14
бағдарламаларын іске асыру арқылы еңбек нарығының қажеттілігін ескере
отырып, қызметкерлер мен мамандарды даярлау сапасын арттыру болып
табылады [13]. «Баршаға арналған тегін техникалық және кәсіптік білім беру»
жобасы (бұдан әрі - жоба) - жас азаматтардың әртүрлі категорияларын жаппай
тәрбиелеуді көздейтін НЖҚжЖКД бағдарламасының бірінші және ең басты
бағыты.
4-сурет. «РППиПП» бағдарламасына қатысуға мүмкіндік алған
жастардың компоненттері мен категориясы «Барлығына арналған тегін
МЖБ» бағыты бойынша
Жобаны жүзеге асыру барысында қатысушыларға қосымша дағдылар мен
дағдыларды үйрету үшін қосымша мүмкіндіктер беріледі, сондай-ақ
әлеуметтік қолдау көрсетіледі (5-сурет).
5-сурет Бағдарламаның бірінші бағытына қатысушылар үшін қосымша
жеңілдіктер
«Баршаға
арналған
ТжКБ»
жобасының
компонентттері
ТжКБ бар
кадрларды даярлау
(оқыту ұзақтығы
2,5 жылға дейін)
ҰБТ тапсырмаған 9-11 сынып түлектері
ЖОО-на түспегендер және жұмысқа
біліктіліксіз орналасқандар
жастардың әлеуметтік осал топтары:
- күнкөрісі төмен отбасы;
- көп балалы отьбасынан шыққандар;
- интернаттық ұйымдардың
тәрбиеленушілері;
- жетім балалар және т.б.
қысқа мерзімді
кәсіптік оқыту
(оқыту ұзақтығы 1
айдан 6 айға дейін)
халықты жұмыспен қамту
орталықтарында тіркелуіне қарамастан
жұмыссыздар, өзін-өзі жұмыспен
қамтығандар және қысқартылатын
жұмыскерлер
Қосымша дағдыларды игеру
цифрлық сауаттылық
ағылшын тілі
кәсіпкерліктің негіздері
Әлеуметтік қолдау
бір реттік ыстық тамақ
16 759 тг. мөлшерінде шәкіртақы
тұрақты тұратын елді мекендерден тыс
орналасқан білім беру ұйымдарында
білім алған барлық кезеңде оқу орнына
баруға және қайтуға 4 АЕК мөлшерінде
жол жүру ақысы
тұруға ай сайын төлемдер:
Астана, Алматы ққ., Атырау және
Маңғыстау обл. - 10 АЕК,
басқа аймақтарда - 5 МРП
15
Қатысу шарттары, тегін ТжКБ ұсыну тетіктері және ұсынылатын
мамандықтармен білім беру мекемелерінің тізімі аймақтың еңбек нарығы
қажеттіліктерін талдау және болжауды ескере отырып, жергілікті атқарушы
органдармен (бұдан әрі - ЖАО) бекітіледі. Бағдарламаға қатысу үшін
үміткерлер тізімі білім беру ұйымдары, жергілікті полиция қызметі, жұмыспен
қамту мәселелері бойынша ЖАО деректерін алу арқылы іздеу негізінде
құрылады. Жоба бойынша барлық қажетті ақпаратты Қазақстан Республикасы
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің ресми сайтынана
enbek.gov.kz алуға болады.
Тегін білім алу мүмкіндігін бере алатын екінші бағдарлама Мемлекет
Басшысының 2018 жылғы 5 наурыздағы «Президенттің бес әлеуметтік
бастамасы» болып табылады [14]. «Жоғары білім алудың қолжетімділігі мен
сапасын арттырып, студент жастардың жатақханадағы жағдайын жақсарту»
үшінші бастамасы білім гранттарының санын көбейтуді білдіреді. Осы
бастаманың бірінші тапсырмасын орындау үшін Қазақстан Республикасы
Үкіметінің «Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі, сондай-ақ техникалық
және кәсіптік білімі бар мамандар даярлауға 2018-2021 оқу жылдарына
арналған мемлекеттік білім беру тапсырысын бекіту туралы» жобасы қаралып
жатыр. Осылайша, 2018-2019 оқу жылында қосымша 20 мың білім беру
грантын бөлу жоспарланып отыр, оның 11 мыңы техникалық мамандықтар
бойынша бакалаврларды даярлауға арналған. Үшінші бастаманың бірінші
тапсырмасын іске асыру шеңберінде төртінші индустриалдық революция
жағдайында жаңа экономикадағы сұранысқа ие басым мамандықтар бойынша
мамандар даярлау күтілуде.
