Лекция №18. Меншік құқығының ұғымы және мазмұны

Жоғарыда көрсетiлген құқықтық мирасқорлықты қоспағанда əмбебап мирасқорлық болсын, талап етудi беру тəртiбiндегi мирасқорлық болсын рента алушы тарабы үшiн мүмкiн. Рента төлеушiлерi болып қандай да болсын тұлғалар келе алады. Олар үшiн мiндеттеменiң жеке мiнезi болмайды. Əмбебап немесе сингулярлық мирасқорлық тəртiбiнде рентаны төлеу бойынша мiндет қандай да болсын жеке жəне заңды тұлғаларға ауыса алады.

Ғұмырлық рента шартының пəнi болып əрбiр қозғалатын жəне қозғалмайтын мүлiктер жатады (азаматтықайналымнан алып тасталған мүлiктердi қоспағанда). Екiншi құрама бұл ренталық төлемдер пəнi (нысанасына) қатысты ғұмырлық рента шартының тұрақты рента шартына қарағанда тағы да бiр елеулi айырмашылығы бар. Ол бойынша рента натуралды (заттай) нысанда төленуi мүмкiн емес, ол тек ақшалай төленедi. Ғұмырлық рента шартта қарастырылатын, рента алушысына оның өмiрi бойы мерзiмдi (мезгiл мезгiлiмен) төленiп тұратын ақшалай сома ретiнде анықталады. Ғұмырлық рентаның мөлшерi шарттың мiндеттi жағдайларына жатады. Ол Қазақстан Республикасының заңнамасы бойынша бекiтiлген ең төмен жалақының мөлшерiнен кем болмауы керек, бұл мiндеттi талап ҚР АК 531 бабы 2 тармағымен бекiтiлген.

Рентаның мақсатты пайдалануы тiкелей заңмен қарастырылмаған. Бiрақ, егер бiз ҚРАК 532 бабымен қарастырылған ғұмырлық рентаны төлеудiң мерзiмдерiн басшылыққа алатын болсақ, бiз заңнама ғұмырлық рента жеке тұтынуға арналғанын қарастыратынын түсiнеаламыз. Тұрақты рентадан айырмашылығы ғұмырлық рента ай сайынғы төлемдер түрiнде əрбiр кезектi ай аяқталғасын төленiп тұрады. Шартпен ғұмырлық рентаны төлеудiң өзге мерзiмдерi қарастырылуы мүмкiн. Ғұмырлық рентаны жеке тұтынуы болжанылатын болғасын, оларға (төлемдерге) азаматты асырауға арналған сомаларды индекстеу туралы ереженi (ҚР АК 283 бабы) таратуға болар едi.