Лекция. Саясаттану ғылым және оқу пәні ретінде Саясаттанудың объектісі. Саясаттанудың танымдык пәні. Жеке пән ретіндегі саясаттанудың жанжақтылығы

Лоббизм толық институт ретiнде мына екi жағдай бар жерде ғана пайда

жүктеу 0,9 Mb.

Pdf просмотр

бет	78/124
Дата	15.11.2022
өлшемі	0,9 Mb.
	#40160
түрі	Лекция

1 ... 74 75 76 77 78 79 80 81 ... 124

Лекция. Саясаттану ылым ж не о у п ні ретінде Саясаттануды объ

Лоббистiк қызметтiң формалары

Лоббизм толық институт ретiнде мына екi жағдай бар жерде ғана пайда
болады:
1) қоғамда әр түрлi мүдделер пайда болып, оның негiзiнде әлеуметтiк жiктелу
күшейсе; 2) демократиялық қоғамға тән саяси плюрализм негiзiнде билiкке қолжеткiзу
кеңейсе. Осыған байланысты билiк объективтi түрде бiр уақытта және толық барлық
мүдделердi қанағаттандыра алмайды, сөйтiп кейбiр мүдделердi жүзеге асыру
басымдылығы, кезектiгi қалыптасады. Әр түрлi топтардың және қабаттардың өз пайдалары
үшiн мемлекет әрекетiне ықпал етуге талпынуы заңдылыққа айналады.
Лоббистiк қызметтiң формалары
/АҚШ-та кең тараған/:
1) мүдделi жақтың бағыты айтып Конгересс комитеттерiнiң бiрiнде сөйлеу; 2)
парламентте қарау үшiн заң жобасы мен ұсыныстарды түзу; 3) әзiрленiп жатқан шешiмдi
қолдау немесе қолдамау мақсатында үгiт-насихат жұмыстарын және «төменнен қысым»
компаниясын жүргiзу /хаттар, телеграмма, телефон соғу, ықпалды сайлаушылардың өз
депутаттарына баруы т.б./.
АҚШ-та лоббизм мақсатының нәтижелi жүзеге асуы үшiн дамыған материалдық
құрылымдар бар:
1) барлық iрi корпорациялар, кәсiпкерлiк одақтар, арнаулы ұйымдар өз
құрамында тек ғана лоббистiк қызметпен айналысатын жүздеген адамдардан тұратын
бөлiмдерге ие /бұрынғы кеңесшiлер, сенаторлар, министрлер, шенеунiктер, заңгерлер, т.б.
«күштi» байланыстары, қажеттi қабiлеттерi бар мамандар/; 2) мүдделi топтар, әсiресе

монополиялар жалданбалы лоббистердiң, көбiнесе ықпалды заң, үгiт-насихат,
консультация фирмаларының немесе оның жетекшi мамандарының қызметiн
пайдаланушы. Кейде мүшелiк негiзде кәсiпкерлiк, кәсiби немесе қоғамдық лоббистiк
мақсатта ұйымдар құрылуы да мүмкiн.
Лоббизм әр түрлi салада кездеседi және әр түрлi болып келедi. Мысалы,
заңшығарушы, атқарушы, сот билiк салаларындағы лоббизм. ТМД мемлекеттерiнде
лоббизм көбiнесе атқарушы билiкте кездеседi. Өйткенi, бұл елдердегi түбегейлi мәселелер
заңшығарушы билiк арқылы сирек шешiледi. Шын мәнiнде, барлығы президент қаулысы
мен Үкiмет жарлығы арқылы шешiледi, олар құқық жүйесiнде басымдылық рөлге ие және
тiкелей әрекет етуге құқылы.
Шартты түрде, адамдардың санасы мен iс-әрекетiне күштi ықпал етушi, билiктiң
«төртiншi тармағы» - бұқаралық ақпарат құралдарындағы лоббизмдi де атап айтуға болады.
Ал, лоббизмның өзi беделдi қызмет /АҚШ, Батыс елдерiнде/, кейбiреулер оны билiктiң
бесiншi тармағы деп санайды. Мәселен, АҚШ-та лоббизм өз дамуының жоғары шыңына
жеткен, кейбiр ғалымдар оны тiптi заң шығару билiгiнiң «үшiншi палатасы», «Американы
басқару жүйесiнiң интегралдық элементi» деп атайды /Америкада лоббизм сонымен бiрге
бизнеске айналған, Вашингтондағы лоббизмге жылына 100 млн. доллар жұмсалады/.
Демеушiлiктi /лоббирования/ қай басқарушылық шешiмде өз мақсатына жетуiне
тәуелдi бөлуге болады
: қ

жүктеу 0,9 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 74 75 76 77 78 79 80 81 ... 124