Курсы және оқу семестрі: 2, ІІІ

	ҚРДСМ «Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы» ШЖҚ РМК Биохимия, биология және микробиология кафедрасы	044 -30/15-2к 02 (1783) 84 беттің. беті
	Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік өңдеу құрылымы

Биохимия , биология және микробиология кафедрасы оқу бағдарламасы «Қоғамдық денсаулық сақтау» мамандығы – 5В110200 негізінен құрастырылып, кафедра мәжілісінде талқыланды:

Кафедра меңгерушісі, м.ғ.к. __________ Есіркепов М.М.

№ 1

1. Тақырыбы: Бактериологиялық зертхана құрылымы. Микроскопия əдістері.

Қарапайым жəне күрделі бояу əдістері. Микроорганизмдер физиологиясы. Бактериологиялық əдіс негіздері. Микроорганизмдердің таза дақылын бөліп алу əдістері,бактериялардың дақылдық қасиеттері.

1.Микробиологиялық зертханада кеңінен қолданылатын құрал жабдықтармен таныстыру және үйрету.

2.Иммерсионды жарық микроскопта жұмыс істетуді үйрету.

3.Бактерия дақылынан дайындалған фиксацияланған жұғындыны қарапайым әдіспен бояу.

1. 
   Бактериологиялық зертханамен таныстыру.
   
2. 
   Жұмыс істеу ережелерін меңгеру.
   
3. 
   Микробиологиялық зертханадағы кеңінен қолданатын құрал жабдықтармен таныcтыру және үйрету.
   
4. 
   Иммерсионды жарық микроскопта жұмыс істетуді үйрету.
   
5. 
   Медициналық микробиология пәнінің анықтамасы.
   
6. 
   Микроорганизмдердің классификациясының негізгі принциптері.
   
7. 
   Бактерия жасушасының құрылымы.
   
8. 
   Бактерия жасуша қабырғасының құрылымының ерекшеліктері.
   
9. 
   Бактериялардың цитоплазматикалық мембрана – полифункционалдық құрылымы.
   
10. 
    Бактерия капсуласы, оның негізгі қасиеті, оны микроскопия әдісімен анықтау.
    
11. 
    Жіпшелер, донорлық талшықтар, фимбриялар, немесе кірпікшелер – олардың химиялық құрылымы, бактерия жасушасы үшін биологиялық маңызы.
    
12. 
    Эндоспоралар және спора түзу – бактериялардың қолайсыз жағдайдағы қорғаныстық қасиеті.
    
13. 
    Spirochaetalis қатарының морфологиялық ерекшеліктері.
    
14. 
    Риккетсиялардың морфологиялық ерекшеліктері, олардың жүйелілігі, классификациясы.
    
15. 
    Хламидиялардың морфологиялық ерекшеліктері, олардың жүйелілігі, классификациясы.
    
16. 
    Микоплазмалардың морфологиялық ерекшеліктері, олардың жүйелілігі, классификациясы.
    
17. 
    Актиномицеттердің (стрептомицеттердің) ұйымдасу дәрежесінің ерекшеліктері, бактериялардан және саңырауқұлақтардан айырмашылығы, ұқсастығы.
    
18. 
    Зең саңырауқұлақтардың морфологиясы.
    
19. 
    Қарапайымдылардың классификациясы және морфологиясы.
    
20. 
    Грам әдісімен бояу механизмі және кезеңділігі.
    
21. 
    Ожешко, Нейссер, Бурри-Гинс, Циль-Нильсен бояу әдістері.
    
22. 
    Метаболизм-бактерия жасушасында өтетін биохимиялық реакциялары, метаболизмнің екі жағы.
    
23. 
    Бактериялардың қоректенуі және энергия көзі бойынша жіктелуі.
    
24. 
    Бактериялардың қоректену механизмнің ерекшеліктері және өсу факторлары.
    
25. 
    Бактерия ферменттерінің негізгі топтары, оның жіктелуі.
    
26. 
    Аэробты және анаэробты бактериялардың тыныс алуы кезіндегі электрондардың соңындағы акцепторлары.
    
27. 
    Бактериялардың өсуі мен көбеюі. Бактерия популяциясының сұйық қоректік ортада көбею фазасы.
    
28. 
    Арнайы, микробиологиялық терминдерге түсініктеме беріңіз: “түр”, “штамм”, “клон”, “колония”, “таза дақыл”.
    
