Әртүрлі жұмыс кезінде болатын қуат шығыны (негізгі алмсасуды қосқанда)

Ет – тез бұзылатын өнім. Ол тез шіруге және соның арқасында микроорганизмдер әсерінен улы заттар түзуі мүмкін. Етке түскен микроағзалардан жануарлардың аурулары (бруцеллез(сарып), сибирская язва (түйнеме)) жұғуы мүмкін.

Еттің бұзыла бастағанын келесі сынамалар арқылы анықтауға болады: 1.Пышақты қыздырып етті сүйекке дейін тесіп, содан кейін пышақты суырып алып иіскесе еттің қаншама бұзылғанын, немесе бұзылмағанын анықтауға болады. Егер де пышақтан шіріген иіс шықса онда еттің бұзылғаны.

2.Етті қысқа уақытқа қайнап тұрған суға салып, иіскесе: бұзылған еттен шіріген иіс шығады.

3.Жабық кастрюлде 20-30 минуттай азғантай суға еттің ұсақ кесілген көсектерін салып қайнатады. Егер ет жаңа сойылған болмаса, сорпасы бұлдыр және жаман иіс шығады.

Зертханалық зерттеуге, еттің 200 граммнан кем емес, төшкенің әрбір жерінен алады: сойылған жерден, ІҮ – Ү мойын омыртқалардың алдынан, жауырынның етті жерінен; сан бұлшық еттерінен.

Етті қансорғыштарға зерттегенде, оның себебі ет арқылы адам ағзасына гельминттердің личинкілерінің жұмыртқалары енуі мүмкін.

Колбаса өнімдерін гигиеналық бағалау ол колбасаның бұзылмаған дәрежесін анықтау, ең бастысы органолептикалық жағын зерттеу болып табылады. Ол үшін колбасаны ұзына бойы кеседі де, бір жартысынан қабығын алады.

Колбасаның сапасыздығының жалпы белгісі: күңгірт түсті, жабысқақ, жаман иісі бар және зең (көгерген) басқан.

Тез бұзылатын өнімдерге жататындар: пісірілген, паштет жасалған, қанды колбаса әсіресе ливер (өкпе – бауыр) колбасасы.

Балық өнімдері

Консервілер

Қажетті тағамның саны мен калориялылығын тәуліктік паегін орнатады, тәуліктік қуат шығынын есептеп сол спортшыға нәтижесін пайдаланады. Тәуліктік белоктың, майлардың, көмірсулардың және калориясын дененің 1 кг салмағына есептеп, спортшыларға ұсынылатын, спорттың белгілі бір түріне маманданған сол спортшының дене массасына сәйкес жасалады. Дәрумендер мен минералды тұздардың тәуліктік қажетін анықтайды.

Менюді құрмастан бұрын қанша рет және қай уақыттарда тамақ ішілетінін анықтайды. Еңбек кестесі мен спорттық қызметінің ерекшелігін ескереді. Әрбір тамақ қабылдау кезіне тәуліктік рационның калориялылығын есептейді. Содан кейін ең негізгі екі тағамның нан мен еттің салмағын есептейді. Әрі қарай көкөністерді, жармаларды және басқа да тағамдарды таңдап алады.

Қорытынды: Сондай жолмен құрылған менюді жұмыс кестесіне енгізеді.

Тексеру сұрақтары: Ересек (жас) спортшының жаттығу кезінде тамаққа және тамақтану кестесіне гигиеналық талаптардың маңызы неде? Егер спортшы күніне екі рет жаттығатын болса, тәуліктік рационын құру үшін қандай жағдайлар ескерілуі қажет? Ересек (жас) спортшының жаттығу кезінде тәуліктік рационы қалай құрылады?

№10. Зертханалық жұмыс.

Тақырып: Балалар мен жасөспірімдер дене тәрбиесінің гигиеналық негіздері

Мақсаты: Гигиеналық талаптардың теориялық білімдерін бекіту, санитарлық тексеру дағдыларын меңгеру.

Жұмысқа қажет құралдар:

Жұмыс барысы: Мектепте денешынықтыру мұғалімінің жұмысында балалар мен жасөспірімдердің гигиена сұрақтары өте маңызды орын алады. Ол сұрақтарды оңды шешу үшін тек терең білім жеткіліксіз болуы мүмкін, сондықтан мектептегі санитарлық гигиеналық жағдайларды бағалай білуді жақсы меңгеру және өткізу шараларын педагогикалық ұжыммен және дәрігерлердің көмегімен атқару.

Ең негізгісі ол мектепте оқушыларға сабақ оқуға қолайлы санитарлық гигиеналық жағдай туғызу қажет.

Тексеру кезінде іске асырылады: қарау, бөлмелер мен сынып жиһаздарын өлшеу, микроклимат көрсеткіштерін тіркеу, жарық, желдету ж.б.

Тексеру нәтижесін гигиеналық қалыптармен салыстыру және құрылыс қалыптары мен ережелерін гигиена курсының теоретикалық бөлімдерінде келтірілген деректермен сай болғаны жөн.

