Дәріс мазмұны: Table деректер жиынтығы. Деректер қоймасымен жұмыс жасаудың Datasource, Dbgrid, DbNavigator компоненттері

Дәріс мазмұны: Table деректер жиынтығы. Деректер қоймасымен жұмыс жасаудың Datasource, Dbgrid, DbNavigator компоненттері.

Access ортасында сұраныс құрамында мәліметтерді топтастыруды үйрену. GROUP BY командасын пайдаланып сұраныстарды жасау.

Дәріс мазмұны: Деректер қоймасынан жазбаны іздеудің SetKey, GotoKey процедуралары. Жазбаны фильтрлеудің Filter қасиеті және сорттау. Есеп жасау.

MSSQLServer ортасында сұраныстарды жобалап жүзеге асыру құралдарымен танысу. MSSQLServer қосымшаларың құралдарымен сұраныстарды жасау.

құралдарын пайдаланып күрделі сұраныстарды жасап, жүзеге асыру.

MSSQLServer компоненттері көмегімен мәліметтер қоймаларын жасау, түзету.

SQL Query Analyzer утилитары, олардың атқаратын қызметтері.

1.А.Я.Архангельский.Работа с локальными базами данных в Delphy 5. -М: «Издательство Бином»,2000

2.М.П.Малыхина. Базы данных; основы, проектирование, использование. –Санкт-Петербург, «БХВ-Петербург»,2004

3.В.Гофман, А.Хомоненко. Delphy: быстрый старт. - Санкт-Петербург, «БХВ-Петербург»,2002

4.Ю.И.Рыжиков. Информатика. - Санкт-Петербург, «Корона», 2000
5.Н.Вирт. Системаптическое программирование. Введение. М.:Мир, 1977.

6.В.Фаронов. Турбо Паскаль 7.0. – М.: «Нолидж», 1997

7.Н.Вьюкова. Систематический подход к программированию. – М.: Наука, 1988

8. С.Каратыгин. Access 97, М., Бином, 1977

9.Н.Баженова. Базы данных в Delphi., М., 1990

Қосымша әдебиет тізімі:

1. http://infobase.hypermart.net/pascal/programs.htm

2. http://www.sote.hu/kszerv/kszerve/idk/idk/tp.html

3.О.Меженный. Турбо Паскаль 7.0. – М.: «Вильямс», 2003

4. Персональный компьютер: аппаратно-программная организация. – Санкт-Петербург, 1999.

5.http://be-club.narod.ru/upload/library/pascal.html

Пән «Мәліметтер қоры (программалау) »

Кредит саны_____2____

МҚБЖ мәліметтер қоймасын жасап пайдалану және сүйемелдеу үшін қолданатын тілдік және программалық құралдар жиынтығы. МҚБЖ түрлері локальды және желілік.

Локальды МҚБЖ: dBase,FoxPro,MSAccess

Желілік МҚБЖ:InterBase,MSSQLServer және т.б

Мәліметтерді сақтау ұстанымы бойынша мәліметтер қоймасы мынадай түрлерге бөлінеді:

1.Файлдық

2.Иерархиялық

3.Желілік

4.Реляциялық

5.Объекті-бағытталған

Мәліметтер қоймасында ақпаратты сақтау бірлігі-кесте.Кестенің әрбір жолы объектің нақты уақиға немесе құбылыстың экземплярына сәйкес келеді.Ал бағандары атрибуттарға (сипаттамалар,параметрлер,белгілер) сәйкес болады.Мәліметтер қоймасындағы кестелер өзара байланысты болады.Сондықтан мынадай мәліметтер қоры реляциялық деп аталады.

Тақырып 2: BDE механизмі

Байланысты кестелердің бастысы master деп аталады,бағынышты кесте detele деп аталды.

Реляциялық мәліметтер қоры өткен ғасырдың 70 ж.б. пайдалана бастады.Оны ұсынған Э.Код.

Мәліметтер қоймасы файлдарда сақталатын кестелерден тұрады.Ал файлдар жиынтығын қамтитын бума мәліметтер қоймасы болып табылады.Әдетінше бір кесте үшін бірнеше файл жасалады.Олар кесте туралы қосымша ақпаратты сақтайды.Бұл файлдардың аттары бірдей, бірақ кеңейтулері әртүрлі болады.Файлдардың аттары кесте атымен анықталады.

