-кезең: Тәжірибе алмасу кезеңі. (2013-2014 ж.ж.)

351 

 

Осы тұрғыда  2013-2014 оқу жылынан бастап балабақшаның тәжірибесіне 

«М.Монтессори  педагогикасын»  енгізіп,  жұмыс  жасап  келеміз.  Балабақшада 

арнайы  «М.Монтессоридің  ғажайып  әлемі»  кабинеті  ашылған.  Мектепке 

дейінгі  кіші,  орта,  естияр  жас  топ  балаларымен  жүргізілетін  «Монтессоридің 

ғажайып  әлемі»  вариативті  оқу  қызметі,  «Өзім  жасауыма  көмектес»  үйірмесі 

мен  балалармен  жеке  жұмыс  осы  кабинетте  ұйымдастырылады.  Монтессори 

кабинеті  5  аймаққа  бөлінген:  «Сенсорлық  аймақ»,  «Математикалық  аймақ», 

«Күнделікті өмір жаттығулары аймағы», «Тілдік аймақ», «Ғарыштық аймақ». 

Кабинет  балалардың  жас  және  жеке  дара  ерекшеліктеріне  сай,  арнайы 

Монтессори  модульдері  мен  құрал  жабдықтарымен,  көрнекілік,  дидактикалық 

материалдармен жасақталып, безендірілген. М.Монтессори әдістемесі бойынша  

оқытуда,  балалар  өз  ойын  еркін  білдіруге,  байланыстырып  сөйлеуге, 

қорытынды  жасауға  үйренеді.  Балаларды  барынша  еркіндікте  тәрбиелеу  мен 

оқытуда, мектепке дайындық мерзімді де жеңіл өтеді. «Монтессоридің ғажайып 

әлемі»  кабинетіндегі  жұмыс  барысында,  балалар  өз  үйлерінде  ойнап 

отырғандай,  емін  еркін  түрлі  тапсырмаларды  қызыға  орындайды.  Ал 

педагогтердің міндеті: балаға өз жұмысын басқаруға көмектесу; негізгі түстерді 

айыра білуге үйрету; ұсақ қол моторикасын дамыту; алғашқы математикалық, 

ғарыштық  түсініктерді  қалыптастыру;  зейінін  тұрақтандыру,  тәртіпке  үйрету. 

Монтессори кабинетіндегі негізгі жұмыс қағидасы балаға жағымды атмосфера 

қалыптастыру. 

Балабақшада  біз  Монтессори  материалын  төрт  түрлі  жолмен 

пайдаланамыз.  Тәжірибелік  жолмен  іске  асатын  жаттығулар  бастапқыда  бала 

қозғалыс  жасау  үстінде  жүреді.  Алғашында  қозғалысы  онша  болмағандықтан, 

моторлық жүйесін қосу үшін тәрбиенің негізіне үйлеседі. Моторлық даму жеке-

дара қозғалыс темпін құлшындыруға әсерін тигізеді. Оған қозғалыс жасау үшін 

түрлі  жаттығулар  жасалады,  өзіндік  іс-әрекетке  итермелейді.  Бір  сызықтың 

бойымен жүру  тепе-тендік  сақтауға  итермелейді.  Басқа  да  топтық  жаттығулар 

балалар арасындағы қарым-қатынасты жақсартуға көмектеседі. Мысалы, рөлдік 

ойындар бір-бірін сыйлауға үйретеді.  

Сезім 

мүшесін  дамытатын 

материалдар: 

әр 

сезім 

мүшелерін 

дамытудыұсынады.  Бұл  материал  арқылы  заттардың  көлемін,  түсін, 

өлшемін,дыбысын  ажырата  алады.  Жеңілден  ауырға  көтеру  ұғымы 

қолданылады.Бала 

моторикасымен 

сенсорикасын 

жаттықтыру 

үшін 

материалдықайталауға тура келеді. Материалды қолданған соң бала жоспарлау, 

дайындау,  бір  тапсырманы  соңына  дейін  орындауға  тырысады.Бірақ  жұмыс 

кезінде  бала  сол  материалмен  жұмыс  жасау  жолыментолығымен  таныс  болу 

керек.  Мұнда  жұмыс  барысында  балаға  сөзберіледі.  Тапсырманы  орындай 

алмайтындарға қайтадан тағы бір рет көрсетіліп, бекітіледі.  

