Жаңа тақырыпты бекіту. 20

Оқушылардың білім деңгейін тест және ситуациялық есептерді шешуіне байланысты бағалау.

1. 
   калий перманганатының ерітіндісі
   
2. 
   сулема ерітіндісі
   
3. 
   диоцид
   
4. 
   хлоргексидин биглюконаттын 0,5% спирттік ерітіндісі
   
5. 
   сутегінін аскын тотығы
   
6. 
   құмырсқы қышкылының ерітіндісі (первомур)
   
7. 
   фурациллин
   

1. 
   1-3
   
2. 
   5-7
   
3. 
   10-12
   
4. 
   14-15
   
5. 
   1-ай
   

б)1 кг хлорлы әк және 10 литр су

1. 
   хлорлы әктің 10% - тік ерітіндісімен
   
2. 
   хлорлы әктің 2 % - тік ерітіндісімен
   
3. 
   0,5 % хлорамин ерітіндісімен
   
4. 
   3 % хлорамин ерітіндісімеи
   
5. 
   3 % кальций гипохлоридімен
   

1. 
   8.00
   
2. 
   9.00
   
3. 
   10.00
   

а) 1

в) 3

1. 
   Айына бір рет
   
2. 
   екі аптада бір рет
   
3. 
   аптасына бір рет
   
4. 
   аптасына екі рет
   
5. 
   кунделікті
   

2. 
   Аптасына бір рет егу кабинетіне жүргізілетін тазалау аталады:
   

б)күнделікті

с)ағымды

2. 
   Егу кабинетін күнделікті тазалау жүргізіледі
   

1. 
   0,2 % хлорамин ерітіндісін
   
2. 
   10%хлорамин ерітіндісін
   
3. 
   1 % хлорамин ерітіндісін
   
4. 
   5 % хлорамин ерітіндісін
   

Оқытушымен кері байланыс, теориялық сабақ барысында туындаған қателіктер мен қиыншылықтар талқыланады. Әр оқушыға сабақта алған бағасы хабарланады.

Н -1, 2 - бөлім , 154 – 173 бет

1. «Мейірбике ісінің негіздері» Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007.

2. «Мейірбике ісі негіздері» пәні бойынша мейірбикелік технологиялар стандарттарының жинағы. М.Ш.Нурманова., Ж.Т.Матакова., Э.Т.Беискулова –Қарағанды,2012.

3. «Науқас адамдарды жалпы күту» Санов С.- Қарағанды,2013

1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, ҚұспановаА

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

• 
  Бөлімшедегі емдеу сақтандыру тәртібі
  
• 
  Науқасты жалпы күту міндеттері
  
• 
  Емдеу мекемелерінде науқастардың физикалық режимдері
  
• 
  Бөлімшедегі тәртіп және оның маңызы
  

Жоспар:

• 
  Ауыр халдегі науқастарға күтім жасау;
  
• 
  Функционалды керуетті пайдалана отырып науқасқа күтім
  
• 
  Өзіне өзі қызмет ету тапшылығы бар науқастардың төсек орнын ауыстру;
  
• 
  Өзіне өзі қызмет ету тапшылығы бар науқастардың іш киімін ауыстру.
  

Ауыр халдегі науқастарға күтім жасау

Күнделікті өмірде науқастардың күтімі науқасқа көмек көрсету, олардың түрлі қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін бағытталады. Ауыр халдегі науқасқа тамақ беру, сусын беру, жуынтыру, қозғалту, ішек пен несеп жолдарын тазалықта ұстау керек. Мұндай көлемдегі күтімге кіші мейірбике немесе науқастың туыстары көмектеседі. Науқастың күтімін ұйымдастыруда барлық медицина қызметкерлер міндетті түрде белсене атсалысуы керек. Төсектік тәртіпте жатқан науқастар өзінің физиологиялық қажеттіліктерін жатқан күйде шығаруға мәжбүр болады.Мұндай жағдайда науқастарға астынан салынатын дәрет қабылдау ыдыстарын қояды. Дәрет қабылдаған ыдыстарды ыстық сумен әбден жуып, 1 – 2 пайыз хлорлы әк немесе 3 пайыз хлорамин лизол ерітіндісімен тазалайды. Жағымсыз иістерді жою үшін ыдыстарды әлсіз калий перманганаты ерітіндісімен шаю керек.

Функционалды керует

Функционалды керует ерекше құрлымдық кереует болып есептеледі, бірнеше бөліктерден құралған, қалпын қолмен ауыстыруға, бұрылуға болады. Керуеттің бас жағы мен аяқ жағы тез арада керекті қалыпқа қоюға болады. Бүл керуерттерді арнайы бұрағыштармен бұрауға болады: керует алды столдар, тамшы қоятын штатив, судно және несеп шығарғыш заттарды қоятын жеке ұяшығы бар. Функционалды керуетті ауыр жатқан науқастарға ыңғайлы қалыпқа келтіруге және қозғалтуға тиімді болу үшін және медбикеге ауыстыруға тиімді.

Ұстау жүргенде көмек көрсету, науқасты төсекте ауыстыру үшін. Медициналық жұмысшы науқасты күткен кезде қауіпсіз бірнеше әдіс шаралары. Науқасқа дұрыс қарамағанда арқасын жарақаттап алуы мүмкін және медбике күту кезінде бір жерін ауыртып алуы мүмкін. Күту кезінде ыңғайлы әдісті қолдану, омыртқаға және транспорттау кезінде денеге салмак, аз түсу.

Емдеу мекемелерінде қарапайым немесе арнайы кереуеттер кдлданады. Тұтқалардың көмегімен олардың бас және аяк жағын көтеріп немесе томен түсіруге болады. Жартылай отырғызу үшін бас жагын котереді, ондай жағдайға лайықталмаса бірнеше жастық қойылады. Қандай жағдай болса да науқастың ауыр халін жеңілдету үшін, оныц жатып түруына ыцғайлы жағдай жасау керек.

Науқастарға төсек пен ішкиімдерін 7 күиде бір рет ауыстырып отыру керек. Егер ластанса, мерзімін күттірмей жаңа төсек пен ішкиім беріледі. Босанған эйелдерге төсекті 3 күнде бір рет, ал ішкиімдер мен орамалды күн сайын беріп отырады.

Ауыстырылған тосектер мен киімдерді жабық ыдыстарға немесе қапқа салып, уақытша санитарлық бөлмелерде сақтайды, одан эрі зарарсыздандыруға жібереді. Таза киім-төсектер арнайы бөлінген бөлмеде сақталады. Бөлімде олардың тэуліктік коры болуы керек. Киім-төсектер мен оларды сақтайтын ыдыстар болім бойынша таңбаланады. Наукасты ауруханадан шығарғаннан кейін киім-тесектерін, ал жастык, жамылғыш пен матрацтары ластанған жағдайда ауыстырылып, зарарсыздандыру камерасына откізеді.

1. Кереуетке матрац төсейді, үсті біркелкі тегіс болуы керек.

2. Үстіне ақжайма жауып, шетін матрацтың астына жібереді, қажет болса оныц үстіне клеенка, жаялык жаяды.

3. Жастықтың тысын кигізіп кереуеттің бас жағына қояды.

Егер науқас катан төсек тэртібінде болса:

1. Таза ақжайманы көлденең орайды.

2. Наукастьщ кеудесін көтеріп, жастыкты алып, тысын ауыстырады.

3. Бұрынғы ақжайманы бас жағынан беліне дейін орайды.

4. Таза ақжайманы босаган жерге жайып, жастықты бас жағына қояды, науқастың басын жастыққа салады.

5. Науқастын жамбасын, аяғын көтеріп бұрынғы акжайманы алып тастап, тазасын жаяды.

6. Наукасты жатқызып, ақ жайманың шеттерін матрацтың астына түзейді.

7. Жамылғыштың тысын алмастырып, науқастың үстіне жабады.

8. Ауыстырылған лас тосектерді қапқа салады.

9. Қолды асептикалық ерітіндімен өңдейді. Егер науқасқа төсекте қозғалуға рұқсат болса:

1. Таза ақжайманы үзыннан орайды.

2. Науқастьщ басын көтеріп, жастықты алады.

3. Науқасты бір бүйіріне аударып, сол қалпында ұстайды.