1.Өрістің атаулары бір кесте көлемінде қайталанады.

2.Өрістегі мәліметтің типтері бірдей болады.

3.Кез келген кесте кемінде бір өрістен тұрады.

Дельфи өзінің ортасынан тыс жасалған көптеген кестелер түрлерімен жұмыс жасайды:

1.Серверлік кестелер: Db2, Informix, InterBase, MSSQLServer, Oracale, SyBase

2.Локальды кестелер:MSAccess,Dbase,FoxPro, Paradox.

Кестелер және индекстер кестенің өрістерінен анықталады. Кілт бірнеше өрістің комбинациясы.Ол өрістегі мәліметтерді бір мәнді түрде анықтайды. Кілттер жай және құрама болады.Кілттің атқаратын қызметі:

-кестенің жазуларын бір мәнді түрде анықтайды.

-мәліметтер қоймасына сұранысты жедел түрде орындау үшін қажетті құрал.

-қойманың кестелерінкілттік өріс арқылы байланыстыруға болады.

Тақырып 3. Мәліметтер қоймаларын жобалау.

BDE-(Borland Database Engine)төменгі деңгейлі ядро басқаша айтқанда мәліметтер қоймасының процессоры.Бұл оның интерфейсі IDAPI д.а

IDAPI-(Integrate Database Application Programming Interfase).

Қазіргі жағдайда BDE жәнеIDAPI айырмайды.Оларды синоним деп есептейді.Мәліметтер қоймасымен жұмыс жасау үшін ОДВС пайдаланады.ODBC-(OpenDataBaseCovertivity)

Borland қоймасыныңы мәліметтер қоймасында барлық аспапты құралдар-Paradox,database,dbBadStop

Псевдонимдер(алиас).Алиас мәліметтер қоймасынан кейінгі жол.Алиас бөлек дискте саақталады.Оны қолданғанда программада мәліметтер қоймасына дейінгі тіке жолды көрсетуге болады.Сонымен алиасты пайдалану мәліметтерді кез келген жерде орналасқан программаны қайтадан компиляциядан өткізу керек емес.Сонымен қатар алиасты мәліметтер қоймасының типі,тілдік драйвер және т.б басқару үшін қажет ақпаратты көрсетеді.Алиас негізінде локальді желі SQLServer қоймаларға оңай көшуге болады.

Кестелермен интерактивті түрде жұмыс жасау үшін Database топ утилитасы пайдаланылады.ДВД прораммасының орындалатын файлы сол ДВД папкасында орналасады.ДВД программасы жіберілгеннен кейінмәліметтер қоймасының құрылымын жасауға мүмкндік береді.Өріс аты 25 символдан аспайды.Пробелдан басталмайды бірақ қолдануға болады.Өріс атында {},-,>,< пайдалануға болмайды.

Кестенің қасиеттерді:

Validity Checks (дұрыстығын тексеру) Бұл опция максималды немесе минималды тексеріледі. Сонымен қатар енгізу маскасы анықталады.

Table Look up – бұл опция көмегімен басқа кестеде бар мәліметтерді пайдаланады.

Secondary Indexes

Referential Integrate – кестелер арасында байланыс орнатады. Әдетінше қойманың барлық кестелері жасалғаннан кейін орнатылады.

Password Security – парольмен қорғау Table Language – кесте үшін тілдік драйверді орнатады. Кестенің қосымша тағы қасиеттеріңн орнату үшін Define батырмасын пайдаланамыз. Кестенің қасиетін кесте жасалып болғаннан кейінде орнатуға болады. Ол үшін Table Restructured немесе Utilities Restructured командаларын пайдаланамыз. Borrow батырмасын пайдалануға болады. Экранға шыққан диалогты терезе таңдап алуға мүмкіндік береді және ол кестеге тағыда қосымша опцияларды қосуға болады.

Жоғарыда құрылған программаларды жібергенде торлардың бір- бірімен байланысты екенін көруге болады.

