«мектепке дейінгі балалық шақ» республикалық орталығЫ

322 

 

Мектеп  жасына  дейінгі  балаларды    Асықты  жаңа  заман  талабына  сай 

модернизациялау, жаңғырту, жаңару.

 

Бірінші  кіші  топта  балалар  боялып,  тесілген    асықты  бір  түстен  кейін 

екінші  түсті  жіптерден  өткізіп,  тізбектеп  тізуді  қолданады.  Бұл  тізбекті  тізу 

арқылы  баланың  түстерді  есте  сақтай  отырып,  бір  –  бірінен  ажырата  алу 

дағдылары  қалыптасады.  Сонымен  қатар  балалар  қолымен  жұмыс  жасау 

барысында, баланың қолының ұсақ моторикасы дамиды. Саусақтарымен жұмыс 

жасау  арқылы,  саусақтары  иілгіш  болып  жұмыс  жасауға  жаттығады.  (бірінші 

кіші 

топтағы 

жұмыс 

төмендегі 

әдіспен 

жүзеге 

асырылуда)       

                                

 

Екінші кіші топтар үшін асықпен жұмыс сәл күрделілеу. Яғни екінші кіші 

топ  балалары  асықпен  түрлі  –  түсті  балаларға  арналған  бояуды  пайдаланады. 

Бұл жерде балалар санына байланысты төрт – төрттен бірнеше топқа бөлінеді, 

әр  топқа  тиесілі  түс  пен  шеңбер  сызылған  парақшалар  беріледі.  Балалар 

парақшада  берілген  шеңбердің  ішіне  асықты  бояуға  малу  арқылы  парақша 

бетіне  нүктелер  тусіруі  тиіс.  Осылай  бірнеше  рет  қайталап  жасайды. 

Нәтижесінде  парақ  бетінде  әр  балада  әртүрлі    бейне  пайда  болады.  Балалар 

үшін  бұл  жасырын  пайда  болған  бейне  қызықты  әрі  сиқырлы  сәт  болады. 

Бұндай  әдісті  қолдану  балалардың  саусақ  моторикасын  дамытумен  қатар, 

баланы  берілген  тапсырманы  таза  әрі  ұқыпты  орындауға  баулиды.   

                                  

 

Балабақшамызда  екі  кіші  топ  болғандықтан,  тағыда  бір  әдісті  басқа 

топтарда  қолдануды  жөн  көрдік.  Тоқтала  кетсек,  келесі  әдіс  бұл  фетралық 

қағазбен жұмыс. Бұл әдіс логиканы дамытуға, математикаға жақындау. Себебі, 

фетралық  қағаз  торкөз  дәптер  беттері  сияқты  шаршыларға  теңдей  бөлінген.  

Мысалы:  балалар  фетра  қағазы  қанша  дөңгелек,  шаршы  немесе  үшбұрыш 

тізілсе сонша асықты тізе білуі тиіс. Яғни балалар бұл тапсырманы мұқият мән 

бере отырып, ойланып отырдайды. Себебі, берілген тапсырма бойынша заттың 

саны  әрі  фетра  қағазында  шаршылардың  ішіне  асықты  дұрыс  орналасуынан 

шатаспауы  тиіс.  Тапсырма  салыстыру  әдісіне  байланысты  болғандықтан 

балалар қызыға отырып орындайды.   

323 

 

   

Ортаңғы  топ  үшін  құмда  мазмұнды  бейне  салуды  алдық.  Бұл  тапсырма 

ойын  әдісі  арқылы  жүзеге  асырылады.  Балалар  құмның  үстіне  асықпен  түрлі 

мазмұнды суреттер сала отырып, нені бейнелегендерін айтып береді. Яғни бұл 

әдіс  бала  үшін  қызықты  әрі  пайдалы.  Баланың  ұсақ  моторикасымен  қатар 

бейнелеуге  деген  қызығушылығы  артады,  қиялы  дамиды  жәнеде  ең  бастысы 

өзінің  ойындағындай  естіп  салынған  бейнені  өз  сөзімен  түсіндіру  барысында 

сөздік қоры молаяды, өз ойын еркін жеткізуге дағдыланады.  

 

 

       

 

 

 

Ересек топтарына келетін болсақ, бұл топтары үшін мозайка әдісін алдық. 

Балалар  жеке  –  жеке  отырғызылады.  Оларға  асықтан  жасалған  белгілі  бір 

бейнеленген  пішін  беріледі.  Пішінді  балалар  дәл  сондай  қалыпта  боялған 

асықтармен құрастырып шығулары тиіс. Бұл тапсырма балалардан ұқыптылық 

пен  мұқияттылықты  талап  етеді.  Себебі,  тапсырманы  орындау  барысында 

балалар пішіннің көлемімен қатар оның ішінде берілген түстерден жаңылмауы 

тиіс. Ересек топтары үшін тапсырма қызықты әрі өте пайдалы. Бала логикалық 

жағынан ойланып қана қоймай сонымен қатар, көзбен көру арқылы есте сақтау 

қабілеттері  артады  және  бір  –  бірімен  бәсекелесіп  орындау  барысында 

шапшаңдылыққа тәрбиеленеді. 

