Әдебиет. Г.М. Гусейнов, В.В. Ермилова, Д.Ю. Ермилова. – «Композиция костюма» Москва 2003 г, 135-136 бет. 6 апта

1. Жобаның негізгі этапы.

2. 
   Жобалау тәсілі.
   

Киім жобалау жүйесі:

- жобаның алдын – ала сараптау;

- анықталған форманы біріктіру;

- шығармашылық концепцияны нақты жоба міндеттерімен байланыстырып, басты даму тенденцияларын талап ету;

- басты мақсатты анықтау;

- жобалауда әртүрлі тәсілдерді қолдана соның ішінде керекті вариантын табу.

Алдын –ала жағдайды сараптау. Алдын-ала сараптауда, бастапқы этапында, керекті заттың аәйкестіру, зат комплексі және қоршаған орта, бұйымның түрі,өңделу әдісі. Сараптау кеінде: әлеуметтік-экономикалық сараптау, іс-әрекет сараптау, бағалық сараптау, технологиялық сараптау, құрлымы мен пішінін сараптау, контрастық, композициялық, құрастыру шешімдерін іздестіру. Дизайн синтезі – ойша біртектіленген процесс, дизайнер сараптауы арқылы, жобалық бейнені біріктірген.

Синтез процесі арқылы шығармашылық концепция пайда болады, ол дизайнер мақсатының басты шарты.

2. Жобалау тәсілі.

Дизайндағы үлгілеу – тұтас обьектінің сипаттау немесе көз алдына елестету процесі. Үлгілеу түрлері: көркемдік-бейнелеу, жобалық-графика, ретроспективті, құрстырмалы, перспективалық, техникалық және компьютерлік.

Жоба-графикалық үлгілеу:

• 
  графикалық пішін мазмұнымен жоба міндетінің сәйкес келуі,
  
• 
  ізденіс жұмыстары және эскиздік жобаның эксперименті,
  
• 
  жобаның логикалық орындалу жүйелігі.
  

Құрастырып үлгілеу – іс-әрекеттің түрінің өзгеруі және зат морфологиясы.

1. Графика термині

2. 
   Набросок
   
3. 
   Эскиз жобалау
   
4. 
   Киімді жобалау
   
5. 
   Үлгілеу термині
   
6. 
   Үлгілеудің қандай түрлері бар
   

1. Етекті муляждық әдіспен орындау.

2. Кеудешені муляждық әдіспен орындау.

Мақсаты: Жобалау кезіндегі макеттеу әдісін анықтау.

1. Етекті муляждық әдіспен орындау.

Макеттеу – бұйымның макетін түрлі материалдардан дайындау.

Макеттеу тәсілінің наколка және муляж түрі бар.

Киімнің жоғарғы бөлігін (лиф) үлгілеу тарихи қалыптасқан, барлық өзгерістер сән үлгісінің өзгеруіне байланысты болды, лиф пішініне, иық өзгеруіне, жең пішініне, жаға түріне, және басқа бөлшектеріне. Қазіргі киім үлгілерінде түрлі силуэттерді кездестіруге болады: қынама силуэт пішіні, жартылай қынама силуэт, тік силуэт, жүмсақ пішін, күрделенген пішін.Өте қынама силуэтті пішінді алатын болсақ, қыналу кеуде бүкпелері арқылы бүкпелер бел сызығы арқылы жасалады. Бүкпелер түрлі болады: тік, қисайған, жәй, көрнікті, көрінбейтін, безендірі сызықтарымен өңделген, жиекті. Классикалық түрі кеуде бүкпесі болып есептеледі, ол иық тігісінен кеуденің шығыңқы нүктесіне дейін орналасады.

1. 
   Муляж
   
2. 
   Наколка
   
3. 
   Етек
   
4. 
   Сән үлгісіндегі жаңашылдық
   
5. 
   Бүкпе түрлері
   
6. 
   Классикалық бүкпе түрі
   
7. 
   Киімнің жоғары бөлігін қалай түйреп қадайды
   

1. 1 тігісті жеңді макеттеу.

2. 2 тігісті жеңді макеттеу.

Мақсаты: Жобалау кезіндегі макеттеу әдісін анықтау.

1. 1 тігісті жеңді макеттеу.

Жеңді макеттеу – кеуденің ең қиын, жауапкершілік жұмыс. Жеңнің дұрыс қондырылуынан киімнің әдемі қонымдылығы белгіленеді. Иық сызығы киімнің пропорциясын белгілейді, жеңнің қондырылуы байланысты. Жағаны макеттеу – манекен үстінен қадап түйреу арқылы жағаның түрлі формасын алуға болады. Олар төрт бұрыш, тік бұрыш, үш бұрыш, ромб, трапеция тәрізді формалар алуға болады. Бір тігісті жеңді қадап түйреу:

• 
  1 ші булавкамен жеңнің қайырылу сызығының нүктесін түйреп, 2 см шетінен, иық қиығының шетіне қадайды.
  
• 
  2 ші булавкамен куеде сызығының еніне жеңнің алдыңғы бөлігін қадап түйрейді.
  
• 
  3 ші булавкамен арқаның еніне жеңнің артқы бөлігін қадап түйрейді.
  
• 
  4 ші булавкамен қолтық ойындысымен бүйір тігісіне жеңнің төменгі бөлігіне қадайды.
  

Бір тігісті жеңнің негізінде екі тігісті жең құрауға болады. Ол үшін бір тігісті жеңді екіге бөліп бүктейді, алдыңғы және арты перекат сызығын белігілейді, содан кейін алдыңғы перекат сызығы бойынша горизонталь бойымен, төменгі сызығына және қолтық ойындысына солға қарай 4 см қалдырып қадайды. Шынтақ сызығы бойымен солға қарай алдыңғы перекат 5-6 см белгілеп қадайды

Жеңнің перекат шынтақ сызығымен горизонталь бойымен қолтық ойындысының астымен оңға қарай 4 см қалдырып, жеңгі керекті жіңішкелік қалдырып қадайды.

Тексеру сұрақтары:

1. 
   Жеңді макеттеу қалай орындалады
   
2. 
   Бір тігісті жең қалай қадап түйрейді
   
3. 
   Екі тігісті жеңді қалай орындайды
   
4. 
   Жең түрлері
   
5. 
   Дұрыс қондыруды қалай түсінесіз
   

1. Ансамбльдік жоба.

2. Комплектік жоба.

3 Коллекциялық жоба.

• 
  сәнді киім;
  
• 
  салтанатты кештерге арналған костюм;
  
• 
  той костюмі;
  
• 
  арнайы костюм;
  
• 
  сахналық костюм.
  

Авторлық концепция;

Образдық;

Коллекцияда қолданылатын материалдар;

Түстік шешімі;

Формасы;

Базалық құрастырулар;

Стильдік шешімі.

Коллекция құрлымы:

Сыртқы киімдер;

Күнделікті киімдер, спорттық, туризм және демалыс киімдері;

Сәнді, кешкі және мейрамдық киімдер;

Арнайы киімдер – той және салтанатты кештерге арналған.

Тексеру сұрақтары:

1. 
   Комплект анықтамасы
   
2. 
   Коллекция мағынасын ашыңыз
   
3. 
   Ассортимент
   
4. 
   Функция
   
5. 
   Үлгілер сериясы
   
6. 
   Ансамбль ұғымы
   

1. Киім классификациясы.

2. Киімнің қолданылу классификациясы.

Мақсаты: Киім түрлерін ассортименттік классификациясын анықтау.

1. Киім классификациясы.

Ассортимент - өндіріс бұйымдарының тізімі, ғылыми дәлелденген қажеттілік құрлымы және өнім шығару.

Функциональность – бұйымның арнайы атқаратын қызметі.

Жыныс ерекшелігене байланысты киім классификациясы: әйел және ерлер киімі. Мысалы, Ежелгі Египетте ерлер – схенти мықын бауларын байлаған, ал әйелдер – калазирис байлаған.Олардың киімдері түрлі тұрмыстық жағдайларына байланысты болған: өмір сүру жағдайына, религиялық талаптарына, салт дәстүрлеріне.

Мезгілдік киім классификациясы. Қазіргі киімдер жаздық (жібек, мақта, зығыр, вискоза маталарынан алынған), күзгі -қысқы (жүн, мех, т.б. жылы маталардан алынған).

2. Киімнің қолданылу классификациясы.

Қазіргі киімдер киілу түріне қарай бөлінеді тұрмыстық, спорттық, өндірістік, формалық.

Тұрмыстық киімдер бөлінеді: күнделікті, салтанатты, демалыс, үй ішінде киетін киімдер.

Күнделікті киім – бұл жұмысқа, көшеге, выставкаға, дүкенге, бұл киімдерді күн бойы киеді. Әр адам өзінің киіміне өзінше талаптар қойады, өзінің жеке тұлға ретінде көрсеткісі келеді, өзінің қоғамға көзқарасын білдіреді. Жұмысқа киетін киім, ол іскерлік киім, егер адам банкіде, немесе офиста, министерствада жасайтын болса, ол қатаң талап қойады.

Қазіргі киім үлгілерінде қажетті талаптарын анықтауға болады, комфорт, пішін қарапайымдылығы, басқа элементтерді қосу, үйлесімділік.

1. 
   Ассортимент нені білдіреді
   
2. 
   Функция ұғымын анықтаңыз
   
3. 
   Мезгілдік киім классификациясы
   
4. 
   Киім дайындау классификациясы
   
5. 
   Қолданылу және пайдалану классификациясы
   
6. 
   Киім түрлері
   

1. Стиль ерекшелігі.

2. Өндірістік, формалық.

Мақсаты: Киім классификациясының стиль ерекшелігін қарастыру.