Жоғары тор бойынша қозғалғанда төменгі торлардың мазмұны да өзгеріп тұрады. Бірақ, шыққан мәліметтердің өзін пайдалануға болмайды. Торға кітаптардың және партнерлардың атын енгізу үшін басқа кестелердегі өрістерді қосу керек. F12 пернесін басып, мәліметтер модулі терезесін ашып, Nakls компонентін шертіп, өрістер редакторының терезесін ашыңыз. Редактор терезесінде тышқанның оң жағын шертіп, Add all Filds командасын орындаңыз. Сонда редактор терезесіне Nakls кестенің барлық өрістерінің тізімі шығады. Бұл терезе Nakls кестенің өзінің қасиеттері, әдістері бар арнайы оқиғаның жасалғанын көрсетеді. Егер редактор терезесінде кез -келген өрісті шертсеңіз объект өрістерінің оқиғасына да 0jk жетк3зуге болады. Үнсіз келісім бойынша Delphi обекть-өрісіне арнайы ат береді. Мыс, NAKLSNAKLID.

Тақырып 6. Негізгі форманы жобалау

Обекть-өрістерді пайдалану мәліметтерге жетуге көмектеседі және программист үшін қосымша мүмкіндіктерді ашады. Мыс, калонкалардың аттарын өзгертуге, мәліметтерді шығару форматын өзгертуге болады. Басқа кестелерден өрістерді қосу үшінTTabel3 компанентін қосамыз. Біріншісін, Firms кестесімен байланыстырыңыз және оған кесте атын беріңіз. Екінші TTabel компанентін Books кестесімен байланыстырыңыз және оған кесте атын беріңіз. Үшінші Ttabel компанентін Type Nakl кестесімен байланыстырып, оған Type Nakl атын беріңіз. Nakls компанентін екі рет шертіп, өрістер редакторының терезесін ашыңыз. Тышқанның оң жақ батырмасымен жанама менюді ашып, одан New – File командасын таңдаңыз. Сонда жаңа өрістің конструкциясының терезесі ашылады. Жаңа өріс конструктор көмегімен келесі үш типі өрістердің біреуін жасауға болады:

1) Data типті. Бұл өріс кез- келген типті айнымалыларды қамтиды.

2) Calculated. Бұл өрістер есептемелі мәліметтерді қамтиды.

3) Look Up. Бұл өрістер басқа кестелерден алынған мәліметтерді қамтиды.

Бірінші типті өрістер бос баған ретінде экранға шығады. Ол бағанды мәліметтермен толтыру үшін OnGetText оқиғаның өңдеушісі пайдаланылады. Есептелмелі өріс On Cale Fields оқиғаның өңдеушісі көмегімен толтырамыз. Конструктор терезесінде Name жолға жаңа өріске Firms деген атты жазыңыз. Type тізімін ашып өрістің атын Size дегенге жазыңыз. Look Up опциясын таңдаңыз, өрістер тізімін ашыңыз, KeyFields тізімін ашыңыз, оның ішінен Nfirms өрісін таңдаңыз. DataSet тізімінде Firms пунктін таңдап, Look Up Fields өрісінде FirmID кілттік өрісін таңдаңыз. An rezalt өрісінде Fname таңдаңыз. Енді терезені жабуға болады.

Екі өрістен тұратын Type Nakls кестесінтабыңыз. Type ID өрісінде онда кітап сатылды ма, біреу сатып алды ма шығады.

Тақырып 7. МҚ-ның псевдонимін жасау

Tfield класының негізгі қасиеттрін әдістерін оқиғаларын қарап шығайық.

1. 
   Proper.Align TAlignment. - Өрістердің шекараларын түзету.taLeftjustify – сол жақ бойынша түзету. taRightjustify – оң жаққа қарай түзету. taCenter – орта жаққа тегістеу.
   
2. 
   Asxxxx;Txxxx; - Өрістің мәндерінің типтерін анықтау. Xxxx орнына мынадай мәндер қолданылуы мүмкін.BCD – екілік ондық типке келтіру. Boolean – логикалық типке келтіру. Currency – ақшалық типке келтіру. DataTime –уақыт типке келтіру. Float – double типке келтіру. Integer - бүтін санды типке келтіру.String – жолды типке келтіру, variant – керек типке айналдырып жібереді.
   
3. 
   Calculated:Boolean; - Мәні true болады, егер өрістің мәні OnCalcFields оқиғасында есептелетін болса.
   
4. 
   CanModify:Boolean; - Мәні true болады, егер өрістің мәні өзгертілетін болса.
   
5. 
   CurValue:Value; - Пайдаланушылар енгізген өзгерістерді ескеріп ағымды мәнді көрсетеді.
   
6. 
   DataSize:Word; -Мәліметтердін өлшемін қамтиды.
   
7. 
   TypeTFieldKind:fkData:fkCalculated:fkLookup; - Өрістің типін анықтайды. fkData жай өріс, fkCalc есептелмелі өріс, fkLookup алмастыру өрісі.
   
8. 
   Visiable: Boolean; - Визуальді компоненттегі өрістерді көрсетеді немесе көрсетпейді.
   

TFieldType тізімінде көрсетілген мәліметтердің мәндері мынадай:

ft UnKnown – беймәлім (неизвестный) тип

ft String – жазба (строковый) типі

ft Float – нақты (вещественный) тип

Ft Currency- ақшалық (денежный) тип

ft BCD – екілік, ондық мәліметтік тип

Ft ADT – абстрактылы тип.

Edit Mask қасиеті үш бөліктен тұратын масканы анықтайды. Бірінші бөлікте енгізу маскасы жазылады, екінші бөлікте 0 немесе 1 символдар жазылады. Бұл мәндер мәліметтерді форматтағанда маска сақтала ма жоқ па соны анықтайды, үшінші бөлікте арнайы символдар орналасады. Ол енгізу өрісінде символдарды енгізу орындарын көрсетеді. Мысалы; 7 мәнді нөмірін енгізуде масканын түрі мынадай болуы мүмкін.(095) ххх-хх-хх. Енгізу орындарын сипаттаушылар:

L - әріп орындары тиісті

l - әріп рындары мүмкін

A - әріп немесе цифры

a - әріп немесе цифры болуы мүмкін

Тақырып 8. Data Diagram терезесін пайдалану

Tfield класының негізгі қасиеттрін әдістерін оқиғаларын қарап шығайық.

9. 
   Proper.Align TAlignment. - Өрістердің шекараларын түзету.taLeftjustify – сол жақ бойынша түзету. taRightjustify – оң жаққа қарай түзету. taCenter – орта жаққа тегістеу.
   
10. 
    Asxxxx;Txxxx; - Өрістің мәндерінің типтерін анықтау. Xxxx орнына мынадай мәндер қолданылуы мүмкін.BCD – екілік ондық типке келтіру. Boolean – логикалық типке келтіру. Currency – ақшалық типке келтіру. DataTime –уақыт типке келтіру. Float – double типке келтіру. Integer - бүтін санды типке келтіру.String – жолды типке келтіру, variant – керек типке айналдырып жібереді.
    
11. 
    Calculated:Boolean; - Мәні true болады, егер өрістің мәні OnCalcFields оқиғасында есептелетін болса.
    
12. 
    CanModify:Boolean; - Мәні true болады, егер өрістің мәні өзгертілетін болса.
    
13. 
    CurValue:Value; - Пайдаланушылар енгізген өзгерістерді ескеріп ағымды мәнді көрсетеді.
    
14. 
    DataSize:Word; -Мәліметтердін өлшемін қамтиды.
    
15. 
    TypeTFieldKind:fkData:fkCalculated:fkLookup; - Өрістің типін анықтайды. fkData жай өріс, fkCalc есептелмелі өріс, fkLookup алмастыру өрісі.
    
16. 
    Visiable: Boolean; - Визуальді компоненттегі өрістерді көрсетеді немесе көрсетпейді.
    

TFieldType тізімінде көрсетілген мәліметтердің мәндері мынадай:

ft UnKnown – беймәлім (неизвестный) тип

ft String – жазба (строковый) типі

ft Float – нақты (вещественный) тип

Ft Currency- ақшалық (денежный) тип

ft BCD – екілік, ондық мәліметтік тип

Ft ADT – абстрактылы тип.