Осының нәтижесінде тексерілген объектілерге толық санитарлық гигиеналық сипаттама беріп, санитарлық гигиеналық жағдайды жақсарту шаралары ұсынылады.

Жер учаскесі мен мектеп ғимаратын санитарлық гигиеналық тексеру.

Сынып бөлмелері мен оның жабдықтарын санитарлық гигиеналық тексеру.

Мектептің спорт залын санитарлық гигиеналық тексеру.

Түпкілікті шешімді өндірістік гимнастика өткізуге мүмкіншілігі бар болса, онда техника қауіпсіздігінің инженері және медицина қызметкерлері- мен келісіп шешіледі.

1. 
   Гигиена физического воспитания и спорта. Учебное пособие Я.С.Вайнбаум, В.И.Коваль, Т.А. Родионова. М., 2002. – 240 с.
   
2. 
   Гурова А.И., Горлова О.Е. Практикум по общей гигиене. –М., 1991.
   
3. 
   Лаптев А.П., Полиевский С.А. Гигиена. М., ФК и С, 1998.
   
4. 
   Вайнбаум Я.С. Гигиена физического воспитания. – М., 1986.
   
5. 
   Полиевский С.А. Гигиенические аспекты современных спортивных сооружений. –М.,Мир, 1981.
   
6. 
   Нурмагамбетов Е.К. и др. Гигиенические основы спортивной деятельности. – А., 1986.
   
7. 
   Методические рекомендации по гигиеническому воспитанию детей и подростков. – А., 1988.
   
8. 
   Лаптев А.П., Полиевский С.А. Гигиена: Учеб. Для ин-тов и техн. физ.культуры. – М.,1990.
   
9. 
   Лаптев А.П., Полиевский С.А. Гигиена. – М., ФиС, 1999.
   
10. 
    Лаптев А.П., Махылева И.Н. Практикум по гигиене.
    

1. 
   Бальсевич В.К., Запорожанов В.А. Физическая активность человека. – Киев, 1987.
   
2. 
   Бельцев Д.И., Бородин К.А. Физиологические основы питания. – Омск, 1977.
   
3. 
   Вайнбаум Я.С. Дозирование физических нагрузок школьников. –М.,1991.
   
4. 
   Воробьев Р.И. Питание и здоровье. – М., 1990.
   
5. 
   Габович Р.Д., Познанский С.С., Шахбазян Г.Х. Гигиена: Учебник. – Киев, 1983.
   
6. 
   Гигиена. Учебник /Под ред. Г.И.Румянцева. – М., 2001.
   
7. 
   Подшибякин А.К. Закаливание человека. – Киев, 1986.
   
