Лабораторная работа №1 Создание классификационных справочник основных средств, готовой продукции, товарно-материальных ценностей

ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫСТАР

Павлодар
Зертханалық жұмыс № 1 Ақпараттық базаны ұйымдастыру және жүргізу

Мақсат – ақпараттық базаны құрастыру жұмысын игеру

Тапсырма 1 Негізгі қорларды қайта бағалау бойынша жиынтық ведомостьін құрастыру және толтыру.

Тапсырма 2 Сұрыптауды, мәліметтерді фильтрлеуді орындау және берілген өрістер бойынша нәтижелерді қорытындылау.

Тапсырма 3 Берілген өрістер бойынша диаграммаларды құру.

Тапсырма 4 Алғашқы жиынтық ведомость негізінде құрама кестені құру.

Қажетті материалдар мен жабдықтар

Компьютер Pentium-4, бағдарламалық қамсыздандыру Windows XP, Office XP

Оқытушының рұқсатысыз ПЭЕМ-ды қосуға мен сөндіруге болмайды. Өрт қауіпі мен жарылыс қауіпі бар кезінде ПЭЕМ-ды электр желісінен сөндіру керек. ПЭЕМ-ның блоктарын желіден сөндірген кезде ғана орын ауыстыруға болады. ПЭЕМ-ды занулениясыз қолдану болмайды.

ПЭЕМ-да жұмыс жасаған кезде проводтағы үзілімдерді қолмен ұстауға, су қолмен жұмыс жасауға болмайды.
Жұмыстың зертханалық бөлімін орындау методикасы

Төменде көрсетілген негізгі қорларды қайта бағалау бойынша жиынтық ведомостьін құрастыру қажет. Обьектілердің баланстық, қалдықтық және қайта қалыптастыру бағаларының мәнін, сонымен бірге тозу бағасын млн. теңгемен есептеу керек. Есептеу алгоритмі келесідей:

ВП=БС*К,

мұнда ОС – қалдықтық баға;

БС – баланстық баға;

ВП – толық қайта қалыптастыру бағасы;

ВО – қалдықтық қайта қалыптастыру бағасы;

К – түзетілім коэффициенті (К=3, егер баланстық баға 500 млн. теңгеден артық немесе тең, кері жағдайда К=2).

Кесте 1 – Негізгі қорларды қайта бағалау

Осыдан кейін ведомостьқа жаңа Обьект түрі бағанын қосу керек және барлық Цех № 1 – Цех № 8 обьекттеріне Негізгі түрін, ал қалған обьекттерге Көмекші түрін қолдану керек.

Объект түрлерінің өсуі бойынша және әр түр ішінде объект атауларының өсуі бойынша ведомостьтің сұрыптауын орындау керек.

Данные → Фильтр → Автофильтр менюі арқылы көмекші объектілерді ғана қалдырып, ведомостьқа фильтрация жасау. Нәтижелерді талдап болғаннан кейін кестені алғашқы қалпына, яғни ол объектілердің барлық түрлерін қамтыған қалпына келтіру.

Данные → Итоги командасы арқылы объектілердің барлық негізгі және көмекші түрлерінің жалпы (жиынтық) баланстық бағасын, тозуын және жалпы қалдықтық бағаны есептеп шығару. Нәтижелерді талдап болғаннан кейін кестені алғашқы қалпына келтіру керек.

Данные → Фильтр → Расширенный фильтр командасы арқылы баланстық бағасы 500 млн.теңгеден артық объектілер бойынша жиынтық ведомостьін қалыптастыру керек.

Содан кейін графикте (гистограммада) негізгі түрдің барлық объектілері үшін баланстық, қалдықтық және толық қайта қалыптастыру бағаларының құрылымын көрсету керек. Графикте легенданы және «Негізгі өндірістік құралдарды қайта бағалау» деген графиктің атауын көрсету керек.

Жеке жұмыстық Excel бетінде аралас диаграмма(график/гистограмма) құрастыру, онда барлық көмекші обьекттілердің баланстық және қалдықтық баға көрсеткіштерін гистограмма түрінде көрсету, ал қайта қалыптастыру (толық) бағаларының көрсеткіштерін сол диаграммада график түрінде көрсету.

Алғашқы жиынтық ведомость негізінде (кесте 1) құрама кесте 2 құру.

Нәтижелер электронды кесте түрінде көрнектіледі.

1 ЕСЛИ функциясының логикасын түсіндіріңіз.