Стильдік ерекшелік бойынша киім классификациясы соңғы кездері іскерлік киімдерге қатаң талаптар жұмсара бастады. 1990 жылдары “жұманың еркіндігі стиль” пайда болды, фирманың немесе компания қызметкерлері жұма күні өздерінің қалауы бойынша киім киген. Бұрын күнделікті киімнің салтанатты киімнен граница болды, күнделікті киімдерде мақта, зығыр, жүн маталары болды, әшекейлер өте аз қолданды, түстері ұстамды. Салтанатты киімдерде маталар. Жібек, атлас, парча, бархат, безендірулері алтынмен, бисермен, стразамен, стекляруспен, аппликациямен, тесьмамен болды. Қазіргі киім үлгілерінде ондай қатаң талап қойылмайды күнделікті киімді атлас немесе бархат қолдана береді, кружеваны былғары курткасына аппликация да жасайды.

1. Ассортимент нені білдіреді

2. Функция ұғымын анықтаңыз

3. Мезгілдік киім классификациясы

4. Киім дайындау классификациясы

5. Спорттық киімдер олар қандай

6. Өндірістік киімдер

7. Формалық киімдер.

1. Сырт киім ассортименті.

2. Киім түрлері

Мақсаты: Киім ассортиментін айыру, киілу мақсатына байланысты анықтау.

1. Сырт киім ассортименті.

Сырт киім ассортименті. Пальто – сыртқы көшеге киетін жеңі бар алды ашық киім, астарлық матамен өңделген. Пальтоны көйлек немесе костюмнің сыртынан киеді. Жартылай пальто – қысқа келген киім. Шинель – ұзын, формалық пальто, сукно матасынан, ереше пішін – қатпарлар, шлица, хлястик, металл түймелері бар. Реглан – пальто немесе плащ жең реглан. Свингер – қысқа пальто, жүн матасынан өңделген немесе мехтан артқы бойы кеңейтілген. Анорак – алды жабық куртка капюшонымен, су өткізбейтін материалдан тігілген. Ольстер – екі қаусырмалы жүн сукно матасынан тігілген пальто, белдікпен және капюшонмен. Макинтош – 1) пальто немесе плащ резина матасынан; 2) жеңіл пальто тік силуэтті, қайырма жағасымен, артқы бойында шлица бар, қиылған қалта жасырын қаусырмалы, реглан жеңді, габардин матасынан тігілген.

1. Иықтық киімдер

2. Сыртқы киімдер

3. Реглан пішіні

4. Шинель

5. Свингер

6. Анорак

Әдебиет. Г.М. Гусейнов, В.В. Ермилова, Д.Ю. Ермилова. – «Композиция костюма» Москва 2003 г, 192-194 бет.
29 кредит саны

22 дәріс

Тақырып: Көйлек – костюм киімінің ассортименті.

Дәріс мазмұны:

1. Иықтық киімдер – көйлектер түрі.

2. Блейзер, блузкалар.

Мақсаты: Киім ассортиментін айыру, киілу мақсатына байланысты анықтау.

1. Иықтық киімдер – көйлектер түрі.

Қазіргі киім гардеробында көйлек – костюм ассортиментін кіргізуге болады. Костюм – бір матадан тігілген бірнеше бөліктен тұратын: костюм – двойка (пиджак-юбка, жакет-шалбар), костюм тройка (пиджак-жилет-юбка немесе шалбар). Английский костюм (классикалық немесе бизнес-костюм) – ерлер және әйелдер костюмінің қатаң формасы.

1. 
   Иықтық киім – көйлектер түрі.
   
2. 
   Фрак қандай киім түрі
   
3. 
   Смокинг қандай жағдайда киеді
   
4. 
   Блейзер нені білдіреді
   
5. 
   Батник деген не
   

1. Көйлек – пальто, көйлек – смокинг.

2. Сафари – көйлек, белдік киімдер.

Мақсаты: Киім ассортиментін айыру, киілу мақсатына байланысты анықтау.

1. Көйлек – пальто, көйлек – смокинг.

Костюм – сафари - әйел және ер адам костюмі, қысқа жеңді жакет және юбка, шалбар, шортыдан тұрады. Жакетте жапсырма қалта, погондары бар. Мақта немесе плащтық ақ, песок матасынан тігеді. Блузон – ұзын кеңейтілген немесе қысқа куртка, төменгі жағы тігілген белдікпен өңделген, мықынды қысыптұрады немесе резинкамен өңделген. Толстовка – ерлерге арналған кең блуза, ұзын, иініште қатпарлары бар, белдікпен байланған. Қазіргі кезде толстовканы трикотаждан ерлер көйлегін, жеңі манжетамен аяқталған жартылай қаусырмалы.

Көйлек смокинг – тік силуэтті пішінді, екі қаусырмалы, қайырмасы атлас немесе жібектен, қара түсті. Бұл көйлек смокинг 1970 жылы И.Сен-Лоран коллекциясында шықты. Көйлек пальто – тік силуэтті көйлек, алдыңғы түймелігі бар.

2. Сафари – көйлек, белдік көйлек.