Edit Mask қасиеті үш бөліктен тұратын масканы анықтайды. Бірінші бөлікте енгізу маскасы жазылады, екінші бөлікте 0 немесе 1 символдар жазылады. Бұл мәндер мәліметтерді форматтағанда маска сақтала ма жоқ па соны анықтайды, үшінші бөлікте арнайы символдар орналасады. Ол енгізу өрісінде символдарды енгізу орындарын көрсетеді. Мысалы; 7 мәнді нөмірін енгізуде масканын түрі мынадай болуы мүмкін.(095) ххх-хх-хх. Енгізу орындарын сипаттаушылар:

L - әріп орындары тиісті

l - әріп рындары мүмкін

A - әріп немесе цифры

a - әріп немесе цифры болуы мүмкін

Тақырып 9. Сілтемелілік тұтастылылық

Procedure Append;- добавляет пустую запись в конец НД

Procedure Append Record; Добавляет новую запись, заполняет ее поля значениями Values и отсылает ее в таблицу БД

Function Book mark Valid Boolean; Override;- возвращвет true, если с закладкой Book mark связано правильное значения

Procedure Cancel;- отменяет все изменнеия текущей записи которые не бегли сохранены в БД

Procedure Check Browse Mode ; - если НД находился в состоянии редактирование или вставки, вызывает метод post для записи изменения в БД

Procedure Clear Filds- Очищает все поля текущей записи

Procedure close;

Procedure Delete;- удалять текущую запись

Мәліметтердің барлық жазуларына жету үшін
Table1.Open;

If not Table1.Is Empty then repeat|| используем информацию из текущей записи или редактируем его\\

Until not Table1.Find Next;

|| Переходим к следующей записи Table1.Close; немесе

Table1.Open;

While not Table1.EOF do begin

Table1.Next; end; Table1.Close;


Тақырып 10. Парольмен қорғау,тіл драйверін таңдау.

Мәліметтер жиынтығын ашу және жабу.

Мәліметтер жиынтығының қалпы State касиетімен анықталады.Мәліметтер жиынтығының бастапқы қалпы dsInactive мәліметтер жиынтығын ашу үшін Open әдісі пайд-ды немесе active касиетіне true мәнін меншіктеиміз. Мәліметтер жиынтығы ашылғаннан кеиін ол EsBovse қалпына келеді,ол курсор бірінші жазуға арналады.Мәліметтер жиынтығын жабу үшін close әдісін пайд-з. Егер мәліметтер жиынтығын жапқанда ол dsInsert немесе dsEdit режимдерінде болса, онда жасалған өрістер сақталмайды. Мәліметтер жиынтығын жабу үшін оның active:=False деп алуға болады.

Жазуларға прог-қ түрде жету: Әдетінше жазуларды, қарау, т.зету үшін сәйкес визуальды компьютер қолданады.(dbGrid. dbEdit. tdbNavigator және т.б ) ол компьютер автоматты түрде керек әдістерді шақырады. Кейбір жағдайда мысалы статистикалық мәліметтерді өндеуде ақпаратқа прог түрде жету қажет болады.Мәліметтер прог-қ түрде жұмыс жасау үшін мәліметтер жиынында жазулар бар екенін тексеру керек. Ол үшін siEnpty әдісі қолданылады. Бұл әдісті пайдалану нәтижесінде егер мәліметтер жиынтығы ең болмаса бір жазу болса False мәнін қайтарады. Ағымды жазуды пайд-н немесе түзеткеннен кеиін келесі жазуға көшу үшін Find Next әдісін пайд-з. Сонымен мәліметтер жиынтығының барлық жазуларына жету үшін мынадай операциялар пайд-з.
Тақырып 11-12

TField класының әдістері және оқиғалары

Ағымды жазуды түзету алдында мәліметтер жиынтығын Edit әдісімен dsEdit қалпына келтіру керек. Жасалған түзетулерді сақтау үшін Post әдісін пайд-з.

Table7Edit;

Table7[‘Member’]:=123456;

Table.Post;

Жаңа жазуларды енгізу кесу үшін Edit әдісінің орнына Insert немесе Append әдісін қолданамыз.

Егер мәліметтер жиынтығы индекстелген болса жаңа жазу ағымды жазу орнына жазылады, ал қосылған жазу мәліметтер жиынтығының соңына жазылады.Егер мәліметтер жиынтығы индекстелген болса, онда жазудың екеуі де орны ағымды индекспен анықталады.

Table.Insert; I I немесе Table.Append;

Table.[‘Member’]:=123456;

Table.[‘Name’]:=’Иванов И Ч’;

Table.[‘Children’]:=False

Table.Post;

Бұл оператордың орнына бір ғана операторын пайд-ға болады, ол үшін Insert Record, немесе Append Record.