Сондай-ақ,  біздің  тәжірибеде  математикалық  материалдар  ойлау 

қабілетінің  дамуына  көп  септігін  тигізеді.  Бала  ең  алғашқыда  көптеген  заттар 

мен  жұмыс  жасау  арқылы  өз  білімін  жетілдіреді.  Монтессори  материалы 

сезімді  дамытады,  оған  қоса  математика  әлеміне  жетелейді.  Бала  мұнда 

математикалық ұғымдарды тез игереді. Сан және онға дейін санау жүйесін тез 

352 

 

игереді.  Математикалық  Монтессори  материалы  баланы  сенсоматорлық  ішкі 

қажеттілігіне  сүйене  отырып  қанағаттандыру  жолдарын  іздеуге  тырысады. 

Математикалық  материалды  пайдалану  жүйесін  білген  соң,  түрлі  қиын 

тапсырмаларын  қиындықсыз  орындайды.  Мысалы:  ашық  түсті  моншақтарды 

пайдалану арқылы сан құрамымен пішін туралы түсініктері пайда болады. 

Сөздік  қорын  дамыту  материалдары  қарым-қатынас  жасау  үшін  адамның 

сөздік қоры ең басты рөл атқарады. Бала туғаннан өсе келеқоршаған ортадағы 

адамдар  мен  қарым-қатынас  жасау  үшін  сөйлеугетура  келеді.  Балабақшаға 

келген  балаларда  сенсорлық  даму  кезеңі    болғандықтан,  түрлі  ойындар, 

әңгімелесу  мен  сұрақтар  қою  арқылы  ойлау  қабілетімен  сөйлеу  қабілеті  күрт 

дамиды. Түрлі әңгімелер айтып тыңдауға көмекшілер ата-аналар болып келеді. 

Жалпы 2 жастағы бала негізінен 200-ден астам сөздерді меңгереді, ал 5 жастағы 

бала  3000-нан  астам  сөздердіигереді.  Бала  түрлі  сұрақтар  қою  арқылы  өзіндік 

сөздік  қорындағы  жетпей  жатқан  қажеттілігін  қанағаттандырады.  Сөйлеу 

қабілетін  дамыту  үшінМонтессоридің  ойындары  мен  түрлі  жаттығуларын 

қолданамыз.    

Жаттығуға арналған материал тәжірибе жасау барысында жас ерекшелігіне 

сай  болу  керек.  Жаттығудың  шарты  түсінікті  болу  керек.Нәтижесінде  өзін-өзі 

тәрбиелеуге үйренеді. Жаттығулардың негізгі мақсаты: баланы қоршаған ортаға 

деген  жауапкершілік  қасиеттерін  қалыптастыру.  Сондықтан  да  біздің 

тәжірибемізде қолданылып жүрген Монтессори әдістемесі балалардың  заттық 

ортасын  құрып,  өмірді  таныту  жолының  негізі  бола  алады.  Бұл  әдістің 

тиімділігі  балалар  өзін-өзі  тәрбиелеуге  және  ұқыпты  болуға  үйренеді.  Жалпы 

Монтессори  әдісі      баланың  ішкі  дүниесімен  таныса  отырып,  қажеттіліктерін 

қанағаттандыру  жолында  көп  еңбек  сіңіреді.  Айналадағы  заттық  орта  туралы 

түсініктерін  қалыптастыруда  Монтессори  әдісін  жүйелі  түрде  қолданудың 

маңызы зор. Педагогикада мектепке дейінгі әсіресе сәбилік жаста ерекше назар 

аударатын  түрі  –  заттық  орта.  Заттық  орта  әртүрлі:  ақыл-ой,  эстетикалық, 

елжандық,  дене,  адамгершілік  т.б  тәрбие  түрлерімен  қоса  жеке  тұлғаның 

дамуына негіз болады. 

