Мамандықтар туралы нені білу керек?

    Кез-келген мамандықты аз көлемдегі белгілердің көмегімен анық суреттеуге болады. Оны жәй ғана түсіну үшін мамандықтың барлық мінездемелерін бірнеше үлкен категорияға бөлуге болады: технологиялық, экономикалық, педагогикалық, медициналық және психологиялық.

• 
  Еңбек пәні қандай? Маманның еңбек қызметі неге бағытталған? Бұл басқа адамдар, техника, ақпарат болуы мүмкін.
  
• 
  Еңбек мақсаты немен аяқталады? Бұл материалдық өнім, қандай да бір рухани құндылықты құру, адамдарды күту оларға қызмет көрсету, техника немесе табиғат болуы мүмкін бе?
  
• 
  Қандай құралдар арқылы еңбек қызметі жүзеге асады? Еңбек үдерісінде қандай қол, механикалық және автоматтандырылған құралдар қолданылады?
  
• 
  Қызмет барысында қандай еңбек операциялары қолданылады? Маманға қандай физикалық, ойлау және әлеуметтік іс-әрекеттерді орындауға тура келеді?
  
• 
  Маманның жұмыс орнының мінездемесі қандай? Оған қайда жұмыс істеуіне тура келеді? Ол қандай климатта жиі жұмыс істейді? Оған бір орында жұмыс істеу керек пе әлде басқа жаққа барып отыру керек бол ма? Ол негізгі немесе жеке ұжымда жұмыс істей ме?
  
• 
  Маманның жұмыс уақыты немен мінезделеді? Ол қатал және бос тәртіпте жұмыс істей ме? Оған ауысыммен, түнгі, вахтамен жұмыс істеу қажет пе? Бос уақытта жұмысты орындауға маман жиі мәжбүр бола ма, көп уақыт тоқтаусыз жұмыс істеу, мәжбүрлік ырғақпен жұмыс істеу: үзілістермен және тоқтаулармен?
  
• 
  Еңбек қызметінің қателері қандай болады? Олар қалай болуы мүмкін? Қандай мәселелермен пайда болуы мүмкін?
  
• 
  
  

• 
  Бұл мамандық қандай бұтақта қолданылады? Өнеркәсіпте, құрылыста, көлікте, байланыста, ауылшаруашылықта, тұрмыстық қызмет көрсетуде, тұрғын шаруашылықта, білімде, денсаулық сақтауда, ғылымда, мәдениетте, қаржыда, басқармада, қорғаныста, тәртіп күзетінде?
  
• 
  Еңбек нарығындағы осы мамандыққа қандай сұраныс бар, осы мамандықтың мамандары талап етіле ма, келешекте ол туралы өзіңе қандай жұмыс табуға болады?
  
• 
  Осы мамандықтың төрайымдарының арасындағы еңбек төлемі қандай жағдайда өзгереді?
  

• 
  Білім мазмұны мен деңгейіне мамандық қандай талаптарды ұсынады?
  
• 
  Осы мамандыққа даярлайтын қандай оқу мекемелері бар?
  
• 
  Табысты кәсіптік қызметке қандай білім мен дағдылар қажет?
  

• 
  Осы мамандыққа денсаулықтың қандай деңгейі талап етіледі?
  
• 
  Осы мамандықта қандай медициналық кері көрсеткіштер бар?
  
• 
  Осы мамандықта қандай жағымсыз қызметтерге тән? Ол мыналар болуы мүмкін – зиянды климаттық факторлар, биологиялық ырғақтардың бұзылуы, еріксіз кейіп және шектеулі қозғалыс, үлкен физикалық жүктеулер, қызметтің бірыңғайлығы, ерікті екпін, оқиғаның қиындылығы, қауіптілік, қауіп, талқандау, күтпегендік, қимылды тез ауыстыру, жоғарғы жауапкершілік, жалғыздықта жұмыс істеу, адамдар арасындағы дау-жанжыл.
  

• 
  Оның сезім, көру, есту, қабілеті мүшелеріне,
  
• 
  қимыл қасиеттеріне: күш пен төзімділікке, қимылдың жылдамдығы мен нақтылығына, қозғалғыштығына, ептілікке,
  
• 
  ақыл-ой қабілеттеріне: зейіннің шоғырлануы, есте сақтау, түсіну, кеңістік қиялына, логикалық ойлау,
  
• 
  мінез сипатына: араласқыштығына, дербестігін, ұстамдылығын, табандылығын, жауапкершілігін және т.б.