Көйлек сафари – планкалы, қайырма жағамен немесе тік жаға, жапсырма қалталы, погоны бар, белдікпен өңделген. Белдік киімдерге етек, шалбар белден төмен орналасқан киімдерді атайды. Шалбар – белдік киім түрі, екі балағы бар орта тігісімен өңделген, адым және бүйір тігісі бар. Оксфорд шалбары – кең пішілген, қыры жоқ шалбар, сұры жүн фланельден тігілген. Клеш-шалбар – төменгі бөлігі кеңейтілген. Галифе – ұзын шалбар, мықын жағы кең пішілген, тізе бөлігі қынама силуэтті. Бермуды – жеңіл қысқа шалбар, ұзындығы тізеге дейін, балағы кең. Джинсы – джинсы матасынан тігілген ұзын шалбар түрі, көк түсті, безендіру тігістерімен өңделген, қалтасы бар, сырма түймелігімен, батырмалары бар және фирмалық эмблемасы бар. Шорты – шалбардың қысқа түрі. Юбка (етек) – белдік киім түрлі ұзындықта.

Тексеру сұрақтары:

1. 
   Костюм – сафари анықтамасы
   
2. 
   Толстовка пішіні
   
3. 
   Көйлек смокинг қандай матадан тігілген
   
4. 
   Көйлек сафари
   
5. 
   Оксфорд шалбары қай жылы модаға енді
   
6. 
   Бермуды қай мезгі элементі
   

1. Жаңа киімдер түрлері.

2. К.Шанель, И.Сен-Лоран, К.Кляйн шығармашылық жұмыстары.

Мақсаты: Қазіргі заман адамдарының сұраныстарын қанағаттандыратын универсалды заттар түрін анықтау.

1. Жаңа киімдер түрлері.

Көп функционалды заттар дегеніміз заттардың атқаратын бірнеше қызметі.

20 ғасырда дизайнда көпфункционалды заттарды жобалау тенденциясы өсті. Дизайнерлер универсалдық заттар шығарды: «кішкентай қара көйлек» Шанель 1920 ж. костюм «Шанель стилі» 1950 ж. Көйлек – смокинг И.Сен-Лоран, джинсы. Универсалдық зат – киім дизайнындағы минимализмді К.Кляйн, Д.Кэран, Дж.Сандер ойлап шығарған. 14 ғасырда ерлерге арналған куртка баскамен (пурпуэн), 16 ғасырда кавалериялық аяқ киімдер мушкетерлық плащтар шықты. 1970 жылдары әскери стиль – «милитари лук», бұл стиль ерекшелігі хаки түсі, погондар, хлястиктер, пилоткалар, сөмкелер. 1990 жылдары модаға ала бояулы, су өткізбейтін маталар енді, солдаттық ботинкалар. 1991 жылдары “көйлек-комбинациялар ” модаға енді.

1. 
   Заттардың функциясы дегеніміз не
   
2. 
   “Шанель стилі” қай жылы шықты
   
3. 
   Көйлек-смокингтің авторы кім
   
4. 
   16 ғасырда қандай киімдер модаға енді
   
5. 
   1970 жылы қандай стиль енді
   
6. 
   Костюм Зуава қай қалада ең алғаш шықты
   

1. Дизайн шығармашылық негізі.

2. Көркемдік шығармашылық негіздері.

Мақсаты: Киім дизайнының көркем шығармашылық негізін анықтау.

1. Дизайн шығармашылық негізі.

Көркемдік шығармашылық – біртекті элементтердің нақты байланыстағы жиынтығы (сызытар, түстік дақтар, көлем, динамика, сурет, колорит, композиция, гармония).

Ассоциативтік – келіспейтін заттарды үйлестіру, байланыстыру. өнерде көремдік формақұру: симметрия, ассиметрия, нюанс, контраст, гротеск, метафора.

Көркемдік форма – мазмұнның ішкі құрымы, өнер заңдылықтары арқылы материалдық затқа айналдыру.

Шығармашылық – шындықты басқалай ауыстыру немесе мәнін өзгерту. Шығармашылық фантазия білімсіз, сезінусіз, тенденцияны сезінусіз мүмкін емес. Шығармашылық ойды қалыптастыру үшін кеңінен ойлау қабілеті, фантазия, білімі қажет.

Байқағыштық – көрген нәрсені дұрыс сараптау, соның ішіндегі қызықтысын белгілеу.

2. Көркемдік шығармашылық негіздері.

Көркем шығармашылық этапы ол шығармашылық интуиция және сараптау, логикалық қарастыру. Интуиция – тапқырлық, сезімталдық, түбіне дейін түсіну. Үш түсінік бар: 1) интуиция; 2) шабыттану; 3) инстинкт – мистикалық іс-әрекет.

Шығармашылық интуицияда практикалық міндетті шешетін әдіс түрі пайда болды. Сараптау – сезім арқылы дұрыс бағалау. Суретшінің практика кезіндегі әдісі. Шығармашылық интуицияға сүйену деген суретшінің дарындығын білдіреді. Сараптауға сүйену деген логикалық шешімін табу немесе шығармашылықты дамыту және үйрету.

Тексеру сұрақтары:

1. 
   Көркемдік шығармашылық
   
2. 
   Ассоциативтік
   
3. 
   Шығармашылық
   
4. 
   Сараптау
   
5. 
   Интуиция
   

1. Көлемді пішін гармониясы.