Table1.Insertrecord(E12345,’Иванов И Ч’,False);

Insert Record (Append Record) әдетінше өрістер олардың мәліметтер жиынтығында орналасу ретімен қатң түрде сақтау керек. Бұл әдіспен енгізілен жазу ағымды жазу болады. Егер мәліметтер жиынтығы индекстелген болса, жаңа жазуды Repeat while циклінде енгізуге болмайды. Мәліметтер жиынтығына жазуларды енгізу немесе жою немесе түзету үшін CanModipy қасиетінің мәні True болуға тиісті. TTable компьютер үшін бұл шарт орындалады егер readOnly қасиетінің мәніі False болса, қалған 2 компьютер үшін қосымша шарт болды.

Курсор орналасқан мынадай әдістермен өзгертуге болады. First, last, next, prior, noviby, find next, find prior. Кесте жазуларын қандай да біреуінен бастап кестенің соңына дейін қарап шығу үшін While do, repeat until циклдары пайдаланады.(73-74 бет).

Begin

While not eof do

Begin

{жазуларды түрлендіру};

With table1 do

Begin first;

Repeat

Until not find next;

End;
Осылай МЖ-ң соңынан басына дейін қадағалауға болады:

With table1 do

Begin last

While not EOF do begin

{жазуларды түрлендіру};

Prior

End.

Begin last

Repeat

{жазуларды түрлендіру};

End;
Егер МЖ-ң жазуларын олардың нөмерлері бойынша шақыруға болатын болса, яғни Is Sequered=true болса, For циклін пайдалануға болады. Мысалы: келесі командалар жолдың өрістерінің мәндерін көп жолдық өрістерінің барлық мәндерін көп жолдық Memo1 текстін өрістеріне жазады.

Мұнда TForm on Activate оқиғасын өндейтин процедура жазылған:

Procedure TForm on Activate();

Var RecNo:integer;

Begin

For RecNo:=1 to books.recordCount do begin

Books.RecNo:=RecNo;

Memo1.lines.add(table1(‘BName’));

End;

End;

RecNo қасиеті өңдеуші жазудың реттік номерін анықтайды. Ал Record Cound қасиеті жазулар санын табады. Жазулар 1-ден бастап номерленеді. Егер кестенің бүкіл жазуларын жою керек болса, біз мынадай команданы пайдаланамыз.

With Table1 do while not EOF do

Begin

Next;

Кезекті жазуды жойғаннан кейін курсор келесі жазуға көшіреді. Бірақ Next командасын курсорды тағы 1 рет жылжытады. Сондықтан кезекті жазу жойылмайды. Команданың дұрыс варианты мынадай:

With Table1 do while not EOF do

Delete;
Мәліметтер жиынтығында жазуларды іздестіру

Мәліметтер жиынтығында іздестіру үшін LookUp және Locate әдістері пайда болады.

Locate әдісі

Locate әдісі берілген шартқа сәйкес жазуды іздестіреді. Ол жазу табылғаннан кейін жазуды ағымды етіп орнатады. Бұл жағдайда іздестіру нәтижесінің мәні true болады. Егер керек жазу табылмаса False мәні қайтарылады да курсор өзінің орнын өзгертпейді.

Function Locate (const Key Fields: String;

const Key Values: variant;

options: TLocate Options):Boolean;

Key Fields тізімі бір немесе бірнеше өрістерді көрсетеді. Олар бойынша іздестіру ұйымдастырылады. Бірнеше өріс бойынша олардың аттарының арасында іздестіру қойылады. Іздестіру критерийлерін Key Values массивін береміз. Мұнда Key Values-тағы і-ші мән Key Fields і-ші өріске сәйкес болады.loCase Insensitive

Дегистор- жоғарғы және төменгі регисторлары айырмашылығы есептелмейді. Іздестіру контекстің бір бөлігі бойынша іздестіру ұйымдастыруға тиісті. Locate әдісі іздестіруді кез келген өріс бойынша ұйымдастыруды ол өріс қандай да бір индекс құрамына кіре ме, кірмей ме соған қарамастан. Егер өрістер қандай да бір Locate автоматты түрде пайдаланылады және іздестіру жылдамдығы көпке арттырылады. Locate әдісін қолдануды қарастырайық.