2 Фильтрация (фильтрлердің әр түрлерінің көмегімен), мәліметтерді сұрыптау және нәтижелерді қорытындылау қалай орындалады?

3 Диаграммаларды құру кезеңдерін түсіндіріңіз.

4 Құрама кестені құрудың мақсатын түсіндіріңіз.
Зертханалық жұмыс туралы отчетке қойылатын талаптар

Зертханалық жұмыс туралы отчет МИ ГТГУ 4.01.1-05 сәйкес көрнектіледі.

Отчет нәтижелердің жазбаша көрнектілуі болып табылады. Отчеттер А-4 форматындағы беттерде басылады, жұмыстың мақсаттарын, электронды кестелерді және тапсырма орындау барысындағы керекті түсініктемелерді қамту керек, ұқыпты көрнектілуі керек, түзетілімдер, сызылған жазулар болмау керек.
Ұсынылатын әдебиет тізімі

1. 
   Гарнаев А. Использование MS Excel и VBA в экономике и финансах. – Киев - Москва - Санкт-Петербург, 2000. – С. 54-67.
   
2. 
   Николь Н., Альбрехт Р. Электронные таблицы Excel: Практическое пособие. – М. : 2004. – С. 16-25.
   

Есепті орындау студенттерге құрама кесте сияқты Excel-дің мәліметтер қорымен жұмыс жасау құралын игеруге мүмкіндік береді.

Тапсырма 1 Эмитенттер мен құнды қағаздардың түрлері бойынша сұраныс пен ұсынысты талдау.

Тапсырма 2 Құрама кесте көмегімен қалалар бойынша банктердің жұмысын талдау.

Тапсырма 3 Тауарлардың өткізілімін талдау.

Компьютер Pentium-4, бағдарламалық қамсыздандыру Windows XP, Office XP

Оқытушының рұқсатысыз ПЭЕМ-ды қосуға мен сөндіруге болмайды. Өрт қауіпі мен жарылыс қауіпі бар кезінде ПЭЕМ-ды электр желісінен сөндіру керек. ПЭЕМ-ның блоктарын желіден сөндірген кезде ғана орын ауыстыруға болады. ПЭЕМ-ды занулениясыз қолдану болмайды.

ПЭЕМ-да жұмыс жасаған кезде проводтағы үзілімдерді қолмен ұстауға, су қолмен жұмыс жасауға болмайды.
Жұмыстың зертханалық бөлімін орындау методикасы

Құрама кестелер ақпаратты талдау үшін және мәліметтер қорында, жұмыс парақтарында, сыртқы файлдарда сақталынатын ақпараттарды жалпылау үшін қолданылады. Құрама кесте интерактивті кесте болып табылады, оның көмегімен мәліметтердің үлкен көлемдерін жылдам біріктіруге және салыстыруға болады, алғашқы мәліметтер бойынша әр түрлі нәтижелер алуға болады, сонымен бірге керекті облыстар бойынша мәліметтерді көрсетуге болады.

Кесте 5 – Эмитенттер анықтамасы

Ұсыныс бағасы эмиссияны номиналды бағаға көбейткенге тең болады.Сұраныс бағасы құнды қағаз сұранысы, номинал және берілген құнды қағаз курсының көбейтіндісіне тең.

Құрама кестені құру үшін бастапқы кестенің облысына курсорды қою керек, содан соң Данные менюіне кіру керек те, Сводная таблица командасын орындау керек. Әрі қарай сіз жиынтық кестені құру үшін деректер көзінің түрі ретінде Excel деректер базасын(тізімін) көрсетуіңіз керек. Келесі қадамда макет облыстарында бағалы қағаздардың деректер базасының өрісін келесі түрде орналастырыңыз:

• 
  жолдарға – бағалы қағаздар түрінің коды;
  
• 
  бағандарға – эмитент коды.
  

Құрылған кестені жаңа бетке орналастырыңыз және оны «Құрама кесте» деп атаңыз.

Курсорды құрама кестенің облысына орналастырыңыз да тышқанның оң жақ батырмасын басып, Формулы, Вычисляемое поле командасын орындаңыз. Жаңа есептеуіш өрістің – Дефицит/Избыток атын көрсетіңіз. Есептеу формуласы: Ұсыныс құны – Сұраныс құны.