2. Шығармашылық мақсаты.

Мақсаты: Киім дизайнының көркем шығармашылық негізін анықтау.

1. Көлемді пішін гармониясы.

Образ – қазіргі таңда түрлі мағына береді. Кез келген образ – гүл суреті, құрылғы, тау ландшафтын – бейне деп атайды. Көркемдік бейне – бейненің ерекше түрі, психологиялық нақты мәнін түсіндіретінтүрі. Ойша бейнелеу қабілеті – ол өте сирек кездесетін өнерлі талант.

Қазігі киім дизайнерлері «прет – а – порте», «от кутюр» коллекцияларында көптеген бейнелік шешімді үлгілерді шығарады. Дәл бейнелік толық құралы арқылы – киім, аяқ киім, бас киім, сөмке, прическа, парик, макияж, очки, әшекейлер, және т.б. қосышаларымен жетістікке жетеді.

Адамға ең жақын зат ол киім. Аяқ киіммен өосымшалары киімнің элементтері болып табылады., тұтас ансамбльді құрайды. Келесі адамға жақын зат ол тұрмыстық заттар. Үшінші қажетті зат ол жиһаз. Содан кейінгі архитектура. Сонымен, дизайн обьектісімен костюм, аяқ киіммен индустриялық заттар дизайны, ландшафттық дизайн, орта дизайнымен тығыз байланыста. Эскиз жасау схемасы:

• 
  Костюм-архитектура элементтері;
  
• 
  Сумка-чемодан-автомобиль;
  
• 
  Аяқ киім-тұрмыстық зат-механизм;
  
• 
  Бас киім-жиһаз-компьютер;
  
• 
  Аксессуарлар-электротұрмыстық заттар;
  
• 
  Скульптура-каблуперчатка.
  

1. 
   Образ нені білдіреді
   
2. 
   Белгі деген не
   
3. 
   Символ қандай мағына береді
   
4. 
   Көркемдік ритм
   
5. 
   Синтездік шығармашылық этаптары
   

1. Эвристика.

2. Ассоциация тәсілі.

Мақсаты: Шығармашылық процесіндегі пішін бірлігін және мазмұнын анықтайтын ізденіс түрі.

1. Эвристика.

Шығармашылық түпнұсқасы болып табиғи заттар, түрлі элементтер, музыка, живопись, әдебиет, балет, театр, цирк, кино, архитектура, инженерлік құрылғылар, машина бөліктері, механизмдер, тұрмыстық заттар, сәндік-қолданбалы бұйымдары: әйнек, ағаш, металл, тас, керамика, бионика, музыка аспаптары, өсімдік, жануар әлемі, жұлдызды аспан, тарихи, ұлттық және классикалық костюмдер, ретромода, эклектика әдісі, стильдер қосындысы, породия тәсілі, т.б.

1. 
   Эклектика тәсілінің мазмұны
   
2. 
   Транцформация деген нені білдіреді
   
3. 
   Шығармашылық процесс мағынасы
   
4. 
   Эвристика тәсілі
   
5. 
   Ассоциация тәсілдері
   

1. Киім дизайн мақсаты.

2. Орындалу жүйелігі.

Мақсаты:

1. Киім дизайн мақсаты.

Дизайнер оқытудыі басты міндеті – маман дайындау, өзінің алдына күрделі мақсат қоятын, мәдениет саласында кездесетін негізгі проблемалар, оларды дұрыс шешімін табу. Қазіргі таңда дизайнердің бұрыңғы негізделген принциптері, оның білімі, талғамы, таза формасы қайшы сұрақ болып тұр. Жаңа эстетикалық және экологиялық проблемалар арқылы, тұтынушының эстетикалық талғамына, жаңа формаларды табу, жаңа технологияларды енгізу арқылы салыстырады.

Киім дизайны 21 ғасырда мынадай мақсаттар орындайды:

• 
  жәй формадан күрделі форма беру немесе транцформация
  
• 
  өлшемсіз киім орындау
  
• 
  тігілмейтін киім шығару
  
• 
  пішіннің негізі бойынша киім құрау
  
• 
  тенденция дамуына қарай әртүрлі ассортиментті қосу немесе біріктіру
  
• 
  жәй құралдар арқылы киім шығару
  
• 
  “унисекс” киімін жасау
  
• 
  киім комфортын құру
  
• 
  жаңа мата, өңсипатын, суреттерін ойластыру
  
• 
  жаңа технологиялар арқылы орындаудың жеңіл түін табу
  
• 
  бұйымның қонымдылығын табу
  
• 
  әртүрлі материалдардан бір киетін киім ойластыру.
  

Дизайнердің жоспарын орындау барысында мынадай шешімдер бар:

• 
  ойдың қалыптасуы және мақсат қою
  
• 
  материал жинастыру және шығармашылық көзін табу
  
• 
  бүкіл күшті салу, жұмыс орындау, эвристиканың түрлі тәсілін қолдану
  
• 
  кішкене демалу, басқа нәрсеге алаңдау сосын қайтадан жаңа көзқараспен орындау
  
• 
  соңғы нақты шешім табу
  
• 
  жұмысты аяқтау
  

1. 
   Дизайнер маманының міндеті неде
   
2. 
   Абстрагирование қандай мағына береді
   
3. 
   Киім дизайнға қойылатын мақсаттар
   
4. 
   Орындалу жүйелігін түсіндіру
   

Дәріс мазмұны:

1. Өлшемсіз киімдер.