4. Бұрынғы ақжайманы үзынынан наукаска қарай орайды.

5. Таза ақжайманы босаған жерге үзынынан жаяды.

6. Науқасты аркасымен таза ақжайма жағына бұрып, бүііірімен жатқызады.

7. Бүрынғы ақжайманы алып тастап, тазасын жаяды.

8. Наукасты жаткызып, ақжайманың шеттерін матрацтың астына түзейді.

9. Жастықтың тысын ауыстырып, басының астына салады.

10. Жамылғыштың тысын алмастырып, науқастың үстіне жабады.

11. Ауыстырылған лас төсектерді қапқа салады.

12. Қолды асептикалық ерітіндімен өңдейді.

Ішкі киімдерді ауыстыру

1. Науқастың кеудесін көтереді.

2. Үстіндегі бұрынғы койлегін шүйдесіне дейін орайды.

3. Көйлегін басынан шыгарып алып, колдарын босатады (егер қолы закымданган болса, алдымен сау колын шығарып, содан кейін ауру колын шыгарады).

4. Таза көйлекті қолдарынан бастап кигізеді (алдымен зақымданган колына, содан кейін сау қолына кигізеді).

5. Көйлекті басынан кигізіп, арқасы мен ішін жазып түсіреді.

6. Ауыстырылган лас киімдерді қапқа салады.

7. Қолды асептикалык ерітіндімен өңдейді

Оқушылардың білім деңгейін тест және ситуациялық есептерді шешуіне байланысты бағалау.

1 .Стационарда емдік- қорғау тәртібінің бөлімшелері келесі элементке бөлінеді

1. 
   науқастың психикасын қамтамасыз ету тәртібі
   
2. 
   аурухана ішілік инфекцияның алдын алуды қадағалау
   
3. 
   асептика жөне антисептикалық ережелерді сақтау
   
4. 
   күнделікті ішкі тәртіпті сақтау
   
5. 
   рационалды физикалық, тәртіпті қамтамасыз ету (қозғалу активтілігі)
   Дүрыс жауап комбинациясын тандаңыз
   

1. 
   жату режимі
   
2. 
   төсектік режимі
   
3. 
   қатаң төсектік режимі
   
4. 
   жартылай отыру режимі
   
5. 
   палаталық режим
   
6. 
   жалпы режим
   

1,3,4,7

2,3,6,7

2,3,5,7

1. 
   палаталық режим
   
2. 
   жалпы режим
   
3. 
   асханадан тамак, ішу
   
4. 
   палатада тамақтану
   
5. 
   баспалдақтан көтерілу
   
6. 
   таза ауада серуендеу
   
7. 
   палатада жүру
   
8. 
   гигиеналық, ванна қабылдау
   

1. 
   төсекте бүрылуға болады
   
2. 
   тұруға болады, жатуға да болады, бірак, палатадан шықпай
   
3. 
   шектеусіз төсекте активті қимылдау
   
4. 
   төсекте науқасты бұрылуға рұқсат етпейді
   

1. 
   төсектен тұрмай, төсекте бұрылуға болады
   
2. 
   тұруға, жатуға да болады, бірақ палатадан шықпай
   
3. 
   шектеусіз төсекте активті қимылдау
   
4. 
   науқасқа төсекте бұрылуына рұқсат етілмейді
   

1. 
   төсектен тұрмай, төсекте бұрылуға болады
   
2. 
   тұруға, жатуға да болады, бірақ палатадан шықпай
   
3. 
   шектеусіз төсекте активті қимылдау
   
4. 
   науқасқа төсекте бұрылуына рұқсат етілмейді
   

1. 
   төсектен тұрмай, төсектен бұрылуға болады
   
2. 
   тұруға, жатуға да болады, бірақ палатадан шықпай
   
3. 
   шектеусіз төсекте активті қимылдау
   
4. 
   науқасқа төсекте бұрылуына рүқсат етілмейді
   

1. 
   активті
   
2. 
   пассинті
   
3. 
   мәжбүрлі
   

1. 
   функционалды
   
2. 
   стандартты
   
3. 
   хирургиялық
   
4. 
   каталка
   

1. 
   шытнтақ, тізе
   
2. 
   ортопноэ
   
3. 
   пассивті
   
4. 
   Фаулер
   
5. 
   Симса
   

2. 
   Палатаға каталкамен науқасты жеткізді, бас жағы аяқ жағына қараған. Каталка дұрыс койылғанба ? Палатаға қалай кіру керек.
   

Оқытушымен кері байланыс, теориялық сабақ барысында туындаған қателіктер мен қиыншылықтар талқыланады. Әр оқушыға сабақта алған бағасы хабарланады.

Н-1, 1 - бөлім, 4 – 154 бет

1. «Мейірбике ісінің негіздері» Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007.

2. «Мейірбике ісі негіздері» пәні бойынша мейірбикелік технологиялар стандарттарының жинағы. М.Ш.Нурманова., Ж.Т.Матакова., Э.Т.Беискулова –Қарағанды,2012.

3. «Науқас адамдарды жалпы күту» Санов С.- Қарағанды,2013

1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, ҚұспановаА

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

• 
  Ауыр халдегі науқастарға күтім жасау;
  
• 
  Функционалды керуетті пайдалана отырып науқасқа күтім
  
• 
  Өзіне өзі қызмет ету тапшылығы бар науқастардың төсек орнын ауыстру;
  
• 
  Өзіне өзі қызмет ету тапшылығы бар науқастардың іш киімін ауыстру.
  

Жоспар:

• 
  Тамақ блогы және үлестіру бөлмесіне порционник құру
  
• 
  Ауыр науқастарды тамақтандыруды ұйымдастыру
  
• 
  Дайьн тамақты сақтау, тарату және тасымалдау
  
• 
  Ауыр халде жатқан науқасқа гастростома, зонд арқылы тамақтандыруын
  
• 
  тік ішек арқылы қоректік қоспаларды енгізу техникасын
  
• 
  Тамақ блогы және үлестіру бөлмесіне порционник құру
  
• 
  Ауыр науқастарды тамақтандыруды ұйымдастыру
  

• 
  тамақ сапасын анализдеу, дұрыс сақталуын бақылау
  

• 
  Дәрігер диетологтың басқаруымен күнделікті ас мәзірін тамақ картотекасына
  сәйкестігін қүрастыру.
  

• 
  Диеталардың химиялық кұрамын және энергетикалық құндылығьн санау.
  
• 
  Медициналық құжаттарды толтыру.
  

1. 
   Аурухананың тамақ блогы құрылысы, мазмұны, тамақ дайындауын қатаң кадағалау қажет.
   

4. 
   Тамақ блогы қызметкерлері тек қана санитарлық минимумнан сынақ тапсырғаннан кейін ғана жіберіледі
   
5. 
   Тамақ блогы бөлімшесінде асхана ыдыстарын жууға катаң тыйым салынады. Бұны тек қана бөлімше буфеттерінде жуады.
   
6. 
   Тамақ блогы және буфет құрал-жабдықтары аурухана және емхана табельдері құрал-жабдықтарына сәйкес керек.
   
7. 
   Орталықтандырылған тамақ заттарын тасымалдау болмағанда және нақты әкелуге арнайы транспорт жылына бір рет паспортизациядан өтеді.
   
8. 
   Аурухана бөлімшелеріндегі буфеттер қамтамасыз етілуі тиіс:
   

• 
  суық және ыстық су
  
• 
  екі секциялы жуғыш ванналар, олар канализацияға қосылған, ыдыстарды шаятын және кептіретін сеткалар.
  
• 
  Тамақты қыздыратын электроплита
  
• 
  Ыдыстарды, тамақтарды сақтайтын шкафтар (нан,тұз,қант)
  
• 
  Бір науқасқа шаққанда ыдыс жиынтығы
  
• 
  Жуғыш және дезинфекциялайтын заттар
  
• 
  Жинастыратын заттар (шелк, ветошь,щеткалар)
  
• 
  Таңбаланған «буфетка арналған«
  
• 
  Дайын болған тамақты екі сағат ішінде тасу керек.
  