Құрама кестенің Данные облысына жаңа өрістер қосыңыз:

– Ұсыныс құны – Эмитент бойынша ұсыныс құрылымы атымен, операция – сома, қосымша есептеулер – Жол бойынша сома бөлігі;

– Сұраныс құны – Эмитенттер БҚ–дарына сұраныс құрылымы атымен, операция – сома, қосымша есептеулер – Жол бойынша сома бөлігі;

– Ұсыныс құны – Эмитенттің ұсыныс құны атымен, операция – сома, қосымша есептеулер – Баған бойынша сома бөлігі.

Параметры контексті меню командасы арқылы құрама кестенің келесі параметрлерін өзгертіңіз:

• 
  баған бойынша жалпы сомасы;
  
• 
  жол бойынша жалпы сомасы;
  
• 
  афтоформат;
  
• 
  форматтауды сақтау;
  
• 
  кестелері бар деректерді сақтау;
  
• 
  ашу кезінде жаңарту.
  

Банк қызметінің анализінде қарыз капитал меншікті капиталдың 10 %-іне тең. Ағымдағы берешек ағымдағы активтер мен қарыз капитал арасындағы алымға тең. Ағымдағы активтердің пайдалылығы таза пайданы ағымдағы активтердің орташа сомасына бөлгенге тең.

Кесте 7 – Қалалар бойынша банктердің жұмысын талдау

Негізгі қорлардың пайдалылығы таза пайданы негізгі қорлардың орташа құнына бөлу арқылы табамыз. Меншікті капиталдың пайдалылығы таза пайданы меншікті капиталға бөлгенге тең.

«Төлеуге арналған шығындардың үлес салмағы» және «Құнындағы үлес салмағы» атты өрістер есептелетін болып табылады. Қосымша есептеулер ретінде баған бойынша соманың бөлігін қойыңыз.

Кесте 9 – Өткізілген тауарлар анализінің тізімдемесі

Нәтижелер кесте түрінде көрнектіледі.

1 Құрама кестелердің жұмыс қажеттілігін және механизмін түсіндіріңіз.

2 Эмитенттер бойынша ұсыныс құрылымы, Эмитенттердің ҚҚ-на сұраныс құрылым және Эмитент ұсыныстарының құрылымы өрістері арасындағы айырмашылықтарды түсіндіріңіз.

3 Пайдалылық пен тиімділіктің түсініктері

4 9 кестеде өткізілген тауарлар қандай принцип бойынша таңдап алынған?
Зертханалық жұмыс туралы отчетке қойылатын талаптар

Зертханалық жұмыс туралы отчет МИ ГТГУ 4.01.1-05 сәйкес көрнектіледі.

Отчет нәтижелердің жазбаша көрнектілуі болып табылады. Отчеттер А-4 форматындағы беттерде басылады, жұмыстың мақсаттарын, электронды кестелерді және тапсырма орындау барысындағы керекті түсініктемелерді қамту керек, ұқыпты көрнектілуі керек, түзетілімдер, сызылған жазулар болмау керек.
Ұсынылатын әдебиет тізімі

1 Гарнаев А. Использование MS Excel и VBA в экономике и финансах. – Киев-Москва-Санкт-Петербург, 2000. – С. 69-87.

Мақсаты – студенттерді қаржылық талдаудың ең қуатты құралдарының бірі болып табылатын қаржылық функциялармен жұмыс жасауды үйрету.

1 БС, ПС, КПЕР, СТАВКА және БЗРАСПИС қаржылық функцияларын оқып үйрену

2 ЧПС және ВСД қаржылық функцияларын оқып үйрену

3 ОСПЛТ, ПРПЛТ және ПЛТ қаржылық функцияларын оқып үйрену

Компьютер Pentium-4, бағдарламалық қамсыздандыру Windows XP, Office XP

Оқытушының рұқсатысыз ПЭЕМ-ды қосуға мен сөндіруге болмайды. Өрт қауіпі мен жарылыс қауіпі бар кезінде ПЭЕМ-ды электр желісінен сөндіру керек. ПЭЕМ-ның блоктарын желіден сөндірген кезде ғана орын ауыстыруға болады. ПЭЕМ-ды занулениясыз қолдану болмайды.

ПЭЕМ-да жұмыс жасаған кезде проводтағы үзілімдерді қолмен ұстауға, су қолмен жұмыс жасауға болмайды.
Жұмысты орындау методикасы
Excel қаржылық талдау функцияларының үлкен спектрін ұсынады: процент бойынша төлемді, жабдықтардың амортизациясын, қарыз бойынша реттелген төлемдерді анықтаудан бастап капитал салымдарының тиімділігін бағалауға дейін.

