Мектебінде

124
Б) Тәрбие, сөздер;       В) Береке, көрімдік;
Г) Елдік, баласы.
5. Туынды түбірлерді көрсетіңіз.
А) Ағажан, әкетай;       Ә) Адалдық, рақымсыз;
Б) Әлдірек, кеңдеу;     В) Жүрек, нашар;
Г) Кес, кесер.
6.  Мезгіл  мәнді  пысықтауыш  қызметіндегі  зат 
есімді көрсетіңіз.
А) Парашютпен ұшақтан секіруге құмар болдым.
Ә) Одан әрірек жарқыраған теңіз жағалауы жатыр.
Б) Күтіп жүрген адамы түнде келіпті.
В) Бірде мынандай оқиға болған еді.
Г) Таңертең жинамай кеткен төсегі сол күйінде жатыр.
7. Зат есімнің сөйлемдегі қызметін анықтаңыз. 
Маған жауабыңыз ұнады. 
А) Анықтауыш;    Ә) Баяндауыш;
Б) Толықтауыш;   В) Бастауыш;    Г) Пысықтауыш.
8. Бірге жазылатын сөздерді көрсетіңіз.
А) Кең өріс, балық шаруашылығы.
Ә) Қағаз бастылық, қалжың бас.
Б) Дүние жүзі, бос сөз. 
В) Ала аяқ, ал қызыл.
Г) Ат спорты, ат жарыс.
9. Сын есімнен жасалған қос сөзді анықтаңыз.
А) Соңғы кезде ағамыз елдің гу-гуіне құлақ түретінді 
шығарды.
Ә) Топ-томпақ болған бала бейнесі көз алдымнан кетер 
емес.
Б) Сөзінің соңы міңгір-міңгір бірдемеге ұласты. 
В)  Дәл қазір той-думанның көркіне айналғандай.

125
Г)  Кемшілік  атаулыны  түп-тамырымен  жоятын  кез 
жетті.
10. Туынды зат есімді табыңыз.
А) Тымақ – қысқы бас киім.
Ә) Ғасырлар сырын шерткен халық даналығы көңіліне 
ой салды.
Б)  Таңертең  Батырбек  көзін  ашып,  дереу  сағатына 
қарады. 
В) Мұндай шарт-шұрт қимылдар ұзаққа  созылмайды 
да.
Г)  Жетектерінде  жеңіл-желпі  жүгін  артқан  жалғыз 
тайынша.
11. Күрделі зат есімді табыңыз.
А)  Тарихшы  Әбілғазының  шежіресінде  жазылған 
пікірді негізге алды.
Ә) Күнұзын аттан түспей, өзге жүргіншілерді бақылады.
Б)  Біз  сапарға  шығар  алдында  жазушы  кітапханасын 
ақтарып, біраз кеңескен едік. 
В) Біраздан кейін көзге түспей ғайып болды.
Г) Жанын жеген әлдебір ішкі күйзелісін жасырғандай.
12.  Етістіктен  жасалған  туынды  зат  есімдер 
қатарын табыңыз.
А) Күншілдік, білім;     Ә) Салауаттылық, зиялылық;
Б) Айтыс, келісім;         В) Мұнайшы, жолаушы;
Г) Жақсылы, ізгілік.
13.  Тәуелденген  зат  есімдерге  қосымшасы  өзгеріп 
жалғанатын септіктер қатарын көрсетіңіз. 
А) Ілік, атау, барыс;      
Ә) Ілік, жатыс, шығыс;
Б) Барыс, табыс, жатыс;  

