Лекциялар жинағы кредит саны 3 Шымкент-2019

2. PERL, PHP, ASP, SSI серверлік сценарийлері.

PERL 1986 жылы Unix – компьютерлерден құрылған желінің жүйелік ресурстарын конфигурациялау және әкімшелендіру үшін құрал ретінде құрастырылған. Ол өзінде C, Shell, Sed және Awk –нің жақсы мінездерін қалыптастырған, сондықтан, бұл тілдермен таныс адамдарға PERL-ді үйрену қиын болмайды. PERL өрнектерінің синтаксисі С синтаксисіне жақын. Unix ОЖ көптеген утилиталарынан PERL-дің айырмашылығы, ол өңделетін берілгендерге шек қоймайды, егер ресурс жетсе, онда бүкіл файлды бір қатар ретінде өңдейді. Рекурсия деңгейіне шек қойылмайды. PERL мәтіндік файлдарды сканирлеу үшін сәйкестендірілгенімен, ол екілік берілгендерді өңдеуі және .dbm файлдарды құруы мүмкін. PERL қалыпты өрнектерді, объектілерді құруды, С немесе С++ бағдарламасына PERL кодтарының бөліктерін қоюды пайдалануға мүмкіндік береді және де берілгендер қорына қатынас жасауға мүмкіндік береді.

PERL тілі мәтіндік құжаттарды өңдеудің эффективтілігін арттыру үшін құрылған. Ол қатарларды өңдеуге бағытталған. Қазіргі уақытта бұл тіл www-сервердің орындалушы модулдерін құру сайманы ретінде кең қолданыс тапты. Бар болған кеңейту пакеттері PERL бағдарламаларынан SQL-серверіне тікелей қатнас жасауды қамтамасыз етеді. Бұл оны деректер қорына www-қатынауын қамтамасыз етуде пайда болатын барлық мәселелерді шешу үшін қолдануға мүмкіндік береді. PERL берілгендердің ерікті құрылымын өңдеу үшін де пайдалы: электрондық түрдегі бұрыннан бар болған есептер, тізімдер, карточкалар.

PERL CGI бағдарламалау үшін ең кең қолданылатын тіл, және бұл үшін көп нақты себептер бар:

• 
  PERL ді оқу жеңіл; оның синтаксисі басқа тілдерді еске салады (мысалы, С), сондықтан ол «көбісін оңайлатады», қате пайда болғанда толық хабарлама беріледі және мұнымен проблеманы жылдам шешуге көмектеседі;
  
• 
  PERL интерпретацияланатын тіл болғандықтан жылдам өңдеу қабілетіне ие; бастапқы кодты іске қосудан алдын компиляциялаудың қажеті жоқ;
  
• 
  PERL көп платформаларда азғантай өзгертулермен қол жетімді;
  
• 
  PERL қатарларды өңдеу үшін қалыпты өрнектер бойынша іздеу және алмастыру қызметінен құралған;
  
• 
  PERL екілік берілгендерді мәтін сияқты жеңіл өңдейді;
  
• 
  PERL типтерге нақты бөлуді талап етпейді: сандар, қатарлар және логикалық өрнектер қарапайым скалярлар болып табылады;
  
• 
  PERL сыртқы бағдарламалармен өте оңай өзара әсерлеседі және өз функцияларын файлдық жүйелермен жұмыс үшін қамтамасыз етеді;
  
• 
  PERL үшін динамикалық графикадан бастап, Интернет-серверлі интерфейстер және деректер қорын басқару жүйелерін құру үшін CPAN-нан көптеген бос қатынас жасау модулдері бар. CPAN бойынша толығырақ ақпарат үшін В қосымшаға назар аударыңыз.
  

РНР технологиясының сервер тарапта HTML құжаттарды динамикалық пішімдеу үшін қолданылуы. РНР технологиясы сервер тараптың технологиясы болып табылады. РНР аббревиаурасы рекурсивті ашылады: «PHP HyperText Preprocessor». Берілген технологияның негізгі қолданылу сферасы серверлік қосымшаларды және ДҚ – на интерфейстерді құру болып табылады.