29. 
    Бір белгі бойынша бөлінетін /морфологиялық, биологиялық, патогендік, антигендік т.б./; бір түр ішіндегі бактериялардың штамдары.
    
30. 
    Қоретік орталадың жіктелуі.
    
31. 
    Қоректік орталардың критерийлері.
    
32. 
    Әмбебап қоректік орталар.
    
33. 
    Элективті қоректік орталар.
    
34. 
    Дифференцияларды қоректік орталардың құрамы және қоланылуы.
    
35. 
    Таза қоректі орталарды стерилдеу әдістері.
    

1. «Медициналық микробиология» (оқулың). Микробиология кафедра-

Сының профессорлары Рамазанова Б.А., Құдайбергенұлы Қ. – Алматы,

2011, - 717 б.

1. Микробиология жəне вирусология (жалпы білімі): Оқу құралы/

Арықпаева Ү.Т., Алмағамбетова К.Х., Бисенова Н.М., Рахметова Н.Б.,

Асемова Г.Д., Койшебаева К.Б., Бисимбаева С.К., Калина Н.В. /1-ші

басылым (Медициналық жəне фармацевтикалық мамандықтар бойынша

жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған оқу құралы) – Астана,

2005. - 208 б.

2. Микробиология жəне вирусология (жалпы білімі): Оқу құралы/

Арықпаева Ү.Т., Алмағамбетова К.Х., Бисенова Н.М., Байдүйсенова

Ə.Ґ., Рахметова Н.Б., Асемова Г.Д. / 1-ші басылым (Медициналық жəне

фармацевтикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарының

студенттеріне арналған оқу құралы). – Астана, 2005. - 109 б.

3. Əлмағамбетов К.Х., Байдүйсенова Ə.Ґ., Мұхаметжанов Қ.М. Микро-

организмдер биотехнологиясы. – Астана, 2008. – 240 б.

4. Əлмағамбетов К.Х., Байдүйсенова Ə.Ґ. Медициналық биотехнология.

– Астана, 2009. – 232 б.

5. Микроорганизмдер морфологиясы (оқу-əдістемелік құрал). Рамаза-

нова Б.А., Котова А.Л., Құдайбергенұлы Қ.Қ., Хандилаева Б.М., Амзеева

Г.Р. – Алматы, 2007. – 128 б.

6. Микроорганизмдер физиологиясы (оқу-əдістемелік құрал). Рамазанова

Б.А., Котова А.Л., Ќұдайбергенұлы Қ.Қ., Хандилаева Б.М., Амзеева Г.Р. –

Алматы, 2007. – 132 б.

7. Инфекция туралы ілім (оқу-əдістемелік құрал). Рамазанова Б.А.,

Котова А.Л., Құдайбергенұлы Қ.Қ., Хандилаева Б.М., Амзеева Г.Р. –

Алматы, 2007 – 112 б.
Ағылшын тіліндегі

қосымша

1. Richard V Georing, Hazel M Docrell, Mark Zukerman, Derek Wakelin,

Ivan M Roit, Cedric Mims, Peter L Chiodini «Medical Microbiology», 4th

Edithion, 2008, UK, p.656.

2. Jacquelyn G Black «Microbiology», 7 th ,WILEY, 2010, p. 846.

3. Patric R Muray, Ken S Rosenthal, Michael F Pfaller «Medical Microbiology

», 5th Edithion, 2008, p. 962.

4. Mark Gladwin, Bill Trattler, «Clinical Microbiology», 4th Edithion,

MedMaster, Miami, 2007, p. 393
Электронды ресурстар:

1. Шоқанов Н. Микробиология [Электронды ресурс]: оқулық. – Электрон. Текстовые дан. (24,9 Мб). – Алматы: Арыс баспасы, 2003. -192 эл. опт. диск (CD-ROM).

2. Медицина 3 курс [Электронды ресурс]: курс лекций. – Электрон. текстовые дан. (24,0 Мб). – М: ИД «Равновесие», 2005. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

3. Медицинская микробиолигия АТЛАС – руководство по бактерологии, микологии, протозоологии и вирусологии [Электронды ресурс]: для студ. и врачей/под ред. А.С. Быкова. –М., 2001. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

4. Практикум к лабораторным занятиям по общей микробиологии [Электронды ресурс]: учебно-метод. Пособие / Р.Т. Джанабаев [и др.] –Ш., 2004. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

7. Бақылау (тесттер, есептер.)

Жағдайлық есептер:

1. 
   Егер сіз байқаусыздан микроб дақылы бар түтікшені сындырып қойсаңыз және оның ішіндегісін столға, қолға немесе киіміңізге төгіліп кетсе не істеу керек?
   
2. 
   Сіз бактериологиялық зертханадада жұмысыңызды бітіріп, стол үстіндегі, ілмек отпен заласыздандырып, штативке қойдыңыз, спиртовканың қақпағын жауып, қалпақ, халатыңызды шешіп, жұмыс аяқ киіміңізді ауыстырып зертханадан шықтыңыз сіз қандай жеке гигиеналық және санитарлы-эпидемиологиялық қателік жібердіңіз?
   
3. 
   Студенттер оқу бөлмесінде үзіліске тамақтанады. Сіз қандай жеке гигиеналық және санитарлы-эпидемиологиялық қателік жібердіңіз?
   
4. 
   Сүртілген шыныға 1 тамшы изотоникалық ерітіндісін тамызады. Оған ілмекпен тексерілетін материалды жұғындыны ауада кептіреді. Жұғынды жағылған шынының астынан 3 рет жалын үстімен жүргізіп өтеді. Жұғынды дайындау процесіндегі қандай этап? Бұл этап дұрыс жүргізіледі ме?
   
5. 
   Грам әдісімен боялған жұғындыда қызыл түсті, шеті тұйықталған орама пішіндегі таяқша байқалады. Микроб морфологиясын анықтау және Грам әдісімен бояудың оған қатысы.
   
6. 
   Грам әдісімен боялған жұғындыда «жүзім шоғыры» тәрізді күлгін коктар байқалады. Микроб морфологиясын анықтау және Грам әдісіне қатысу.
   
7. 
   Романовский-Гимзе әдісімен боялған жұқпада көк-күлгін иірілген ірі біркелкі емес оралымдармен микроорганизмдер көрінеді. Бұл қандай микроорганизмдер?
   
8. 
   Романовский-Гимзе әдісімен боялған жұқпада бірнеше оралымдармен, латын «S» әрпі тәрізді қызғылт түске боялған микроорганизмдер көрінеді. Бұл қандай микроорганизмдер?
   
9. 
   «Жаншылған» тамшы препаратынан, қараңғы жазықты әдіс арқылы бірқалыпты оралымдары бар микроорганизмдер анықталады. Бұл қандай микроорганизмдер?
   
10. 
    «Жаншылған» тамшы препаратында бөлінген, септирленген мицелиялары бар, олар бір-бірімен айқасып тығыз саңырауқұлақ тобын түзген, одан бір клеткалы конидие тасымалдаушы шығып аяқ жағы желдеткіш тәрізді ұйыған. Бұл қалталы саңырауқұлақтардың қай түрі?
    

11. Анаэробтардың таза дақылын алу үшін лаборант тоңазытқыштан алынған Китта-Тароцци ортасына зерттелетін материалды егеді. Сосын инкубация кезеңінде термостатқа салады. Таза дақыл алуда қандай қателік жіберілді?

12. Шымкент қаласында ішек инфекциясының өршіген кезінде лабораторияда бір топ аурудан дизентерия, іш сүзегі, тырысқақ вибрионы бөліп алынып талданған. Бөлінген қоздырғыштарды арнайы микробиологиялық терминдермен негіздеңіз.

13. ОҚО 1998 ж. Келес ауданындағы тырысқақтың өршіген кезінде тырысқақ вибрионы бір уақытта судан, аурудан және тасымалдаушыдан бөліп алынған. Осыны арнайы микробиологиялық терминдермен негіздеңіз.

14.Бактериялардың бірқалыпты популяциясын бөліп алу үшін дәрігер - бактериолог өскен микроорганизмнің қасиетін зерттеу үшін тығыз қоректік ортадағы бөлінген колонияның бір бөлігін алады. Бұл процестерді арнайы микробиологиялық терминдермен негіздеңіз.

15.Гисс ортасына егілген бактериялық дақылдың инкубациялық тәуліктен кейін глюкозасы бар пробиркадағы қоректік ортаның түсі газ түзе өзгереді. Бұл өзгеріс нені білдіреді?

16.«Шұбар» қатардағы егілген дақылдың 24 сағаттан кейін пептонды суы бар пробиркада Гисс ортасының бұлдырауы байқалады. Ортаны 1 атмосфералық қысымда лаборант стерилдеген болатын. Дифференциалды көміртегісі бар ортаны дайындау және стерильдеу кезіндегі қателіктер мен дұрыстарды атаңыз.

Тесттер:

1. Биологиялық микроскоптың иммерсиондық обьективімен көру мүмкіндігінің ең төменгі шегі:

1. 
   0,2 мкм
   
2. 
   0,1 мкм
   
3. 
   200 нм
   
4. 
   100 нм
   
5. 
   10 нм
   

1. 
   х 8, 40
   
2. 
   х 8
   
3. 
   х 10
   
4. 
   х 40
   
5. 
   х 90
   

1. 
   капсула
   
2. 
   L - форма
   
3. 
   жасушалық қабырға
   
4. 
   талшықтар
   
5. 
   цитоплазматикалық мембрана
   

1. 
   бөлме температурасындағы шкаф
   
2. 
   термостат
   
3. 
   Пастер пеші
   
4. 
   Кох аппараты мұздатқыш
   
5. 
   Мұздатқыш
   

1. 
   жағынды
   
2. 
   “жуан” тамшы
   
3. 
   ”езілген” тамшы
   
4. 
   “ілінген” тамшы
   
5. 
   вирустық препараттар
   

1. 
   фазалы-контрасты
   
2. 
   люминицентті
   
3. 
   жарыктық
   
4. 
   электронды
   
5. 
   күңгірт-жазықтық
   

1. 
   Р.Кох
   
2. 
   И.Мечников
   
3. 
   Л.Пастер
   
4. 
   А.Левенгук
   
5. 
   Д.Ивановский
   

1. 
   Грам
   
2. 
   Ожешко
   
3. 
   Леффлер
   
4. 
   Бури-Гинс
   
5. 
   Романовский-Гимза
   

1. 
   төрт
   
2. 
   екі
   
3. 
   үш
   
4. 
   бес
   
5. 
   алты
   

1. 
   х 8, 40
   
2. 
   х 8
   
3. 
   х 10
   
4. 
   х 40
   
5. 
   х 90
   

1. 
   капсула
   
2. 
   L - форма
   
3. 
   жасушалық қабырға
   
4. 
   талшықтар
   
5. 
   цитоплазматикалық мембрана
   

1. 
   бөлме температурасындағы шкаф
   
2. 
   термостат
   
3. 
   Пастер пеші
   
4. 
   Кох аппараты мұздатқыш
   
5. 
   мұздатқыш
   

1. 
   жағынды
   
2. 
   “жуан” тамшы
   
3. 
   ”езілген” тамшы
   
4. 
   “ілінген” тамшы
   
5. 
   вирустық препараттар
   

1. 
   0,2 мкм
   
2. 
   0,1 мкм
   
3. 
   200 нм
   
4. 
   100 нм
   
5. 
   10 нм
   

1. 
   резиналық бұйымдар
   
2. 
   физиологиялық ерітінділер
   
3. 
   қоректік орталар
   
4. 
   шыны ыдыстар
   
5. 
   синтетикалық материалдар
   

1. 
   фазалы-контрасты
   
2. 
   люминицентті
   
3. 
   жарыктық
   
4. 
   электронды
   
5. 
   күңгірт-жазықтық
   

1. 
   биологиялық
   
2. 
   бактериоскопиялық
   
3. 
   аллергологиялық
   
4. 
   серологиялық
   
5. 
   бактериологиялық
   

1. 
   изомераза фермент
   
2. 
   лиаза
   
3. 
   трансфераза
   
4. 
   гидролаза
   
5. 
   оксидоредуктаза
   

1. 
   темір
   
2. 
   күкірт
   
3. 
   мырыш
   
4. 
   алюминии
   
5. 
   азот
   

1. 
   қиғаш агарға егу
   
2. 
   оқшауланған колонияларды зерттеу
   
3. 
   лабораториялық жануарларды залалдау
   
4. 
   Гисс ортасына егу
   
5. 
   қоректік агарға егу
   

1. 
   оксидоредуктаза
   
2. 
   ревертаза
   
3. 
   хеликаза
   
4. 
   лигаза
   
5. 
   лиаза
   

1. 
   ылғал
   
2. 
   құрғақтық
   
3. 
   ауа
   
4. 
   сілтілі орта
   
5. 
   жарық
   

1. 
   ақуыз
   
2. 
   липид
   
3. 
   көмірсу
   
4. 
   минеральды заттар
   
5. 
   су
   

1. 
   гидролазы
   
2. 
   трансферазы
   
3. 
   лиазы
   
4. 
   изомеразы
   
5. 
   лигазы
   

1. 
   протеолитикалық қасиеттерін зерттеу
   
2. 
   жұғындыларды микроскоптау
   
3. 
   қиғаш қөректік ортаға егу
   
4. 
   оқшауланған колонияларын зерттеу
   
5. 
   Гиса орталарына егу
   

1. 
   термостат
   
2. 
   автоклав
   
3. 
   центрифуга
   
4. 
   мұздатқыш
   
5. 
   Пастер пеші
   

№2.

Бірқабатты жасушалық дақылдарды дайындау этаптары туралы түсінік беру. Тауық эмбрионын жарақаттау және ашып алу, фагтарды қоршаған ортадан бөліп алу әдістерің және техникасын меңгеру. Қоректік орталарды дайындау әдістерін үйрету жекеленген колонияларды таза дақыл алу мақсатта қоректік орталарға себу.

1. 
   Вирустардың жасушамен өзара әсерлесу типтері.
   
2. 
   Вирустардың жасушамен өзара әсерлесу стадиялары.
   
3. 
   Вирустық инфекцияларының интегративті формалары
   
4. 
   Вирустарды дақылдау әдістері.
   
5. 
   Вирустарды сезімтал жануарларының ағзасында дақылдауы.
   
6. 
   Вирустарды тауық эмбрионында дақылдауы.
   
7. 
   Ұлпалық дақылдардың жіктелуі. Оларды алудың негізгі этаптары.
   
8. 
   Жасуша дақылында вирустардың көбеюі, оларды табу әдістері (цитопатикалық әсер, теңбіл дақтар әдісі, түрлі түсті сынама, гемаглютинация не болмаса гемадсорбция реакциялары).
   
9. 
   Вирустарды идентификациялау әдістері (типтеу).
   
10. 
    Бактериофагтардың биологиялық ерекшеліктері (фагтардың),олардың пішіні.
    
11. 
    Инфекциялық фагтар: қозғалыссыз, вирулентті және әлсіз фагтар.
    
12. 
    Фагтардың өмірлік циклы, өнімді инфекциямен бірге жүретін.
    
13. 
    Редуктивті инфекциямен айқындалатын фагтардың өмірлік циклы.
    
14. 
    Бактерияға спектр әсері бойынша фагтарды дифференциялау, медицина саласында тәжірибие жүзінде қолдану.
    
15. 
    Қоршаған ортадан фагтарды бөліп алу.
    
16. 
    Фагтарды сандық және сапалық анықтау әдістері.
    
17. 
    Фагтардың литикалық әсері спектрін анықтау.
    
18. 
    Лизогенияны анықтау.
    
19. 
    Бактериялардың генетикасының ерекшеліктері- бұл олардың табиғатта түр ретінде анықталуының негізгі талабының бірі.
    
20. 
    Бактериялардағы ДНҚ репликациясының ерекшеліктері, олардың типтері.
    
21. 
    Бактериялардың генетикалық информациясының ерекшеліктері.
    
22. 
    Трансформация және трансфекция.
    
23. 
    Трансдукция және сексдукция.
    
24. 
    Конъюгация
    
25. 
    Транспонирлеуші генетикалық элементтер, олардың кластары: элементтер, транспозондар және эписомалар.
    
26. 
    Бактериялардың хромосомалық картасы, геномдардың ұйымдасуын зерттеу
    
27. 
    Бактериялардың плазмидтері өте қарапайым организмдер ретінде.
    
28. 
    Мутация, оның жіктелуі.
    
29. 
    Бактериялардың модификациясы өзгергіштігінің сипаты? Өзгеруді анықтайтын белгілер.
    
30. 
    Бактериялардың жасушадағы репарациялық процесі.
    
31. 
    Бактериялардың диссоциациясы. Оның биологиялық маңызы.
    
32. 
    Медициналық микробиологиядағы гендік иженерия.
    

1. «Медициналық микробиология» (оқулың). Микробиология кафедра-

Сының профессорлары Рамазанова Б.А., Құдайбергенұлы Қ. – Алматы,

2011, - 717 б.

1. Микробиология жəне вирусология (жалпы білімі): Оқу құралы/

Арықпаева Ү.Т., Алмағамбетова К.Х., Бисенова Н.М., Рахметова Н.Б.,

Асемова Г.Д., Койшебаева К.Б., Бисимбаева С.К., Калина Н.В. /1-ші

басылым (Медициналық жəне фармацевтикалық мамандықтар бойынша

жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған оқу құралы) – Астана,

2005. - 208 б.

2. Микробиология жəне вирусология (жалпы білімі): Оқу құралы/

Арықпаева Ү.Т., Алмағамбетова К.Х., Бисенова Н.М., Байдүйсенова

Ə.Ґ., Рахметова Н.Б., Асемова Г.Д. / 1-ші басылым (Медициналық жəне

фармацевтикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарының

студенттеріне арналған оқу құралы). – Астана, 2005. - 109 б.

3. Əлмағамбетов К.Х., Байдүйсенова Ə.Ґ., Мұхаметжанов Қ.М. Микро-

организмдер биотехнологиясы. – Астана, 2008. – 240 б.

4. Əлмағамбетов К.Х., Байдүйсенова Ə.Ґ. Медициналық биотехнология.

– Астана, 2009. – 232 б.

5. Микроорганизмдер морфологиясы (оқу-əдістемелік құрал). Рамаза-

нова Б.А., Котова А.Л., Құдайбергенұлы Қ.Қ., Хандилаева Б.М., Амзеева

Г.Р. – Алматы, 2007. – 128 б.

6. Микроорганизмдер физиологиясы (оқу-əдістемелік құрал). Рамазанова

Б.А., Котова А.Л., Ќұдайбергенұлы Қ.Қ., Хандилаева Б.М., Амзеева Г.Р. –

Алматы, 2007. – 132 б.

7. Инфекция туралы ілім (оқу-əдістемелік құрал). Рамазанова Б.А.,

Котова А.Л., Құдайбергенұлы Қ.Қ., Хандилаева Б.М., Амзеева Г.Р. –

Алматы, 2007 – 112 б.
Ағылшын тіліндегі

қосымша

1. Richard V Georing, Hazel M Docrell, Mark Zukerman, Derek Wakelin,

Ivan M Roit, Cedric Mims, Peter L Chiodini «Medical Microbiology», 4th

Edithion, 2008, UK, p.656.

2. Jacquelyn G Black «Microbiology», 7 th ,WILEY, 2010, p. 846.

3. Patric R Muray, Ken S Rosenthal, Michael F Pfaller «Medical Microbiology

», 5th Edithion, 2008, p. 962.

4. Mark Gladwin, Bill Trattler, «Clinical Microbiology», 4th Edithion,

MedMaster, Miami, 2007, p. 393
Электронды ресурстар:

1. Шоқанов Н. Микробиология [Электронды ресурс]: оқулық. – Электрон. Текстовые дан. (24,9 Мб). – Алматы: Арыс баспасы, 2003. -192 эл. опт. диск (CD-ROM).

2. Медицина 3 курс [Электронды ресурс]: курс лекций. – Электрон. текстовые дан. (24,0 Мб). – М: ИД «Равновесие», 2005. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

3. Медицинская микробиолигия АТЛАС – руководство по бактерологии, микологии, протозоологии и вирусологии [Электронды ресурс]: для студ. и врачей/под ред. А.С. Быкова. –М., 2001. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

4. Практикум к лабораторным занятиям по общей микробиологии [Электронды ресурс]: учебно-метод. Пособие / Р.Т. Джанабаев [и др.] –Ш., 2004. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

7. Бақылау (тесттер, есептер және т.б)

Жағдайлық есептер:

1. 
   Адам мәиіті нейронының цитоплазмасында (Аммонов мүйізі қиығында) (домалақ формалы қызыл түсті) Бабеш-Негри денешіктері табылады. Олардың пайда болуы қандай ауруға тән?
   
2. 
   Осповакцинамен залалданған қоян көзінің мүйізді қабықшасы қиығының эпителиальды жасушасын микроскопиялағанда ядро жанында дөңгелекше келген денешіктер табылды. Қандай денешіктер табылды және олар немен сипатталады?
   
3. 
   Созылмалы стафилококты инфекциямен ауыратын науқастың, ұзақ уақыт химиотерапиялық препараттармен емделгеннен кейін, ЖСА-да колония түрінде алтындатылған стафилококк дақылы бөлініп алынды. Стафилококтардың колониясын, колониясында ауысуын қалай түсіндіруге болады?
   
4. 
   Ультракүлгін сәулелермен сәулелендіргенде капсула түзуші клебсиелла дақылдары капсула түзу қабілеттілігін жоғалтады. Сондай-ақ тышқандардың аурушаңдық қасиеті де жоғалады. Аурушаңдықтың жоғалуы мен капсула синтездеу қабілеттілігін қалай түсіндіруге болады?