2. Мата қиындысынан киім құрастыру

• 
  элементтерді жазықтықта араластыру және раппорттық маталармен трикотаж матасы арқылы орындау
  
• 
  тұтас пішін құру үшін стандартты элементтерді араластыру арқылы
  
• 
  бөлшектерді араластыру, нақты пішін ішіне
  
• 
  табылған шешімдерді компьютер арқылы ұйымдастыру.
  

Кинетизм – комбинаторикалық тәсіл түрі, пішінді қозғалту жұмысы негізделген.

Өлшемсіз киім шығару – комбинаторикалық тәсілдің бірі, орта өлшемнен үлкен өлшемді киімдерге арналған. Өлшемсіз киім трикотаж матасынан орындалады, оны арық кісілер де толық кісілерде киеді.

2. Мата қиындысынан киім құрастыру

Бір қиынды матадан киім құрау – ол комбинаторлық тәсіл түрі, дәстүрлі киімді пішіп тікпейді. Бұндай киімдер баяғы кезден болған, оларды гректер драпталған киім киген. Бұл киім түрі түрлі ұлттар киген сари және ерлер шалбары дхоти үнді киімінде болған. Жабын, одеяла және пончо Лаын Америкалықтар киген олар бастары, белдерін баулар арқылы байлаған.

Тексеру сұрақтары:

1. 
   Комбинаторика мағынасы
   
2. 
   Өлшемсіз киімді қалай орындайды
   
3. 
   Комбинаторика тәсілдері
   
4. 
   Транцформация мағынасы
   
5. 
   Кинетизм мағынасы
   

1. Бас киімдердің шығу тарихы.

2. Әйел және ер адам бас киімдері.

Мақсаты: Бас киім композициясын зерттеу анықтау.

1. Бас киімдердің шығу тарихы.

Ежелгі Грек фараон бас киімдері – клафт-ушебти – жолақ үлкен матадан жасалған, көлденең жағын бастың алдыңғы жағынан орналастырады, лентамен байлаған, содан кейін сыртынан обруч кигізген жыланның суреті бар, ол билікті білдірген. Клафттың бүйір жағында иыққа түскен қиындыны дөңгелетіп қиған, алдыңғы бойға түскен кезде тік , түзу болу керек. Артқы бөлікті жинап лентамен байлаған. Клафт сары-көк түсті болған.

Ассирия елінде бас киім кидарис деп атаған. Кидаристің әшекейлері алтын чекан пластиналар болған – розеткалар, күн символын белгілеген.

Ежелгі Парсылар бас киімі былғары немесе жүннен жасаған. Фригии елінде бас киім түрлері венец, повязка, тиара, митра.

Бас киім түрлері: Пета – шляпа кең пішілген, төменген қарай төрт бөлігі түсіп тұрады. Шляпаның түсі қоңыр және ақ. Кинэ – мехтан немесе былғарыдан жаслған колпак, малшылар киген.

Жауынгерлердің бас киімі шлем, кюнеа – ит терісінен жасалған.

Возрождение кезінде Европада костюмдеріне байланысты бас киімдер болған. Материалдары войлок, соломка, шляпалар береталар. Кең таралған бас киім түрі тюрбан немесе венец. Ер адам бас киімі 16 ғасырда ұзын ток модада болған. 15 ғасырда әйел адам бас киімінде испандық бас киім трансадо.

Тексеру сұрақтары:

1. 
   Ежелгі Грек бас киімі қандай
   
2. 
   Ассириялық бас киім түрлері
   
3. 
   Парсылардың бас киімі қандай
   
4. 
   Шляпа түрлері
   
5. 
   15 ғасырдағы бас киімдер
   
6. 
   16 ғасырдағы бас киімдер
   
7. 
   17 ғасырдағы бас киімдер
   

1. Жаңа үлгідегі бас киім классификациясы.

2. Мезгіл бас киімдері.

Мақсаты: Бас киім түрлерін анықтау

1. Жаңа үлгідегі бас киім классификациясы.

Бас киім классификациясы:

• 
  жас ерекшелік признакі бойынша;
  
• 
  мезгілдік;
  
• 
  қызметі;
  
• 
  қолданылатын материалы бойынша;
  
• 
  дайындалу тәсілі бойынша;
  
• 
  обьемі бойынша.
  

Мезгілдік бас киім жаздық, көктем-күздік және қысқы болып бөлінеді.

Қызметі бойынша бас киімдер тұрмыстық, өндірістік, формалық, арнайы, спорттық,мәдени, тарихи, этнографикалық болып бөлінеді.