• 
  Науқастарға тамақты буфетші немесе бөлімшенің кезекші медбикесі таратады
  
• 
  Бөлімшелердің барлық науқастары асханада тамақтанады. Науқастардың тамақтары (үйден келген шкафта, сөрелерде (құрғақ тамақтар) ал тез бұзылатын тоңазытқышта сақталады
  
• 
  Порционникті және порционник талаптарын құрастыру
  
• 
  Дәрігер науқасқа диетаны тағайындап немесе болдырмау жөне ауру тарихына стол нөмірі жазылады
  
• 
  Палата медбикесі тағайындау парағына диета туралы мәліметтерді таңдайды
  
• 
  Медбике порционникті 2 экземплярда жасайды
  
• 
  Онда стол туралы мәлімет және науқастар залы және оларды қабылдайтын.Бір экземплярды бөлімшенің аға медбикесіне тапсырады ол басқасын таратушыға берілген порционникте палата нөмірі, аты-жөні,наукастың тамақтанатын орнын көрсетеді, асхана, палата.
  
• 
  Порционникті аға медбике таңертең ұсынады. Науқастар саны, емдік столдар туралы мәліметтерді береді. Порционникті аға медбике және бөлімше меңгерушісі талаптар жазады. Таңертең қүжаттарды аурухананың диеталық мейіркешіне береді.
  

• 
  1 Тамақты бөлімшеде буфетші және палата медбикесі таратады. Ыстық тамақ, температурасы 60С, ал суық тамақ 15С төмен болмау керек.
  
• 
  2 Жалпы тәртіптегі науқастар асханада тамақтанады.
  
• 
  3 Төсектегі науқастарға тамақты палатаға арнайы столдарда әкелінеді.
  
• 
  4 Тамақты үлестірмес бұрын медбике таңбалаңған халат киіп, қольн жуады.
  
• 
  5 Бөлімшелерді жинайтын санитаркалар тамақ үлестіруге жіберілмейді.
  
• 
  Қалған тамақ қалдықтарын және лас ыдыстарды науқастың жанына қалдырмау қажет.
  
• 
  Науқастарды тамақтандыру.
  
• 
  Белсенді, енжар және жасанды түрлері болып бөлінеді.
  

Тісі жоқ науқастарды тамақтандыру.

Белгілеудін қолданынатын кезі: қатпа (іш қату)

а) оған гликогеннің жиналуына;

г) өттің бөлінуін жылдамдату;

Белгілеудің қолданылатьш кезі; сауыға бастау кезеңіндегі жедел нефрит. Несеп түнбасындағы өзгерістері аз созылмалы нефрит. Гипертониялық аурулар және тұзсыз диетаны қажет ететін басқа да жағдайлар. Екіқабат әйелдердін нефропатиясы.

Белгілеудің қолданылатын кезі; инфекциялық аурулар жедел, қызбалы кезеңдерде, баспалар, құрт тәрізді соқыр ішек өскінін алып тасталғаннан кейінгі 2-3 күндегі асқазанның бір бөлігін кесіп тастаған соң көрсетулер бойынша 8-9 күннен кейін.

Белгілеудің қолданылатын кезі; несепті сілтілі реакция бар және фосфорлы калий тұзының шөгіндісі түзетін фосфатурия.

1. 
   Қолыңызды жуыңыз
   
2. 
   процедурамен науқасты таныстырыңыз
   
3. 
   Стерильді зондтты вазелин немесе глицеринмен майлаңыз
   
4. 
   Науқастың басын артқа шалқайтамыз
   
5. 
   Стерильді зондты төменгі мұрын жолдары арқылы 15-18 см тереңдікке
   енгіземіз
   
6. 
   Сол қолдың саусағымен жұтқыншақтағы зондты анықтап оны артқы
   жұткыншақ клеткасына қысыңқыраймыз, себебі зонд трахеяны үзбес үшін
   
7. 
   Науқастың басын аздап алға қисайтып және оң қолмен зондты өңештің
   ортаңғы бөлігіне дейін итереміз. Егер дем шығарған кезде ауа зондтан
   шықпаса, ал науқастың дауысы сақталады, яғни зонд өңеште тұр.
   