8. 
   Cорока Н.Ф. Питание и здоровье. – Минск, 199
   

1. 
   Биологияға
   
2. 
   Медицинаға +
   
3. 
   Гидробиологияға
   
4. 
   Зоологияға
   

1. 
   Биологияға
   
2. 
   Медицинаға +
   
3. 
   Антропологияға
   
4. 
   Экологияға
   

1. 
   Санитарлық – статистикалық
   
2. 
   Физикалық
   
3. 
   Химиялық
   
4. 
   Филологиялық +
   

1. 
   Экспериментальды
   
2. 
   Бактериологиялық
   
3. 
   Физиолого – гигиеналық +
   
4. 
   Физикалық
   

1. 
   Химиялық
   
2. 
   Физикалық +
   
3. 
   Биологиялық
   
4. 
   Бактериологиялық
   

1. 
   Экспериментальды
   
2. 
   Клиникалық
   
3. 
   Бактериологиялық +
   
4. 
   Химиялық
   

1. 
   Эрисман
   
2. 
   Паркс
   
3. 
   Петтенкоффер +
   
4. 
   Гиппократ
   

1. 
   Эрисман +
   
2. 
   Паркс
   
3. 
   Петтенкоффер
   
4. 
   Менделеев
   

1. 
   Денешынықтыру және спорт
   
2. 
   Әлеуметтік
   
3. 
   Коммуналдық
   
4. 
   Педагогикалық +
   

1. 
   Дене шынықтыру және спорт гигиенасы +
   
2. 
   Коммунальдық гигиена
   
3. 
   Еңбек гигиенасы
   
4. 
   Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы
   

1. 
   Микробтар
   
2. 
   Паразиттер
   
3. 
   Саңырауқұлақтар
   
4. 
   Жеміс – жидектер +
   

1. 
   Белоктар
   
2. 
   Майлар
   
3. 
   Токсиндер +
   
4. 
   Көмірсулар
   

1. 
   Экзотоксиндер
   
2. 
   Мезотоксиндер
   
3. 
   Эндотоксиндер +
   
4. 
   Эндорфиндер
   

1. 
   Пандемия
   
2. 
   Инфекция +
   
3. 
   Эпидемия
   
4. 
   Эндемия
   

1. 
   Пандемия
   
2. 
   Эпидемия +
   
3. 
   Инфекция
   
4. 
   Эндемия
   

1. 
   Пандемия +
   
2. 
   Эпидемия
   
3. 
   Эндемия
   
4. 
   Инфекция
   

1. 
   Пандемия
   
2. 
   Эпидемия
   
3. 
   Эндемия +
   
4. 
   Инфекция
   

1. 
   Биология
   
2. 
   Медицина +
   
3. 
   Физика
   
4. 
   Астрономия
   

1. 
   15 миллион
   
2. 
   150 миллион
   
3. 
   1,5 млрд +
   
4. 
   15 млрд
   

1. 
   120 000
   
2. 
   290 000
   
3. 
   2 200 000 +
   
4. 
   5 500 000
   

1. 
   500 000
   
2. 
   50 000
   
3. 
   50 000 000
   
4. 
   500 000 000 +
   

1. 
   50 сағаттан – 5 күнге дейін
   
2. 
   12 сағаттан – 2 күнге дейін +
   
3. 
   150 cағаттан – 10 күнге дейін
   
4. 
   480 сағаттан – 1 айға дейін
   

1. 
   1 – 7 күнге дейін +
   
2. 
   8-10 күнге дейін
   
3. 
   15-20 күнге дейін
   
4. 
   1 айға дейін
   

1. 
   5- 35 күнге дейін +
   
2. 
   50 – 75 күнге дейін
   
3. 
   85 – 100 күнге дейін
   
4. 
   6 айға дейін
   

1. 
   Антропоноз +
   
2. 
   Зооноз
   
3. 
   Артросклероз
   
4. 
   Миосклероз
   

1. 
   Тиеушілер
   
2. 
   Тасушылар +
   
3. 
   Сүйреушілер
   
4. 
   Жұлушылар
   

1. 
   Қызылша
   
2. 
   Шешек
   
3. 
   Жеңіл шешек
   
4. 
   Құныс +
   

1. 
   Антропоноз
   
2. 
   Зооноз +
   
3. 
   Миосклероз
   
4. 
   Артросклероз
   

1. 
   Біреу
   
2. 
   Екеу
   
3. 
   Үшеу +
   
4. 
   Төртеу
   

1. 
   Бірінші +
   
2. 
   Екінші
   
3. 
   Үшінші
   
4. 
   Төртінші
   

1. 
   Бірінші
   
2. 
   Екінші +
   
3. 
   Үшінші
   
4. 
   Төртінші
   

1. 
   Трансмиссиялық
   
2. 
   Фекальді – оральді
   
3. 
   Ауа – тамшы
   
4. 
   Су – түтін +
   

1. 
   Трансмиссиялық
   
2. 
   Контактілік +
   
3. 
   Фекалді – оралді
   
4. 
   Ауа – тамшы
   

1. 
   Қышыма +
   
2. 
   Cүзек
   
3. 
   Безгек
   
4. 
   Лейшманиоз
   

1. 
   Тұмау
   
2. 
   Безгек +
   
3. 
   Көкжөтел
   
4. 
   Туберкулез
   

1. 
   Қан ірің аралас іш өту +
   
2. 
   Тұмау
   
3. 
   Қышыма
   
4. 
   Көкжөтел
   

1. 
   Оба +
   
2. 
   Тұмау
   
3. 
   Қышыма
   
4. 
   Туберкулез
   

1. 
   Биттер
   
2. 
   Масалар
   
3. 
   Бүргелер +
   
4. 
   Шыбындар
   

1. 
   Биттер +
   
2. 
   Масалар
   
3. 
   Бүргелер
   
4. 
   Аралар
   

1. 
   Құстар
   
2. 
   Биттер
   
3. 
   Масалар +
   
4. 
   Аралар
   

1. 
   Стерилді
   
2. 
   Аналық
   
3. 
   Белсенді +
   
4. 
   Туа пайда болған иммунитет
   

1. 
   Туберкулез
   
2. 
   Мерез
   
3. 
   Бруцеллез (сарып)
   
4. 
   Туляремия +
   

1. 
   Белсенді
   
2. 
   Енжар +
   
3. 
   Табиғи
   
4. 
   Стерилді
   

1. 
   Белсенді +
   
2. 
   Енжар
   
3. 
   Табиғи
   
4. 
   Стерилді емес
   

1. 
   10⁰C – 30%
   
2. 
   20⁰C – 50%
   
3. 
   30⁰C – 85% +
   
4. 
   40⁰C – 5%
   

1. 
   15
   
2. 
   22 +
   
3. 
   44
   
4. 
   66
   

1. 
   5-10⁰C
   
2. 
   18-19⁰C +
   
3. 
   25-30⁰C
   
4. 
   45-50⁰C
   

1. 
   +30 және ─ 25⁰C +
   
2. 
   +10 және ─ 15⁰C
   
3. 
   +20 және ─ 20⁰C
   
4. 
   +0 және ─ 10⁰C
   

1. 
   Өседі +
   
2. 
   Қалыпты жағдайда қалады
   
3. 
   Өспейді
   
4. 
   Төмендейді
   

1. 
   Килограммен
   
2. 
   Сантиметрмен
   
3. 
   Миллиметр сынап бағанасымен +
   
4. 
   Грамм сынап бағанасымен
   

1.Ондай жұмыстар қарастырылмаған