       

    

 

Тағы  бір  ересек  топтары  үшін  пайдаланылған  әдіс  топпен  жұмыс. 

Балаларды  үш-үштен  топқа  бөліп  отырғыза  отырып,  мозайка  тақтайшасына 

түрлі  пішіндер,  түрлі  түспен  боялып,  қасына  әртүрлі  түске  боялған  асықтар 

беріледі.  Балалар  осы  берген  пішіндерге  боялған  асықтардың  ішінен  пішінді 

ашатындай түс таңдап, көлеміне сәйкес тізіп шығуы тиіс. Тапсырманы орындау 

барысында  баланың  эстетикалық  талғамы  мен  шығармашылық  қабілеті 

дамиды. Ересек топтарындағы балалар үшін бұл оңай тапсырма болмағанымен 

балалар  қызыға  орындайды.  Себебі,  бұл  жастағы  бала  күнделікті  балабақшаға 

келерде өздерінің не киетіндетірін, қандайда бір зат сатып аларда өздері ересек 

324 

 

адамның  көмегінсіз  таңдап  алатын,  эстетикалық  талғамы  енді  ашылып  келе 

жатқан  сәт  болып  табылады.  Сондықтанда  ересек  тобындағы  балалар  бұл  

тапсырманы зер қойып, қызыға отырып орындайды. 

    

     

 

      Мектепалды  даярлық  топтарына  келетін  болсақ,  «Сиқырлы  қолғаптар 

мен»,  «Иновациялық  дәстүрлік  дене  шынықтыру  тақтайшаларымен»  жұмыс 

жасауды жөн көрдік. Себебі, бұл қолғаптар мен денені шынықтыруға арналған 

тақтайшалар  арқылы  балалар  түрлі  денені  шынықтыратын  әдістерді  жасай 

алады.  Мәселен,  сиқырлы  қолғаптар  арқылы    балалар  бір  –  бірлерінің 

арқаларына  уқалау,  сипалау  әдісімен  омыртқа,  арқа  жоталарына  демалдыру 

әдісін  жасайды.  Денені  шынықтыратын  тақтайшалармен  аяққа,  табанға 

арналған  түрлі  шынықтыру  әдістерін  жасай  алады.  Бұл  әдістерді  қолдану 

барысында балалардың арқаның ұюы, майтабандылық, аяқтың ұйып қалу деген 

қолайсыз  жағдайлар  жойыла  бастайды.  Балалар  түрлі  жаттығуларды  жасау 

барысында шыдамдылыққа, төзімділікке, ұқыптылыққа тәрбиеленеді.  

 

           

 

 

 

 

 

 

Жалпы  асыққа  тоқтала  кететін  болсақ,  асық  –  төрт  түлік  малдың  ішінде 

қой  -  ешкінің  тілерсегінде,  асықты  жілік  басында  орналасатын  шымыр  сүйек. 

Аңдардың да тілерсек тұсында болады. Қазақта асық қасиетті саналады. Баласы  

ұл болса, бесігінің басына бөрінің асығын іледі. Бәле - жаладан аулақ, шымыр - 

қайратты болсын дегені. Асық патшасы – сақа. Оның ең ірі, шымыры арқардың 

асығы  –  құлжа  не  қолқар  деп  аталады.  Кейде  қошқардың  асығын  ұстайды. 

Шымыр, салмақты болса, қойдікі де жарайды. Иіргенде, алты қырынан түседі. 

Асық иірудің өз атаулары бар: алшы  – асықтың иірілгенде тегіс табаны жерге 

тиіп, тұрық түсуі. Ойын кезінде оған бірінші дәрежелі мән беріледі; тәйке (тауа) 

–  асықтың  иіріленде  шұңқырлау  табаны  жерге  тиіп,  тұрық  түсуі.  Ол  екінші 

дәрежелі  мәнге  ие;  бүк  –  асықтың  иірілгенде  дөңес  жоны  үстіне  қарап, 

етпетінен жатық түсуі. Ол үшінші дәрежелі мәнге ие; шік – асықтың иірілгенде 

шұңқыр  құрсақ  жағы  үстіне  қарап,  шалқасынан  жатық  түсуі.  Ол  төртінші 

дәрежелі  мәнге  ие;  табан  –  асықтың  тәйке  жағы  болып  табылады.  Сонымен 

қатар  асық  ату  ойыны  көз  жітілігін,  мергендікті  дамытады,  баланың  бойында 

еріктілікті, ұстамдылық пен шыдамдылықты, қарсыласын сыйлай білу, адалдық 

және басқа да ізгі қасиеттерді қалыптастыруға негіз болады.  

325 

 

жүктеу 3,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: