Лекция Кіріспе. Электростанциялар және олардың мақсаты

1 Пәннің мақсаты мен міндеті.

2 Электрстанцияның түрлері.

3 Электрстанцияның электрлік жүктеме графигі.

4 Электрстанцияның жылулық жүктеме графигі.
Электрстанция – электр энергиясын өндіретін электрлік станция.

Электрстанцияларының көбі, ол гидроэлектрстанциялары, жылулық (АЭС, ЖЭС және басқалары) немесе жел электрстанциялары, вал генераторының айналуы нәтижесінде жұмыстың энергияға айналдыруы принципімен жұмыс істейді.

Энергия көзіне байланысты (көбінесе отынға байланысты)

• 
  Атомдық электрстанциялары (АЭС)
  
  • 
    Бөліну реакциясы станциясы
    
  • 
    Синтез реакциясы станциясы (қазіргі кезде әлі жоқ)
    
• 
  Органикалық отынмен жұмыс істейтін электрстанциялары (ЖЭС)
  
  • 
    Газды электрстанциялары
    
    • 
      Табиғи газды электрстанциялары
      
    • 
      Бастаулы, батпақты газ, биогаз, лэндфилл газы электрстанциялары
      
  • 
    Сұйық отынды электрстанциялары
    
    • 
      Дизельді электрстанциялары
      
    • 
      Бензинді электрстанциялары
      
  • 
    Қатты отынды электрстанциялары
    
    • 
      Көмірлі электрстанциялары
      
    • 
      Торфты электрстанциялары 
      
• 
  Гидроэлектрлік станциялар (ГЭС)
  
  • 
    Арналы гидроэлектрстанциялары
    
  • 
    Приплотинді гидроэлектрстанциялары
    
  • 
    Деривационды гидроэлектрстанциялары
    
  • 
    Гидроаккумуляциялайтын электрстанциялары
    
  • 
    Судың көтерілулі электрстанциялары
    
  • 
    Теңіздік ағынды электрстанциялары
    
  • 
    Толқынды электрстанциялары
    
  • 
    Осмотикалық электрстанциялары
    
• 
  Желді электрстанциялары (ЖЭС)
  
• 
  Геотермальді электрстанциялары
  
• 
  Күн электрстанциялары (КЭС)
  
  • 
    Күн элементтеріндегі электрстанциялары
    
  • 
    Гелиостанциялар 
    
  • 
    Химиялық электрстанциялары
    

Жұмысшы кәсіпорынның жағдайында электрлік жүктеме графигі ұқсас кәсіпорынды электрмен қамтамас етуді жоспарлау үшін негізгі электрлік жүктемелерін көрсетеді.

Жобалау үшін сол кәсіпорын түрінің сипаттамасына сәйкес келетін үлгілі тәулікті график қолданады, онда максимал тәулікті жүктеме бірлікке немесе 100 % деп алынады, ал қалған жүктемелер бірліктің бөлшегі немесе проценттермен белгіленеді. Нақты тәулікті графикті анықтау үшін максимал жүктемені және үлгілі тәулікті графикті білу қажет.

Активті және реактивті жүктеме үшін тәулікті график келесідегідей мәндер бойынша сипатталады: тәулікте максимум активті (реактивті) жүктемеге P'_м (Q'м) кВт (квар), ең жүктемелі уақыт кезіндегі максимал активті жүктеме P_м кВт, тәулік ішінде активті (реактивті) энергияның шығыны W_тәул (V_тәул), кВт-ч (квар-ч), ең жүктемелі уақыт кезінде активті (реактивті) энергияның шығыны W_cм (V_cм), кВт-ч (квар-ч). 

Барлық жұмысшы электр қабылдағыштардың сипаттамаларының мәндерін және жалпы наминалды қуатты біле отырып (Ри, кВт), келесідегідей тәулікті графиктерді анықтауға болады:

Тәулік бойына орташа активті жүктемені (кВт): 

Р_тәул = W_тәул/24,

Ең жүктемелі уақыт кезінде орташа активті жуктемені (кВт): 

Р_см = W_cм/8,

Ең жүктемелі уақыт кезінде номиналды қуатты Р_н пайдалану коэффициенті:

К_п = Р_см/Р_н,

Максимум периоды кезінде қуат коэффициенті:

Ең жүктемелі уақыт кезіндегі орташа есептелген қуат коэффициенті

Активті және реактивті жүктемені толтырудың тәулікті графика коэффициенті:

К_ж.а = W_тәул /P'_м24, К_ж.р = V_тәул /Q'_м24

Ең жүктемелі уақыт кезіндегі активті жүктеменің максимум коэффициенті:

К_м = Р_м/Р_см

Активті және реактивті жүктеменің жылдық графигі тәулікті немесе айлық көрсеткіштер бойынша құралады.

Активті және реактивті жүктеменің жылдық графигіне келесідегідей мәндер сипатталады: активті (реактивті) жүктемелердің жылдық максимумы P_м.г (Q_м.г), кВт (квар), активті (реактивті) энергияның жылдық шығыны W_ж (V_ж), кВт-ч (квар-ч). 

Бұл графиктер үшін келесідегідей көрсеткіштер сипатталады:

Активті (Г_м, сағ) және реактивті (Г_м._р, сағ) жүктемелердің максимум пайдаланылатын жылдық сағат саны:

Т_м = W_ж/Р_м.г, Т_м.p = V_ж/Q_м.г,

Жылдық орташа активті (P_ож, кВт) және реактивті (Q_ож, квар) жүктеме:

P_ож = W_ж/T_ж, Q_ож = V_ж/T_ж,

Мұнда Т_ж – жұмысшы уақыт кезіндегі жылдық фонд, сағ,

Энергияны пайдалану бойынша жылдық коэффициент:

α =Р_ож/Р_оа,

активті және реактивті жүктемелерді жылдық графикті толтыру коэффициенті:

К _{н.а. ж} = W_жP_м.жТ_ж, К_{н. р. ж} = V_жQ_м.гжТ_ж.

1 – сурет Тәулікті график

2 – сурет жылдық график

Көрсетілген графиктер бойынша мынадай мәндерге сәйкес болады:

Тәулікті график жүктемесі:

Жылдық график жүктемесі:

2 Қандай электрстанциялар түрі болады?

3 Қандай жүктемені базалық деп атайды?

4 Қандай жүктеме шыны деп аталады?

5 Электрлік жүктеменің графигін толтыру коэффициенті қалай анықталады?

6 Электрстанцияның жылулық жүктемесі немен анықталады?

2 Теплоэнергетика и теплотехника: Тепловые и атомные электрические станции: Справочник. Под общ. ред. чл.-корр. РАН Клименко А.В. и проф. Зорина В.М. – М.: Издательство МЭИ, 1999. – 522 с.

3 Рыжкин В. Я. Тепловые электрические станции. / Под ред. В. Я. Гиршфельда. – 3-е изд., перераб. и доп. – М.: Энергоатомиздат, 1987. – 328 с.

4 Маргулова Т.X. Атомные электрические стан­ции. – М.: Высшая школа, 1984.