2.3 Творчество және заттың өзіне қарап жұмыс жасауға үйрету әдістері
Бүгінге дейін бейнелеу өне¬рінен білім алған ұрпақтарымыз ұлттық сана мен тілден айырылып, еуропалық жүйеде тәрбиеленді. Сол себепті жас суретшілеріміз ұлттық мінез-құлықтан айырылып, халықтық тәрбиеден бейхабар болды. Таным-түсінігі салт-дәстүрмен байланыспаған әдет-ғұрыпты жете меңгерген суретші ұлттық төлтума тудыруы мүмкін емес. Кез келген көркем шығарманы ұлттық төлтума деп қарауға болмайды. Әрбір туындының тарихпен ұласуы үлкен құбылыс.
Ел екенімізді, ұлт екенімізді таны¬тып, таңғалдырар, тамсанды¬рар таланттардан кенде емес еке¬німізді көрсетіп, ешкімнің ақы¬лын¬сыз-ақ, жетегінсіз сурет өнерінің саңлақтары отандық рәміздерімізді жасады. Мұны жұрт қуана қолдады. Қазір төрткүл дүниеде көк Туымыз желбіреп, Елтаңбамыз айбынды асырып тұр. Біз жоғарыда бейнелеу өнері туралы арғы-бергі тарихқа аз-кем шолу жасағанда осындай қарымды ұрпақтың бұрын да болғанын, осы күні де бар екенін аңғарту үшін айтқан едік.
Тәуелсіздік алып, өзіміз жеке мем¬лекет ретінде дами бастаған тұста ұлттық бейнелеу өнері қарыш¬тап қанатын кеңге жайды. Ота¬ны¬мыздың алтын діңгегіне, ырыс құ¬тына айналған Астанамыз жыл сайын өркендеп келеді. Жас қала¬мыз тек сәулет жағынан сұлу¬ланбай, рухани жағынан да байи түсуде. Осының өзінен бейнелеу өнерінің небір айтулы көріністерін көруге болады.
бейнелеу тапсырмаларды шешу теориясы – бұл балалардың қиялын байқағыштығын барынша ерте дамыту тәрбие жұмыстың болатынын түсінген ғалымдардың символы. бтшт – ның басқа әдістемелермен теориялардың басты айырмашылығы жекелеген тәжірибелер мен тәсілдердің әрекеттердің жинағы емес, көптеген міндеттерді шешуге ықпал ететін әдісті жасаудың әрекеті.
бтшт – ның негізін 1945 жылы генрих саулович альтшуллер қалаған болатын. бтшт- тұнғыш рет балабақшаға 1987 жылы күзде келді. бұл находка қаласында болған еді. оның өзі кездейсоқтың жемісі болатын. инженер техник қызметкерлер үшін бтшт бойынша жүргізілген семинардың жетекшілермен мектеп оқушылармен сабақ жүргізумен сұралған болатын. бірақ оны ұйымдастыруда қателік жіберіп, бтшт - лықтарды балабақшаның дайындық тобына әкеледі. мектеп жасына дейінгі кездесу бтшт- ні барынша жасатты, оның жаңаша жұмыс істеуіне негіз қалады.
бтшт сабақтарының барлығы да музыкалық, тіл дамыту сабақтарымен қатар, кешенді түрде жүргізіледі. сабақ жүргізу принціпі қарапайымнан күрделіге қарай ауысады. сабақ жүргізу кезінде төмендегі ережелерді атқару керек.
- бала бейнелеу материалдарын – қарындашты, тушты, гуащты, көмірді,
11
пластелинді желімді т.б. таңдау мүмкіндігі иеленуі керек.
- материал баланың қолы жететін жерде тұрғаны жөн;
- бейне түсетін материалды да баланың өзі таңдағаны жөн. бұл ақ қағаз түрлі түсті түкті қағаз, картон, фанер, шыны, фольга болуы мүмкін. олардың түрімен өлшемі әр алуан болғаны дұрыс;
- баланы сурет салудың алуан түрлі техникасына үйрету керек.
іс-әрекеттің табысты болуы үшін жұмыстың төмендегідей жоспары ұсынылады:
санадағы ұғымның түрін өзгертуге, басқа бейнеде елестетуге, оларды қиылыстыра пайдалануға үйрету және осының негізінде мүмкіндігінше жаңа образдармен жағдайлар қалыптастыруға баулу.
оқиғаны оның даму реттілігі бойынша елестетуге, олардың жекелеген бөлшектерінің бір-біріне тәуелділігін орнықтыруға үйрету;
бейнелеу жағдайына «кіруге» үйрету;
бейнені жүзеге асыру үшін тиісті бейнелеу – айқындау құралдарын пайдалануға үйрету;
кейіпкерлерге қиял-ғажайып сипаттағы ерекшеліктер беру;
белгілі ертегі кейіпкерлеріне оларға мүлде тән емес қасиеттер беру;
бейнелерді музыка көркем сөз бейнелеу құралдары арқылы қабылдауға үйрету;
заттардың белгілі бір қасиеттерін қабылдауды, ерекшелей білуді дамыту, оларды белгілері бойынша жинақтап, және қаншалықты ерекшеліктерін анықтау.
қоршаған өмірдегі заттармен құбылыстар туралы түсінікті кеңейту.
суреттерді талдау және живописке деген ынта мен құштарлыққа тәрбиелеу.
балалардың көркем шығармашылық қабілеттерін, түсті, ырғақты, түрді сезінуін дамыту.
суретті пайдалана отырып, диалогтік және монологты сөйлеуді жетілдіру.
кеңістік туралы түсінікті орнықтыру және кеңейту.
суретті дербес құрастыруға үйрету.
жекелеген суреттер бойынша немесе үлкен қағаздың бетіне сурет сала отырып бір ертегінің мазмұнын сипаттауды құрастыруға үйрету.
Достарыңызбен бөлісу: |