Берілген функциялар Вставка, Функции командаларымен немесе Мастер функций батырмасын шертумен шақырылады. Осыдан кейін Финансовые категориясы орнатылады және 1-суретте көрсетілгендей тізімнен керекті функция таңдалады.

Аргументтер:

• 
  ставка – периодтың проценттік мөлшерлемесі;
  
• 
  кпер – төлем периодтарының жалпы саны;
  
• 
  плт (выплата) – тұрақты периодтық төлемдердің шамасы;
  
• 
  нз – ағымдағы мән, яғни болашақ төлемдер құрайтын жалпы сомма;
  
• 
  тип – төлем қашан болу керектігін көрсететін 0 немесе 1 саны. Егер тип 0-ге тең болса немесе тастап кетілсе, онда төлем периодтың аяғында орындалады, егер 1-ге тең болса – периодтың басында.
  

Төлем интервалдарымен байланысты функцияларда төленілетін ақша теріс санымен беріледі, ал алынатын ақша оң санымен беріледі. Мысалы, 1000 теңге соммасындағы банкіге депозит –1000 аргументімен беріледі егер есеп айырысу салымшы жағынан болса және 1000 аргументімен егер есеп айырысу банк өкілі жағынан болса.

=БС(12%/12;5*12;;-3000000).

Бес жылдан кейін есеп шотта 5450090 теңге болады.

3-суретте көрсетілген ПЗ (ПС) қаржылық функциясы салым ның (қарыздың) бірегей соммасының және болашақ төлемдердің (тіркелген және преиодтық) ағымдағы құнын есептеу үшін қолданылады. Бұл есеп БЗ функциясының болашақ құнын анықтауына қарама-қарсы болып табылады.

Синтаксис: ПЗ (ставка; кпер; плт; бс; тип).

Аргументтердің барлық мәндері БЗ функциясының мәндерімен сәйкес келеді. «бс» аргументі соңғы төлемнен кейін орындауға міндетті болашақ құнды немесе балансты білдіреді.

=ПЗ(11,5%/12;5*12;-1500;100000).

Жауабы: депозитке 11780 теңге салу керек.

НПЗ (ЧПС) қаржылық функциясы периодтық төлемдердің айнымалы шамасындағы таза ағымдағы (берілген) құнын процент мөлшерімен дисконтталған күтілетін табыстар және шығарылымдардың соммасы ретінде есептейді. Салымның таза ағымдағы көлемі – бұл болашақ төлемдердің (теріс мәндер) және түсімдердің (оң мәндер) бүгінгі көлемі.

Берілген функцияның терезесі 4-суретте көрсетілген.

Аргументтер:

• 
  норма – бір периодтың шегерім мөлшері;
  
• 
  значение1, …, значение29 – әр периодтың аяғындағы табыстар мен шығарылымдарды білдіретін 1-ден 29-ға дейінгі аргументтер.
  

Сонымен бірге ЧПС функциясына қарағанда ПЗ функциясындағы ақшалай жарналар инвестицияның бүкіл периоды кезінде тұрақты және тең болуы керек. Ал ЧПС функциясы бірдей емес мәндерді қабылдайды.

Осы келтірілген мән келесі тәсілмен есептелінеді:

=ЧПС(8%;8;9,2;10;13,9;14,5;-6,5).

Қорытындысында жобаның таза ағымдағы құны шамамен 39,2 миллион теңгені құрайды. Бұл шамаға қарап берілген жоба капитал салымы үшін пайдалы деген қорытынды жасауға болады.

Берілген функцияның аргументтерінің барлық мәндері жоғарыдағы қаржылық функциялардың мәндерімен сәйкес келеді.

Келесі мысалды қарастырайық: кәсіпкер 100000 теңгені несиеге алады,жылдық мөлшерлемесі 12 % . Ол айына 2000 теңгеден төлейді. Төлеу саны келесі түрде есептелінеді:

=КПЕР(12%/12;-2000;100000;0;1).

Несиенің төлеу мерзімі шамамен 69 айды немесе 5,7 жылды құрайды.

Төлеу қашан болу керек екендігі – периодтың басында немесе аяғында – берілген функция үшін өте маңызды. Егер жоғарыдағы мысалда «тип» графасына 0 қойсақ, онда мерзім шамамен 70 айды немесе 5,8 жылды құрайды.