Жұмыспен қамту
Қазақстанның жастары өте жоғары деңгейдегі инновациялық және
шығармашылық әлеуетке ие, экономикалық белсенді халықтың үлкен бөлігі
болып табылады. Бұл 2017 жылдың 3-тоқсанында ҚР ҰЭМ Статистика
комитетінің деректері бойынша жастардың еңбек ресурстарының үлесі елдің
жалпы жұмыспен қамтылған халық санының 44,2%-ын құрайды [15].
Жастар еңбек қызметін ынталандыру, жұмыссыздар мен өзін-өзі
жұмыспен қамтыған жастарды жұмыспен қамтуға жәрдемдесу мақсатында
мемлекеттік деңгейде кешенді шаралар қабылдануда.
Қазіргі уақытта
Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай
кәсіпкерлікті дамытудың 2017 – 2021 жылдарға арналған бағдарламасы
аясында «Халықты жұмыспен қамтуға жәрдемдесу және еңбек ресурстарының
ұтқырлығы арқылы еңбек нарығын дамыту» үшінші бағыт іске асырылады.
Үшінші бағыттың операторы - Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау
және әлеуметтік даму министрлігі, бағдарламаға қатысуға қойылатын
талаптарды және шарттарды айқындайды (6-сурет).
Бағдарламаның үшінші бағыты жұмыссыздарға және өзін-өзі жұмыспен
қамтығандарға, соның ішінде 29 жасқа дейінгі жастарға жұмыспен
қамтамасыз етуге көмектеседі.
16
6-сурет. Бағдарламаның үшінші бағыты бойынша қатысушыларды
жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету жөніндегі мемлекеттік қолдау
шаралары
Бағдарламаның үшінші бағыты мақсаттарының бірі еңбекке жарамсыз
аймақтарды еңбекпен қамтамасыз ету үшін еңбек ресурстарының аумақтық
ұтқырлығын ынталандыру болып табылады.
Әлеуметтік кәсіптік бағдарлау
• қатысушылар категориясы: жұмыссыздар, өзін-өзі
жұмыспен қамтығандар, студенттер, жоғары сынып
оқушылары
• Еңбек нарығының жай-күйі жөнінде ақпараттандыру;
• Кәсіп таңдауда кеңес беру;
• Біліктілік талаптары бойынша кәсіби іріктеу өткізу.
Лайықты бос жұмыс орындарын іздеу
• қатысушылар категориясы: барлық азаматтар
• Халықты жұмыспен қамту орталықтарының дерекқорда бар
бос жұмыс орындарына, жұмыс берушілер өз бетінше
мәлімдеген жұмыс орындарына және іске асырылатын
мемлекеттік және салалық бағдарламалар шеңберінде
құрылатын жұмыс орындарына орналасуға жәрдемдесу.
Әлеуметтік жұмыс орындарын құру
• қатысушылар категориясы: халықтың әлеуметтік-осал
топтарынан шыққан ерекше қажеттіліктері бар
жұмыссыздар
• қатысу ұзақтығы: 12 ай
• Барлық нысандардағы кәсіпорындар мен ұйымдарда жұмыс
орындарын құру арқылы жұмыссыздарға жалақы
субсидиялар беру
Қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыру
қатысушылар категориясы: жазғы демалыс уақытындағы
жұмыссыздар, студенттер мен жоғары сынып оқушылары
Әлеуметтік жағынан пайдалы орындарды уақытша жұмыспен
қамту;
Әлеуметтік төлем алу
Жастар практикасын ұйымдастыру
қатысушылар категориясы: білім алу ұйымдарының
түлектері, 29 жасқа дейінгі жұмыссыз жастар
қатысу ұзақтығы: 6 ай
Қатысушылардың біліктілігіне сәйкес жұмыспен қамту;
Бекітілген тәлімгермен кәсіби дағдыларды үйрену және
тәжірибе жинау