Өткенде құрылған формаға Win32 палитрасын TDateTime Pixer компонентін орналастырайық.

Procedure TfmNakls.DataTimePixer1.Change();

Begin DM.NaklsLocate(‘NDate’, DataTimePixer1.Data[])

Then DBGrid.Set Focus

End;
DELPHI 7 ОРТАСЫНДА МӘЛІМЕТТЕР ҚОЙМАСЫН ЖОБАЛАУ

Мәліметтер қоймасының ішіндегі бір типтегі жазулар кестеде сақталады. Кестелердің әрқайсысынан жазулары арасында сілтемелер орналастырылады.

Мәліметтер қоймасынан жазулар тобын әмбебап тәсілмен шығару, оларды өңдеу, өзгерту және кетіру үшін, мәліметтер қоймасымен басқару жүйесі (МҚБЖ) деп аталатын арнайы бағдарлама қажет болады. Өңделетін мәліметтер қоймасына талап етілетіндей белгілеуге болады: бір кестенің ішіндегі және кестелер арасындағы айқасқан сілтемелердің барысы, дәл осылай осы мәліметтермен басқару жүйесіндегі бағдарламаға талап етілетіндей: сауалдардың орындалуы және құру, есептеу нәтижелерін жасау, мәліметтердің бүтіндігін және сенімді сақталуын қамтамасыз ету.

Мәліметтер қоймасымен жұмыс істейтін бағдарлама жасаған кезде, Delphi жүйесінде Borland Database Engine (BDE) механизмі қолданылады. Delphi 7 құрамына BDE7.01 версиясы кіреді. BDE механизмін қолданған кезде өңдеуші оның бағдарламасы мәліметтер қоймасымен қалай жұмыс істейтіні жөнінде ойланады: жергілікті, файл-серверіне, әйтпесе клиент-сервер архитектурасына. Қосымша МҚБЖ-сін қолдануға ауысуда әртүрлі өңдеуші бағдарламашыға өзінің бағдарламасының негізгі кодын алмастыру керек болмайды. Тек BDE-ні күйге келтіруінде өзгертулер енгізсе жеткілікті.

BDE механизмі клиенттік бағдарлама мен мәліметтер қоймасы (немесе МҚБЖ) арасындағы бағдарламалық қабаттау (middleware) болып табылады. Сауал қосымшадан МҚБЖ-мен жұмысқа арналған мамандандырылған жүйелік бағдарламаны (драйверлер) қолданатын BDE механизмінің ішіне беріледі. Осындай драйверлер әр МҚБЖ үшін шығарылады және BDE механизмі оның Database – Explorer (Мәліметтер қоймасы - сілтеме) командасы арқылы ашылатын SQL Explorer (SQL cілтеме) утилитінен шақырылған арнайы редактордың көмегімен қолдануға бейімделеді. Драйверлер мәліметтер қоймасымен мынадай МҚБЖ стандартта жұмыс жасай алады: Paradox, dBase, FoxPro. Бұл МҚБЖ-лер бұрын файл-сервер болып құрылды, сондықтан драйвер өзімен бүкіл күрделі бағдарламаларды, орындаушы МҚБЖ функциялар жиынын нақты ұсынады. Және МҚБЖ (MS SQL Server, InterBase, Oracle) клиент-серверімен жұмысы үшін де бар. Сондай драйверлер тіпті оңай жасалған. Олар тек сауалдар мен командаларды BDE-ден МҚБЖ-не береді және олардың нәтижелерін кері алады. Мәліметтерді өңдеуші бүкіл жұмысты МҚБЖ орындайды.

Қолданылатын мәліметтер қоймасы бірнеше кестелерден тұрады. Рамкада олардың әрқайсысы бірдей құрылымдардың жазулар терімінде сақталады.

Келесі қадам – нақты МҚБЖ және мәліметтер қоймасы архитектурасын таңдау. Жаңадан бастауға жергілікті МҚБЖ-ні қолдану жеткілікті. Мүмкін бұл BDE механизмін қолдайтын МҚБЖ Paradox болар.

Мәліметтер қоймасы үшін өзінің бумасын жасау керек. Alias «жалған ат»-ты қолдану ыңғайлы, (кесте жазылатын буманың атауы), ол белгіленген ұзын жолдарды қысқартады, содан соң басқа компьютерге бағдарламаны тасымалдауда жалған ат мағынасын нақтылы бумаға алдын ала байланбай-ақ тез анықтайды.