РНР қосымшасы JavaScript сценарийлеріне ұқсас сценарий ретінде HTML құжаттарына енеді, бірақ, JavaScript –тен айырмашылығы , РНР сценарийлері пайдаланушы агентімен емес, арнайы бағдарлама – CGI қосымша болып табылатын және сервер іске қосатын РНР сценарийлер жаңғыртушысымен (проигреватель) орындалады. Пайдаланушы агенті олар сұраған сценарийлердің орындалу нәтижесін алады және сценарийдің өзінің кодын көрмейді. РНР сценарийсі бар HTML құжат ереже бойынша арнайы кеңейтілуге ие болады, мысалы, рһр3 немесе phtml. Сервер мұндай құжаттың сұранысын алғанда келесі әрекеттерді орындайды:

1. 
   рһр3 немесе phtml файлының типі туралы жергілікті ОЖ –ні сұрайды
   
2. 
   берілген файл сценарий болып табылатындығы туралы және мұндай сценарийлерді орындайтын бағдарламаға жолды жауап ретінде алып, жүктеу параметрі ретінде пайдаланушы сұраған файл атын көрсетіп, сценарийлер жаңғыртушысын іске қосады
   
3. 
   РНР сценарийлер жаңғыртушысы РНР инструкцияларын орындауды және құжаттық қалған құрамын клиентке өзгертусіз беруді талдайды.
   

HTML құжаттың ішінде РНР инструкциялары тізбектес символдардан құрылатын арнайы жақшалар ішінде орналасады. РНР сценарийлерін қосу үшін SCRIPT элементін “php” мәніне ие language атрибутымен қолдануға да болады.

Арнайы жақшалардан тыс орналасқан және құжаттың статистикалық бөлімі деп аталатын мәтін РНР сценарийлер жаңғыртушысымен талданбайды және клиентке өзгертусіз беріледі. Фактілі түрде, статистикалық бөлім HTML құжаттың шаблоны болып табылады.

РНР сценарийлер тілінің синтаксисі С, С++, Java бағдарламалау тілдерінің синтаксисіне ұқсас. РНР сценарийі өзімен бірге «;» символдарымен ажыратылған РНР операторын немесе РНР операторлар тізбегін ұсынады.

РНР айнымалыларының типі болмайды. Айнымалының типі берілген айнымалыда сақталатын мәнмен анықталады. Айнымалының типі контексттен тәуелді динамикалық өзгереді. РНР –де келесі типтер ерекшеленеді:

Бүтін – integer

Нақты – double

Қатарлық – string

Массив – array

Объект - object

Сценарийлерді орындағанда РНР интерпретаторы сервер параметрлерімен, НТТР протоколымен, интерпретатордың өзімен және де қабылданған сұраныспен байланысты айнымалылар анықталады. HTML құжаттың құрамындағы форманың әрбір басқару мүшесі name және value атрибуттарына ие. Клиент сұранысынан алынғандарды өңдеуде РНР интерпретаторы басқару органдарына сәйкес атауы name атрибутының мәні, ал мәні - value атрибутының мәні болып табылатын айнымалыларды құрады. Бұл РНР сценарийлерінде формаларды түсінуді оңайлатады.

РНР интерпретатор тілінің маңызды ұғымы болып өрнек түсінігі саналады. Өрнек – бұл тұрақты, айнымалы немесе операциялар көмегімен солардан құрастырылған құрылым. өрнек күрделі өрнектің құрамдық бөлігі болуы мүмкін. Әрбір өрнек өрнектің мәні деп аталатын мәнге ие. Операция мәні оның нәтижесі болып табылады. Өрнек мәнінің типі өрнекке енетін айнымалылар мен тұрақтылар және операциялардан тәуелді.