Бас киімде қолданылатын материалы келесі классификацияға бөлінеді: киізден жасалатын бұйымдар, табиғи және жасанды мех бұйымдары, табиғи және жасанды былғары немесе замша, маталар. Мехтан жасалған бас киімдер қатты немесе жұмсақ пішінді болуы мүмкін. Қатты пішінді бас киімдер – бұйымдарды желімделген олар астарлы немесе астарлы тор матамен өңделген.

Дайындалу тәсілі бойынша олар әртүрлі болуы мүмкін. Бас киім дайындаудың ең қолайлы түрі – байлау ол үшін орамал, шәлі, косынка т.б.

Көлемі бойынша бас киімдер: шлем, капюшон, колпачок, феска, тюбетейка, платок, шляпа, кубанка, боярка, папаха, берет, таблетка, панама, пилотка.

1. 
   Классификациясы
   
2. 
   Мезгілдік бас киім
   
3. 
   Қызметі бойынша қалай бөлінеді
   
4. 
   Бас киім пішіндері.
   

1. Адам басының құрлысы.

2. Адам бетінің формасын салу.

Мақсаты: Бас киім құрастыруға керекті бас өлшемін анықтау

1. Адам басының құрлысы.

Адам басының құрлысын зерттеу арқылы бас киім құрауға болады. Череп бірнеше түрге бөлінеді: жалпақ, сопақ, орташа. Адам бетін келесі классификацияға бөледі: тік бұрышты – беттің пішіні тік,қыры шыққан болып келеді. Төртбұрыш – төртбұрыш қырлары болады. трапеция тәрізді – иегі бетіне қарағанда жалпақтау болып келкді. Ұшбұрыш – маңдайы иегіне қарағанда жалпақтау болып келеді. Ромб тәрізді – маңдайы мен иегі кішірек болып келеді.Дөңгелек – қыры жоқ пішіні дөңес тәрізді болады. Овал тәрізді –бет пішіні сопақтау болып келеді.

1. 
   Череп қандай түрге бөлінеді
   
2. 
   Бет пішіні
   

1.Композициялық құрылым.

2. Бас киімдегі сызықтардың рөлі.

Мақсаты: Бас киім формасы тәсілдері анықтау.

1.Композициялық құрылым.

Бас киімді құрасытру үшін оның силуэтін, пішінорналастыру. Бас киім пішінін геометриялық түрмен бөледі: тікбұрыш, трапеция, овал. «Золотое сечение» заңын қолданып пропорционалды шешім табуға болады, бас киімнің өзінің фигурасына сәйкес келуі, бас киімнің адам бетінің пішініне сәйкес келуі.

Бас киімді жобюалау кезінде түрлі тәсілдермен құрылғылар қолданылады, олар пішін тұтастығын, параметрлердің логикалық дұрыс аяқталуын қанағаттырады. Бас киімде пішін дұрыс қалыптасуы – көлемі, түрлі сызықтары арқылы, бұрыштары, адам бетіне кедергі келтірмеу керек. Бас киіи пішіні статикалық немесе динамикалық болуы мүмкін. Пішін ішкі бөлігі тік немесе горизонталь болуы мүмкін. Құрастыру сызықтары – пішіннің тұтас контурлы сызығы және бөліктерінің сызығы олар тігістер, бүкпелер.

1. 
   Құрастыру сызықтары қандай
   
2. 
   Сәндік немесе композициялық сызықтар қандай болып келеді
   
3. 
   Бас киім пішін неге байланысты
   
4. 
   Бас киім орындау тәсілі
   

1. Жобаның алдыңғы жүйесі.

2. Ассортиментті орындау жүйелігі

Мақсаты: Бас киімді жобалау жүйелігі анықтау

1. Жобаның алдыңғы жүйесі.

Алдын –ала стадиясы – ассортимент зерттеу арқылы және үлгілерді дайындау кезіндегі сараптау олардың кешілігімен жетістіктерін анықтау, қолданылатын материалдары, құрастыру-технологиялық шешімін, безендіру түрлері, костюм бас киім силуэтін сараптау.

Жаңа үлгілерді дайындауға, бас киімде пішін дұрыс қалыптасуы – көлемі, түрлі сызықтары арқылы, бұрыштары, адам бетіне кедергі келтірмеу керек. Бас киіи пішіні статикалық немесе динамикалық болуы мүмкін. Пішін ішкі бөлігі тік немесе горизонталь болуы мүмкін

2. Ассортиментті орындау жүйелігі

Ежелгі Грек фараон бас киімдері – клафт-ушебти – жолақ үлкен матадан жасалған, көлденең жағын бастың алдыңғы жағынан орналастырады, лентамен байлаған, содан кейін сыртынан обруч кигізген жыланның суреті бар, ол билікті білдірген. Клафттың бүйір жағында иыққа түскен қиындыны дөңгелетіп қиған, алдыңғы бойға түскен кезде тік , түзу болу керек. Артқы бөлікті жинап лентамен байлаған. Клафт сары-көк түсті болған.

Ассирия елінде бас киім кидарис деп атаған. Кидаристің әшекейлері алтын чекан пластиналар болған – розеткалар, күн символын белгілеген.