0. 
   Жаңа бума жасаймыз. Мәліметтер қоймасын мысалы «Firma» деп атаймыз. Delphi мәзірінің келесі командаларын орындаймыз:
   
1. 
   Tools – DatabaseDesktop
   

0. 
   Tools – AliasManager…, «New» басамыз. «Firma» мәліметтер қоймасының атын енгіземіз (дәл біздің жасаған буманың атындай).
   
1. 
   Сол Driver type (STANDART) типін қалдырамыз.
   
2. 
   «Browse»-ды басып – жасалған буманың жолын C:\ProgramFiles\Borland\Delphi7\Project\Firma көрсетеміз, «ОК» басамыз.
   

0. 
   «BDE-де Alias-ты жариялайсыз ба?» сұрағына «Ия» деп жауап береміз.
   

Delphi 7 жүйесінде кесте жасау үшін DatabaseDesktop қосымшасы қолданылады. Ол Tools – DatabaseDesktop командасы арқылы шақырылады.

Әр мәліметтер қоймасы кестесі маңызды жол қосады. Маңызды жолдың аты әдетте – ID (Identifier - идентификатор). Маңызды жол ереже бойынша бірінші көрсетіледі. Кейбір МҚБЖ бұны міндетті ретпен талап етеді. Мысалы қазыр қолданылатын сондай формат МҚБЖ Paradox 7. Маңыздылар кесте ішіндегі мәліметтер нәтижелілігін жоғарылату үшін, сондай-ақ олар кестелер арасына айқасқан сілтемелер жасауға қолданылады.

Болашақта кестелер мен жолдардың кейбір қасиеттерін File – Open – Table (Файл – Ашу – Кесте) командасын орындау арқылы өзгертуге болады. Экранда кесте шыққаннан кейін оны қайтақұрылымдау түріне Restructure (Құрылымды өзгерту) батырмасына шертіп ауысу қажет. Өзгертулерді енгізгеннен кейін, оларды бекіту үшін Save (Сақтау) шерту керек.

!Desktop-та кестені толтыруды бастау үшін, Ғ9-ды басыңыз.

0. 
   Келесі командаларды орындап, «Client.db» кесте жолын жасаймыз:
   
   0. 
      Desktop – File – New – Table…, table type: Paradox 7-ді белгілейміз, «ОК» басамыз.
      
   1. 
      «Client.db» кестесінің жолдарын енгіземіз:
      

	Field Name	Type	Size	Key
1	Клиент	+		*
2	Имя	А	40
3	Адрес	А	50
4	Телефон	А	10
5	Имя клиента	А	100
6	Мобильный	А	20
7	Фото	G	200
8	Пол	A	7
9	Возраст	S
10	День рождения	D
11	Семейное положение	A	10
12	Дети	L
13	Оклад	N
14	Наличные	N
15	Описание	M	20

Long Integer – үлкен бүтін сандар (-2147483648...+214483647),

0. 
   Required Field (міндетті жол)
   
1. 
   Minimum value (ең кем мағына) сандық жол үшін
   
2. 
   Maximum value (ең көп мағына) сандық жол үшін
   
3. 
   Default value (өзі шығаратын мағына)
   
4. 
   Picture (енгізу маскасы)
   

0. 
   Жолдарға қасиетін бергеннен кейін Save as…-ты (Кестені сақтау) басамыз, шыққан терезеде мыналарды береміз:
   
   0. 
      Файлдың атын «Client.db»
      
   1. 
      Alias-қа көрсетеміз: «Firma». Paradox файлдары үшін .db кеңейтуі стандартты.
      
      0. 
         Ұқсас кесте жолдарын жасаймыз («Тауарлар», «Тапсырыстар»):
         

«Order.db»

	Field Name	Type	Size	Key
1	Заказ	+		*
2	Дата	D
3	Номер фирмы	N
4	Номер продукцит	N
5	Количество	I
6	Сумма	N

«Wares.db»

	Field Name	Type	Size	Key
1	Продукция	+		*
2	Имя	А	30
3	Характеристика	А	30
4	Устройство	А	10
5	Цена	N