Осы  тұрғыдан  келгенде  М.Монтессори  әдістемесін  біздің  балабақшаға  

енгізудің  маңызы  зор  деп  есептеймін.  Себебі  біздің  балабақшаға  келетін 

балалардың    басым  көпшілігі  әлеуметтік  тұрғыдан  аз  қамтылған,  көп  балалы 

отбасынан шыққан   ауыл балалары. Мұндай балалардың психологиясында өз-

өзіне деген сенімсіздік, тұйықтық пен  ұяңдық бар. Ал, М.Монтессори әдісінің 

мақсаты:  балаларды  еркін  тәрбиелеп,  өмірге  бейімдеу;  өмірде  өз  мақсаты  бар 

екенін  қалыптастыру;  балалардың  өзінің  үйреніп,  өзін  дамытуына  жаңа 

мүмкіндіктер беру.     

Бүгінгі  таңда  эксперименттік  жұмыстың  4  кезеңі  бойынша  жұмыстар 

жүргізілуде.  Мектеп  жасына  дейінгі  балалардың  дамуына  сай,  М.Монтессори 

әдістемесін  жасап,  тәжірибеге  енгізу,  озық  іс-тәжірибені  насихаттауды  іске 

асыруда.  Әлеуметтік  құзіреттілігі  бір  ізге  түскен  балабақша  түлегінің  моделі 

қалыптастыру мақсатында «М.Монтессоридің ғажайып әлемі» мектепке дейінгі 

ұйымдағы  балаларға  арналған  бағдарлама  негізінде  әзірленген  технологиялық 

353 

 

карталар  жинағын  құрастырудамыз.  Бұл  жинақта  балалалардың  жас 

ерекшеліктері  ескеріліп,  жаңаша,  дәстүрден  тыс  әдіс-тәсілдерді  қолдана 

отырып,  баланың  ақыл-ойын,  таным  процестерін,  қимыл-қозғалысын,  сөйлеу 

мәдениетін  дамыту,  сондай-ақ,  тәрбиелеудің  жаңаша  әдістері  қарастырылған. 

Білім  берудің  «Денсаулық»,  «Коммуникация»,  «Таным»,  «Әлеумет», 

«Шығармашылық»    салалары  бойынша  М.  Монтессоридің  5  аймағы 

сәйкестендірілген. 

М.Монтессори  педагогикасын  этнопедагогикамен  ұштастырудағы  басты 

мақсат:  қазақ  халқының  көне  тұрмыстық  қажеттілігінде  қолданылған 

құралдармен  қатар,  дәстүрін,  ана  тілін  толық  меңгеріп,  заман  талабына  сай 

өздігінен  шешім  қабылдай  алатын  ұлттық  сана  сезімі  дамыған,  адамгершілігі 

мол, қабілетті жеке тұлға ретінде  қалыптасуына  мүмкіндік туғызу.   

«Мектеп  жасына  дейінгі  балаларды  оқыту  және  тәрбиелеуде 

М.Монтессори 

педагогикасын 

пайдалану» 

кіші,  орта,  естияр  жас 

топбалаларына  арналған    жалпыға    білім  беру    стандартына    сүйене    отырып  

құрылған.            

М.Монтессори 

әдістемесіндегі 

тапсырмалар 

қазақи 

нақышта 

құрастырылған.  Мысалы,  М.Монтессори  әдістемесі  бойынша  «Бауларды  

өткізу»  тапсырмасын  «Өру  түрлері»  тапсырмасымен  байланыстырылған; 

«Сипап  сезу  тақтайшасы»  мен  «Әйгерімнің  сәукелесін  әшекейлеу»,  «Ғажайып  

оюлар», «Жүн түту», «Құлыпты модуль», «Қолды  білезік» пен Диірмен тарту» 

тақырыптарында 

тапсырмаларды 

балалар 

орындайды. 

М.Монтессори  

құралдарымен  қатар  қазақи  нақыштағы  құралдар  күнделікті  оқу  қызметі 

барысында  үнемі  қолданылады.  М.Монтессори  педагогикасында    балалар    өз-

өздерін  дамытады. 

«М.Монтессоридің  ғажайып  әлемі»  жинағы  мектепке  дейінгі  ұйымдағы 

бағдарлама  талаптарына,  мектепке  дейінгі  тәрбие  мен  оқытудың  мемлекеттік 

жалпыға  міндетті  стандартына  сай  әзірленген  және  балабақша  педагогтарына 

арналған.  

 

жүктеу 3,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: