VІІІ. Сабақтың қорытындысы

93
VІІІ. Сабақтың қорытындысы.
- Балалар, бүгін біз адамның бойындағы жақсы қасиеттер 
туралы  сөйлестік,  біз  бір-бірімізге  жақсы  сөздер  айтып, 
үлкендерді сыйлап жүрсек қандай тамаша болар еді. Әдепті 
бала қуантады. Ал, қанеки, сендер  әдепті баласыңдар, бір-
бірлеріңе әдемі сөздер,тілектер айтыңдаршы.
-  Сендер  жақсы,  әдепті  болсаңдар  маңайларыңа  бақыт 
сыйлайсыңдар. Әдепті сөздер – сиқырлы сөздер.
- Қандай сиқырлы сөздер білесіңдер?
(Қайырлы таң, қайырлы күн, сәлеметсіз бе, сау болыңыз, 
өтінемін, кешіріңіз, өтіңіз, рақмет, т.б.)
- Сабақ аяқталды, сау болыңдар, балалар!
   
   
 
Мәдина КҮЗЕМБАЕВА,
№1 Қамысты орта мектебінің
қазақ тілі пәнінің мұғалімі.
Қостанай облысы,
Қамысты ауданы. 
МОРФОЛОГИЯ ТАРАУЫ 
БОЙЫНША ЗАТ ЕСІМ 
ТАҚЫРЫБЫНА БАҚЫЛАУ 
ЖАТТЫҒУЛАРЫ
Ұсынылып отырған тапсырмалар қазақ тілінің морфоло-
гия тарауларының бірі – Зат есім тақырыбын айқындайды. 
Бұл  тапсырма-схемалармен,  әр  түрлі  жаттығулармен 
сүйемелденген  және  тестік  сұрақтармен  ұсынылған.  Өз 
бетінше қазақ тілін үйренуші категорияларға арналған.
Заттың, ұғымның, құбылыстың атын білдіретін сөз табын 
зат есім дейді.

94
Кім?                    қыз        
Не?                      мысық
 
 
 
Зат есім
 
Мағынасы-
на қарай 
Тұлғасы-
на қарай 
Құрамы-
на қарай 
1.Жалпы 
2.Жалқы 
Үй, етік, 
үстел 
Астана, 
Айгүл 
Негізгі 
Ел
, 
жер
 
Дара 
Ауыл, әке 
 
Кім? Не? 
Кімдер? 
Нелер? 
Дара, 
күрделі 
Сөйлем 
мүшелері 
Деректі, 
дерексіз 
Түрі  
Жалпы, 
жалқы 
Негізгі, 
туынды 
Зат   
есім 
 

95
 
Зат есімнің жалғаулары
 
 
3.Деректі 
4.Дерексіз 
5.Жанды 
6.Жансыз 
Тақта, қыз 
Ой, сезім 
Адам, қоян 
Үй, гүл 
7.Заттық 
Жер, ұн 
8.Жинақтау 
Туған-туыс 
Туынды 
Күрделі  
1.Біріккен 
2.Қосарланған 
3.Қысқарған 
Тіркес  
Белбеу 
(бел, бау) 
Атамекен 
Ата-ана 
См, КСШ 
Қостанай 
облысы 
Оқушы, 
білім 
 
көптік 
тәуелдік  
Балалар, мектептер, 
ұстаздар 
Атам, дәптерім 
 

96
                                                    (Жалғасы келесі санда).
 
жіктік 
септік 
Мұғаліммін, ұстазбын, 
ұшқышпын 
Баланың, балаға, 
баламен 
 
Зат есім 
тудыратын 
жұрнақтар 
Зат есім 
Сын есім 
Сан есім 
Етістік  
Қой-шы, 
бала-лық, 
туыс-тық. 
Жақсы-
лық, мол-
шылық, 
биік-тік. 
Алты-
лық, он-
дық, 
төрт-тік. 
Суыр-ма, 
сөйле-м, 
шайқа-с. 

97
Сандуғаш НӘБИЕВА,
Орал қаласындағы
№17 жалпы орта білім 
беретін мектептің мұғалімі.
ДАУЫСТЫ ЖӘНЕ ДАУЫССЫЗ 
ДЫБЫСТАРДЫ ҚАЙТАЛАУ
Мақсаты:  білімділік  –  дауысты  және  дауыссыз 
дыбыстарды  қайталау,  сөздік  қорды  молайту,  дыбыстық 
талдау жасауға жетелеу; дамытушылық – екеуара сөйлесуге, 
өз ойларын еркін айтуға дағдыландыру; тәрбиелік – отбасы 
мүшелерін, үлкенді сыйлауға, құрметтеуге тәрбиелеу. 
Әдіс-тәсілдер: 
түсіндіру, 
баяндау, 
сұрақ-жауап, 
тапсырмалар,  мақал-мәтелдер,  тірек-сызбалар,  сөздіктер, 
аударма. Көрнекіліктер: слайдтар, сөзжұмбақ, суреттер.
Сабақтың барысы. Оқыту үрдісінің маңыздылығы.
1. Ұйымдастыру кезеңі. Кезекшімен сұхбат (№1 слайд).
2.  Үй  тапсырмасын  тексеру:  38-беттегі  «Менің  әкем» 
өлеңін жаттау.
3. Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру. «Менің шешем» 
тақырыбына сөйлесу.
4. 2-тапсырма. Анасы туралы айту.
5. Сергіту сәті. «Бір үйде біз нешеуміз?».
6. Тапсырмалар орындау.
Үй тапсырмасы сұралады.
- Балалар, біз қандай тақырыпты өтіп жатырмыз?
- Отбасы туралы.
- Отбасы мүшелерін атайықшы?
- Ата, әже, әке, шеше, аға, апа, сіңлі, іні, қарындас.
- Ендеше, отбасы туралы сөзжұмбақ шешейік (№2 слайд).

98
1. Родина сөзінің аудармасы.
2. Әжем дәмді еда пісірді.
3. Ребенок сөзінің аудармасы.
4. Дружный сөзінің аудармасы.
5. Атам 65 лет.
6. Оның мама.
Жаңа  сабақты  түсіндіру,  сабақтың  мақсатымен 
таныстыру.
-  Ана  дегенде  тебіренбейтін  жан  бар  ма?!  Ана  –  асыл 
сөз!  Қасиетті  сөз!  Аналар  туралы  ақын,  жыршыларымыз 
да  жырлаған.  Ана  –  бізге  өмір  сыйлаған  адам.  Біздерді 
еркелетеді, әлпештейді, аялайды. Аналарымызды ренжітпей, 
тыңдауымыз, көмектесуіміз керек.
Сөздіктермен танысамыз: (№3 слайд).
жақын – близкий;                    өмір – жизнь;
махаббат – любовь;                мейірімді – добрый;
тірегі – опора;                         көмектесу – помогать.
Сөздіктерден сөз тіркесін құрастыру (№4 слайд).
Қайырымды        керек
Жақын                 махаббаты
Отбасы                жан
Ана                      тірегі
Көмектесу           адам
Өмір                     анашым
                                     
О  
     
Т 
       
Б 
     
 
А 
   
   
С 
   
       
Ы