Сабақ материалы Пән: «Бағдарламалау тілдері» Тақырыбы: «Тізімдер және тіркелген тізімдер құру компоненттері»

«Рымбек Байсейітов атындағы Семей қаржы-экономикалық колледжі» РМҚК

Ашық сабақ материалы
Пән: «Бағдарламалау тілдері»

Тақырыбы: «Тізімдер және тіркелген тізімдер құру компоненттері»

Топ: 2 қысқартылған ПО

Дайындаған: Рахымжанова М.Е.

2016-2017 оқу жылы

Сабақтың барысы

I. Ұйымдастыру кезеңі

1. 
   Кабинеттің сабаққа дайындығын тексеру
   
2. 
   Компьютерлердің сабаққа дайындығын тексеру
   
3. 
   Оқушылармен амандасу
   
4. 
   Оқушыларды түгендеу
   
5. 
   Сабақтың мақсатымен таныстыру
   

Үй тапсырмасын «Тест» арқылы тексеру. Үйге берілген дәріс және өткен дәріс материалдарынан құралған тест сұрақтары ретінде беріледі. 5 жауап нұсқасы, 1 ғана дұрыс жауап болуы тиіс.

Пайыздық көрсеткішпен бағаланады.

1. Стандартты емес типтерге жататындар?

1. 
   Файлдар, жазулар
   
2. 
   Нақты, бүтін, логикалық
   
3. 
   Массивтер, жолдар, жиындар
   
4. 
   Символдық, логикалық
   
5. 
   Жалған және ақиқат
   

1. 
   begin
   
2. 
   type
   
3. 
   var
   
4. 
   program
   
5. 
   end
   

1. 
   массив
   
2. 
   жолдар
   
3. 
   файл
   
4. 
   жазу
   
5. 
   жазба
   

1. 
   Edit және RichEdit
   
2. 
   RichEdit және MaskEdit
   
3. 
   MaskEdit және Memo
   
4. 
   Edit және Memo
   
5. 
   Memo және RichEdit
   

1. 
   StrToFloat (const S: String): real
   
2. 
   IntToStr (Value: integer):String
   
3. 
   Length (S) : Integer
   
4. 
   Insert (Source: String; var S: String; Index: Integer)
   
5. 
   SetLength (var S; NewLength:Integer)
   

1. 
   Length(), Low() , High()
   
2. 
   SetLength(), Abs(X)
   
3. 
   Insert (), High(), ChDir();
   
4. 
   Cos(), Ln(), Pos()
   
5. 
   New(), Concat(), Slice()
   

1. 
   Array of<Элементтер типтері>
   
2. 
   Array of аrray of [индекстер типі]
   
3. 
   Array of array of <Элементтер типі>
   
4. 
   Array[индекстер типі] of <Элементтер типі>
   
5. 
   Array[индекстер типі]
   

1. 
   Array of array of <Элементтер типі>
   
2. 
   Array[индекстер типі]
   
3. 
   Array[индекстер типі] of <Элементтер типі>
   
4. 
   Array of<Элементтер типтері>
   
5. 
   Array of аrray of [индекстер типі]
   

1. 
   Array of array of <Элементтер типі>
   
2. 
   Array[индекстер типі]
   
3. 
   Array[индекстер типі] of <Элементтер типі>
   
4. 
   Array of<Элементтер типтері>
   
5. 
   Array of аrray of [индекстер типі]
   

1. 
   Нақты, бүтін
   
2. 
   Ақиқат, жалған
   
3. 
   Статистикалы, динамикалық
   
4. 
   Символдық, логикалық
   
5. 
   Қарапайым, күрделі
   

1. 
   Тізім компонентінің түсінігі. Қарапайым тізім
   
2. 
   Аралас тізім
   
3. 
   Тізімдердің ортақ жалпы сипаттамасы
   

Қарапайым тізім элементтері орналасатын тіктөрбұрышты облысты білдіреді. Қарапайым тізіммен жұмыс жасау үшін ListBoxкомпоненті қызмет етеді. Тізімнің көрінетітн облысынан жолдардың саны асып кететін болса, онда жылжыту жолағы пайда болады. Жылжыту жолағының бағыты, сонымен қатар бағандарының саны Integer типті Colums қасиетіне тәуелді. Компонентті орнатқанда бұл қасиеттің мәні автоматты түрде нөлге тең болады. Егерде Colums қасиетінің мәні бірден үлкен немесе тең болса, онда тізім облысында әруақытта горизонтальды жылжыту жолағы бар болады. Мысалы: екі жылжыту жолағы бар ListBox тізімін қарастырайық.

Қарапайым тізімнің стилін TListBoxStyle типті Style қасиеті орнатады. Бұл қасиет келесі мәндердің бірін қабылдауы мүмкін:

• 
  lbStandard – cтандартты стиль;
  
• 
  lbOwnerDrawFixed – ItemHeight қасиетімен анықталатын шектелген биіктіктегі элементтерден тұратын тізім;
  
• 
  lbOwnerDrawVariable - әр түрлі биіктіктегі элементтері бар тізім.
  