126
В) Табыс, жатыс, шығыс;
Г) Жатыс, шығыс, көмекес.
14. Туынды сын есімді анықтаңыз.
А) Тентегін тыйған ел болар.
Ә)  Долы кісі пышақ өткізеді.
Б) Көптің ойы кемеңгер. 
В) Айлалы батыр алдырмас.
Г) Жылы орыныңды суытпа.
15. Туынды етістікті анықтаңыз.
А) Аш, төкпе;               Ә) Мұңай, жина;
Б) Білдір, тапсыр;        В) Тергіз, айттыр;
Г) Кешікпе, ақта.
СЫН ЕСІМ
1. Туынды сын есімнің жұрнақтарын табыңыз.
А) - дыр, -дір;     Ә) -ша, -ше;
Б) -шы, -ші;        В) -шыл, -шіл;    Г) -ыс, -іс.
2. Туынды сын есімді анықтаңыз.
А) Тентегін тыйған ел болар.
Ә) Долы кісі пышақ өткізеді.
Б) Көптің ойы кемеңгер. 
В) Айлалы батыр алдырмас.
Г) Жылы орыныңды суытпа.
3. Туынды сын есімді қатарды анықтаңыз.
А) Жарамсақтың жолы жіңішке.
Ә) Кітап маған тақтан да қымбат.
Б) Көңілдегі көрікті ой ауыздан шыққанда өңі қашады. 
В) Адал адам ешкімді күндемейді.
Г) Үміт жүректі қуанышқа толтырады.

127
4. Сапалық сын есімді көрсетіңіз.
А) Әсем, күшті, епті;
Ә) Шағын, кең, толық;
Б) Ықшам, орынды, сусыз;
В) Жайпақ, әуесқой, қызметсіз;
Г) Айтқыш, білгіш, сұлу.
5. Қатыстық сын есімді табыңыз.
А) Әрлі болғанша, арлы бол.
Ә) Кішіпейілділік – кісі көркі.
Б) Таяқтау оңай, тәрбиелеу қиын. 
В) Көш жүре түзелер.
Г) Жақсыға жақын көп.
6. Қатыстық сын есімді қатарды көрсетіңіз.
А) Борышқа әділ болу - ұлы іс.
Ә) Жасы үлкенді қадірлесе - құт болар.
Б) Асқан сұлулықтан аз ғана бақыт артық. 
В) Тоқ адамға семіз еттің де дәмі білінбес.
Г) Өнегелі болса - бала көрікті.
7. Салыстырмалы шырайды табыңыз.
А) Ауыр;               Ә) Толықша;
Б) Сұп-суық;         В) Тым тәтті;   Г) Қайырымды.
8. Сын есімнің күшейтпелі шырайын көрсетіңіз.
А) Өнер өлкесі көсілген кең өріске ұқсайды.
Ә) Бір патшаның айдай сұлу қызы болады.
Б) Келер күн ең ауыр күннің өзі болды. 
В) Еуропаның рухани қайта өрлеу кезеңі.
Г)  Заринаның  да  Мидиялық  көркем  жігітті  ұнатып 
қалған сыңайы бар.
9. Салыстырмалы шырайды табыңыз.
А) Жағымды жаңалық;       Ә) Тұрақты баға;

128
Б) Қоңырқай өңді қыз;        В) Кішіпейіл адам;
Г) Өрнекті кілем.
10. Сын есімнің сөйлемдегі қызметін анықтаңыз.
Тәрбиелі адам тағаланған атпен тең.
А) Бастауыш;          Ә) Анықтауыш;
Б) Толықтауыш;      В) Баяндауыш;
Г) Пысықтауыш.
11. Бастауыш қызметіндегі сын есімді табыңыз.
А) Көркем дала көлбеп жатыр.
Ә) Жақсының көзіндей көремін.
Б) Ақылды ауызын жауып, ділін ашар. 
В) Қаһарлы сөз қамал бұзар.
Г) Сөз қанжардан да өткір.
12. Сын есімнен болған толықтауышты табыңыз.
А) Көрмегенге көсеу таң.
Ә) Санаулы сөз салмақты.
Б) Көрген асты көргенсіз қызғанады. 
В) Жалқау кісі – жарым кісі.
Г) Жаманға жолдас жақпас.
13.  Қатыстық  сын  есімнен  болған  баяндауышты 
анықтаңыз.
А) Адам ұлы адамша өмір сүрсін.
Ә) Көштің алдында көлденең түсіп Шыңғыс жатыр.
Б) Ауылымыздың жастары шетінен жігерлі. 
В) Бас болмақ – оңай, бастамақ – қиын.
Г) Күштінің қолы – ұзын.
14. Бастауыш қызметіндегі сын есімді анықтаңыз.
А) Үйрет те, ізгілікке үйрен.
Ә) Өнер сыры – өрнекте.
Б) Ән миллиондардың жүрегін біріктіреді. 
В) Поэзия ойланудан басталады.
Г) Сыпайы тоңбайды, қалтырайды.