Ежелгі Парсылар бас киімі былғары немесе жүннен жасаған. Фригии елінде бас киім түрлері венец, повязка, тиара, митра.

1. Классификациясы

2. Мезгілдік бас киім

3. Қызметі бойынша қалай бөлінеді

4. Бас киім пішіндері.

Әдебиет. Г.М. Гусейнов, В.В. Ермилова, Д.Ю. Ермилова. – «Композиция костюма» Москва 2003 г, 370-372 бет.
46 кредит саны.

35 дәріс.

Тақырып: Бас киімді толық матадан үлгілеу.

Дәріс мазмұны:

1. Драптау тәсілі.

2. Бас киімдегі безендіру түрлері.

Мақсаты: Бас киімді толық матадан үлгілеу.

1. Драптау тәсілі.

Студенттер ассоциациялы графикалық эскиздерді орындайды: тау –теңіз, тас – гүл, құрылыс – орман, архитектура –терек. Графикалық техника сызықтары анық көлемін анықтау керек, штрихтар, ақ –қара түсті аппликация көлемді формасмен болу керек.Табиғи формаларды зерттеу. Машина формасынан скульптуралық силуэттер құру. Графикалық форма және қасиетін анықтау.

Жәй геометриялық формаларды қолдану.

Графикалық техника сызықты бола алады, көлемін көрсете отыра сызық белгілейді, штрих арқылы көлемді форма беру, ақ-қар немесе түсті аппликация көрсете көлемін белгілеу. Көлемін өзгерту гуашь техникасын қолданған кезде білінеді. Тапсырмаларды графикалық орындаған кезде кеңістік, көлемді өң сипаты, колодец, туннель, метро, тау, құрлыс құрастырулары сияқты беріледі.

Жаңа үлгілерді дайындауға, бас киімде пішін дұрыс қалыптасуы – көлемі, түрлі сызықтары арқылы, бұрыштары, адам бетіне кедергі келтірмеу керек. Бас киіи пішіні статикалық немесе динамикалық болуы мүмкін. Пішін ішкі бөлігі тік немесе горизонталь болуы мүмкін

Бас киімді құрасытру үшін оның силуэтін, пішінорналастыру. Бас киім пішінін геометриялық түрмен бөледі: тікбұрыш, трапеция, овал. «Золотое сечение» заңын қолданып пропорционалды шешім табуға болады, бас киімнің өзінің фигурасына сәйкес келуі, бас киімнің адам бетінің пішініне сәйкес келуі.

Тексеру сұрақтары:

1. Комбинаторика мағынасы

2. Өлшемсіз киімді қалай орындайды

3. Комбинаторика тәсілдері

4. Транцформация мағынасы

5. Кинетизм мағынасы

1. Аяқ киімнің шығу тарихы.

2. Египет аяқ киімі, Ежелгі Рим және Греция, Орта ғасыр, Готика.

Мақсаты: Костюм комозициясында аяқ киіммен аксессуарлардың рөлі.

1. Аяқ киімнің шығу тарихы.

Ежелгі Грек фараон аяқ киімдері – сандалии – жолақ үлкен матадан жасалған, көлденең жағын бастың алдыңғы жағынан орналастырады, лентамен байлаған, содан кейін сыртынан обруч кигізген жыланның суреті бар, ол билікті білдірген. Клафттың бүйір жағында иыққа түскен қиындыны дөңгелетіп қиған, алдыңғы бойға түскен кезде тік , түзу болу керек. Артқы бөлікті жинап лентамен байлаған. Клафт сары-көк түсті болған.

Ассирия елінде аяқ киім кидарис деп атаған. Кидаристің әшекейлері алтын чекан пластиналар болған – розеткалар, күн символын белгілеген.

Ежелгі Парсылар аяқ киімі былғары немесе жүннен жасаған. Фригии елінде бас киім түрлері венец, повязка, тиара, митра.

аяқ киім түрлері: Пета – шляпа кең пішілген, төменген қарай төрт бөлігі түсіп тұрады. Шляпаның түсі қоңыр және ақ. Кинэ – мехтан немесе былғарыдан жаслған колпак, малшылар киген.

Жауынгерлердің бас киімі шлем, кюнеа – ит терісінен жасалған.

Алдын –ала стадиясы – ассортимент зерттеу арқылы және үлгілерді дайындау кезіндегі сараптау олардың кешілігімен жетістіктерін анықтау, қолданылатын материалдары, құрастыру-технологиялық шешімін, безендіру түрлері, костюм бас киім силуэтін сараптау.

Жаңа үлгілерді дайындауға, бас киімде пішін дұрыс қалыптасуы – көлемі, түрлі сызықтары арқылы, бұрыштары, адам бетіне кедергі келтірмеу керек. Бас киіи пішіні статикалық немесе динамикалық болуы мүмкін. Пішін ішкі бөлігі тік немесе горизонталь болуы мүмкін

Тексеру сұрақтары.

1. 
   Сандали
   
2. 
   жеңіл аяқ киім
   
3. 
   Готика аяқ киімі
   
4. 
   Ортағасыр аяқ киімі