• 
  bsName –жиек жоқ;
  
• 
  bsSingle – жиек бар.
  

Қарапайым тізімнің аралас тізімнен айырықшылығы:

• 
  аралас тізімде горизонталь жылжыту жолағы болмайды;
  
• 
  аралас тізімнен бірғана мәнді таңдауға болады.
  

• 
  сsDropDown – жөндестіру өрісі бар ашылатын тізім.
  

• 
  сsSimple – жөндестіру өрісі әр кезде ашық тізім түрінде болады;
  
• 
  сsDropDownList – тізімнен элемент таңдауға мүмкіндік жасайтын ашылатын тізім;
  
• 
  сsOwnerDrawFixed - элементтері шектелген биіктіктегі тізім, оны Itemheight қасиеті орнатады;
  
• 
  сsOwnerDrawVariable - Itemheight қасиеті орнататын элементтері әр түрлі биіктіктегі тізім.
  

Мысалы: Тізімнің ашылуын немесе жинақтайтынын басқарады.

Қарапайым және аралас тізім көптеген жақтары бойынша бір-біріне ұқсас қасиеттерден, әдістерден және оқиғадан тұрады. Тізімдер үшін Items қасиеті негізгі болып табылады. TStrings типті Items қасиеті жолдар массивін білдіреді және тізім элементінің саны мен оның мазмұнын анықтайды.

Мысалы: ListBox1 тізімінің элементіне жаңа мәндер орнату.

Procedure TForm1. Button1 Click(S: To);

begin

ComboBox1. Items. Add (Button1 кнопкасы басылады)

Тізімнің элементін өшіру үшін Delete және Clear әдістері пайдаланылады. Яғни Delete (Index: Integer); процедурасы индекс параметрі мен берілген жолды өшіредді. Ал Clear процедурасы тізімнің элементінің барлығын өшіреді. Егер бірінші жолды өшшіру керек болса

Perconal. Items Clear – тізім толық өшіріледі.

Assign (Source: TRersistent) – ббір объектіні екінші объектіге меншіктейді. Екі объектіде бір типті болу керек

Equals (String: T String): Boolean - Функциясы екі тізімде бірдей тектес ақпаратты бар жолдың бар немесе жоқ екенің анықтайды. Егер типі болса функция типі жоқ болса процедура.
ІV. Тәжірибелік жұмысты орындау

1. 
   Жаңа сабаққа арналған тәжірибелік жұмыс үлгісін көрсету және түсіндіру
   
2. 
   Өздік тәжірибелік жұмысты орындау
   

Мысалы: 4 адамның фамилиясынан тұратын тізім құрыңыз (Ерланов, Арманов, Берикова). Тізімге Ерлановтан кейін Арманов фамилиясын қосыңыз. Ерлановты программалық жолмен өшіріп тастаңыз.

procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);

begin

Button1.Caption:='dobavit';

ComboBox1.Items.Add('Сидоров');

ComboBox1.Items.Add('Иванов');

end;

begin

Button2.Font.Style:=[fsbold];

Button2.Font.Size:=14;

Combobox1.Items.Delete(1);

end;

end.

1. 
   Delphi-ді іске қосыңыз.
   
2. 
   Форма бетіне ListBox1, Label1, Label2 және Button1 компоненттерін орналастырыңыз.
   

4. Label1 компонентінің Caption қасиетіне “Выберите из списка фамилию” деп жазыңыз. Font (Шрифт) қасиетіне Size (Размер) 18 деп қойыңыз.

5. Items қасиеті арқылы келесі тізімдерді енгізіңіз (Кыдырбаева Г.Т., Кастеева Г.Д., Кульсеитова Ш.С., Керимбаева Г.Т.). Тізімнің Font (Шрифт) қасиетіне Size (Размер) 14 деп қойыңыз.

6. Button1 батырмасын басу арқылы келесі код бағдарламасын жазыңыз:

7. Қосымшаны орындауға жіберініз. қосымшаны орындау үшін Run/Run (Саймандар панеліндегі пиктограммалық батырманы басуға болады) немесе F9 функциялардың клавишасын басамыз.

1. Төменде берілген бағдарламалық код арқылы келесі тапсырманы жеке өзіңіз орындаңыз:

Жаңа тақырыпты бекіту сұрақ-жауап түрінде өтеді.

• 
  С.Бобровский «Delphi 7», 123-124 бет, қайталау
  
• 
  Тізім компоненттерін пайдаланып, қарапайым программа құру. (Мысалы: Түстер тізімін құру. Объектінің түсі таңдалынған түске сәйкес түсін өзгертетін бағдарлама)