8. 
   Зондты мына қашықтықта енгіземіз, формула бойынша(бойы/см )100;
   
9. 
   Шприцке ауа толтырып оны зондқа жалғау керек
   
10. 
    Фонендоскопты эпигастральді бөлікке қоямыз
    
11. 
    Фонендоскоптың көмегімен ауаны зонд арқылы асқазанға жібереміз,
    

Көрсетілімдері: қоректендіру клизмасы организмге резорбтивті әсер етуіне

негізделген. Оларды көп мөлшерде (12 л-ге дейін), дәрілік заттар (0,9% натрий

хлорид ерітіндісін, 5 % глюкоза, аминқышқыл ерітінділері) қолданылады.

Қоректік клизма салмастан 1 сағат бұрын ішекті толық босату үшін тазарту

клизмасын жасайды. Шағын мөлшердегі қоректік клизманы (200-500 мл)

Оқушылардың білім деңгейін тест және ситуациялық есептерді шешуіне байланысты бағалау.

А) белок ара қатынасы жоғары

Б) белок, май, көмір су ара қатынасы ауру түрімен байланысты

В) 1:1:4 белок, май, көмірсуге сәйкес

Г) май ара қатынасы жоғары

2. Сау адамның тамақтану рационына не кіреді
А) 80-100 г белок

Б) 400-500 г көмірсу

В) 200 г май

Г) витаминдер, микроэлементтер

Б) 4,1 ккал

В) 5,5 ккал

Г) 7,3 ккал

Б) 3,3 ккал

В) 9,3 ккал

Г) 8,8 ккал

Б)ет

Г) жұмыртқа

А) кулинарлық емдеу сипаттамасы

Б) тамақ, ішу уақьпъі және жиілігі

В) тамақтың сапалық құрамы

Г) тамақтың мөлшерлік құрамы

7. Қажет диета жөне оны қолдану ұзақтығы анықталды.

А) диеталық медбике

Б) аға медбике

В) дәрігер

Г) палаталық медбике

8. Порционник талаптарын ас блогына құрастыру есебі:
А) палаталық медбике

Б) аға медбике

В) бөлімше меңгерушісі

Г) диеталык медбике

В) палаталар аталуы

Г) тамақтану төртібі

10. Тамақты кім үлестіреді

А) кіші мед. қызметкері

Б) буфетші

В) палаталық медбике

Г) диеталық дөрігер

оқытушымен кері байланыс, практикалық сабақ барысында туындаған қателіктер мен қиыншылықтар талқыланады. Әр оқушыға сабақта алған бағасы хабарланады.

1. «Мейірбике ісінің негіздері» Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007.

2. «Мейірбике ісі негіздері» пәні бойынша мейірбикелік технологиялар стандарттарының жинағы. М.Ш.Нурманова., Ж.Т.Матакова., Э.Т.Беискулова –Қарағанды,2012.

3. «Науқас адамдарды жалпы күту» Санов С.- Қарағанды,2013

1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, ҚұспановаА

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

• 
  Тамақ блогы және үлестіру бөлмесіне порционник құру
  
• 
  Ауыр науқастарды тамақтандыруды ұйымдастыру
  
• 
  Дайьн тамақты сақтау, тарату және тасымалдау
  
• 
  Ауыр халде жатқан науқасқа гастростома, зонд арқылы тамақтандыруын
  
• 
  тік ішек арқылы қоректік қоспаларды енгізу техникасын
  
• 
  Тамақ блогы және үлестіру бөлмесіне порционник құру
  
• 
  Ауыр науқастарды тамақтандыруды ұйымдастыру
  

Жоспар:

• 
  тамыр соғуын анықтау орындары мен әдістерін
  
• 
  тамыр соғуының сипаттамасы
  
• 
  артериалдық қысымды өлшеу әдісі
  
• 
  тыныс алу түрлері: қалыпты (кеуделік, құрсақтық, аралас), патологиялық (Куссмаул, Биот, Чейн-Стокса)
  
• 
  тыныс алу сипаттамасы: жиілігі, тереңділігі, ырғағы
  
• 
  тамыр соғуын санау
  
• 
  тамыр соғуын тіркеу
  
• 
  артериалды қан қысымын өлшеу
  

Тамыр соғуын анықтау және оның сипаттамасы: