Кудабаева перизат асанбаевна

139 
Z – нҧсқалардықосубелгісі;
К – қалыптастырылғанәлеуеттің толықтығыкоэффициенті.
Келесікӛрсеткіштіңқалыптастырылғандығыдеңгейініңкоэффициентшамас
ыәлеуеттілік 
мазмҧныныңбіртипінесәйкескеледіжәнеолбылайшаанықталады: 
К≤0,5 тӛмендеңгей; 0,5≤ К≤ 0,7 – ортадеңгей; 0,7≤К – жоғарыдеңгей.
Әлеуеттің 
қалыптасқандығыныңтолықтығыкоэффициентінесептеуҥшінкелесіӛрнекқолдан
ылды.
К=(Z•m
i
) / nm =(m1+m2+m3… mn);
Мҧнда: К – қалыптастырылғанқҧзыреттіліктің толықтығыкоэффициенті;
Z – нҧсқалардықосубелгісі;
m – кӛрсеткіштіңқалыптастырылғандығыдәрежесінесәйкесҧпайларсаны;
n – қҧзыреттілікті сипаттайтынкӛрсеткіштерсаны.
Мҧндада, 
қалыптастырылған 
қҧзыреттілік 
кӛрсеткішітӛмендегішеанықталады: К≤0,5 тӛмендеңгей; 0,5≤ К≤ 0,7 – 
ортадеңгей; 0,7≤К – жоғары. 
Сондай-ақ, 
зерттеужҧмысыбарысындаҧйымдастыруменәдістемелікбілімжәнеіскерліктердіа
нықтаудаарнайыӛлшеушамаларыанықталып, 
математикалықтҥрлендірулерқолданылды.
Болашақ ағылшын тілі мҧғалімдерінің мәдениетаралық коммуникативтік 
қҧзыреттілігін мәдениетаралық қарым-қатынасты оқытуда қалыптастыру, 
студенттердің тҧлғалық сапалық қасиеттеріне байланысты екендігі кеңінен 
қарастырылды, оны жҥзеге асыруда мақсаттылығы, танымдық ҥдерістердегі 
ерекшеліктері және т.б. мәселелерге кеңінен назар аударылды.
Жҥргізілген жҧмыстар студенттердің мәдениетаралық коммуникативтік 
қҧзыреттіліктерін қалыптастыруда біршама оң әсерін бергенін байқаймыз. Бҧл 
кӛрсеткіштерді келесі тәжірибелік эксперименттің ҥшінші кезеңіндегі кесте мен 
диагрмамалардан кӛруімізге болады.
Тәжipибeлiк-экcпepимeнттiң үшiншi кeзeңi – бaқылaу экcпepимeнтi
2015-2016 жылдapы жҥpгiзiлдi. Бҧл кeзeңдe aлынғaн экcпepимeнттiк 
мәлiмeттepдi тaлдaу, oлapдың экcпepимeнт мaқcaты мeн мiндeттepiнe 
қaтынacы, нәтижeлepдi cтaтиcтикaлық ӛңдeу, aлынғaн мaтepиaлдapдaн oй 
қopыту, oлapдың жaлпылaнуы.
Бaқылaу кeзeңiндe
келесі мiндeттep белгіленді: 
-
тәжipибeлiк-экcпepимeнт жҥргізу барысында aлынғaн экcпepимeнт 
ақпараттарын саралау, тaлдaу; 
-
ocы тaлдaнaтын мaтepиaлдapды зepттeудiң мaқcaты, мiндeтi жәнe 
бoлжaмымeн caлыcтыpмaлы тҥpдe тeкcepу; 
-
экcпepимeнт нәтижeлepiн мaтeмaтикaлық жәнe cтaтиcтикaлық 
ӛңдeу; 
-
бoлaшaқ 
мҧғалімдердің 
мәдениетаралық 
коммуникативтік 
қҧзыреттіліктерінмәдениетаралық қарым-қатынастымеңгертуде қалыптастыру 
дeңгeйiндeгi coңғы ӛзгepic, жeтicтiктi жҥйeгe кeлтipу, ӛңдeу; 

140 
-
бoлaшaқ мҧғалімдер мeн oқытушылap apacындaғы ӛзapa қapым-
қaтынac epeкшeлiктepiнe cипaттaмa бepу.
Келесі кезеңде бақылау эксперименті жҥзеге асырылды. Соңғы 
эксперимент нәтижелерін бақылау бойынша жҥргізіліп, алынған мәліметтер 
келесі кестедегідей кесте тҥзуге мҥмкіндік берді (кесте 12, сурет 17). 
Болашақ 
ағылшын 
тілі 
мҧғалімдерінің 
мәдениетаралық 
коммуникативтікқҧзыреттілігінің мәдениетаралық қарым-қатынасқа қатысты 
пәндерде қалыптастырылғаны деңгейін анықтау бойынша сандық және сапалық 
талдау білім алушыларда мәдениетаралық қарым-қатынасқа қатысты пәндерде 
оқып ҥйренуге, оқуға, кәсіби іс-әрекеттеріне деген оң кӛзқарас бола бастағанын 
кӛрсетеді. Ол ӛзгеріс 12 кестеден кӛрініп тҧрғанын байқауымызға болады. 
Кесте 12 - Сонғы бақылау кезеңінде болашақ ағылшын тілі мҧғалімдерінің
мәдениетаралық коммуникативтік қҧзыреттілігінің мәдениетаралық қарым-
қатынасқа 
қатысты 
пәндерде 
мотивациялық 
компонентінің 
қалыптастырылғандығы 
Қалыптастырылу 
деңгейлері 
Анықтау эксперименті
Бақылау эксперименті
Эксп.тобы 
(96) 
Бақ.тобы 
(72) 
Эксп.тобы 
(96) 
Бақ.тобы
(72) 
%
адам %
адам %
адам %
адам
Жоғары
17,7 
19 
2,8 
2 
20 
22 
13,8 
10 
Орта
54,2 
53 
58,3 42 
56 
54 
54,1 
39 
Тӛмен
28,1 
28 
38,9 28 
24 
24 
32,1 
23 
Сурет 17 - Сонғы бақылау кезеңінде болашақ ағылшын тілі мҧғалі 
мдерінің мәдениетаралық коммуникативтікқҧзыреттілігінің мәдениетаралық 
17,7 
19 
2,8 
2 
20 
22 
13,8 
10 
54,2 
53 
58,3 
42 
56 
54 
54,1 
39 
28,1 
28 
38,9 
28 
24 
24 
32,1 
23 
0
10
20
30
40
50
60
70
%
Студент 
саны 
%
Студент 
саны 
%
Студент 
саны
%
Студент 
саны 
эксп. тобы 
бақ. тобы 
эксп.
бақ. Тобы 
Анықтау эксперименті 
бақылау эксперименті 
жоғары 
орта 
төмен 

141 
қарым-қатынасқа қатысты пәндерде мотивациялық қҧраушысының 
қалыптастырылғандығы 
Эксперимент тобындағы жоғары кӛрсеткіш 20 %-ға қол жеткізген болса, 
бақылау тобында 13,8% қҧрады. Болашақ ағылшын тілі мҧғалімдерінің 
ағылшын тілінде мәдениетаралық қарым-қатынас жасауға, басқа ҧлт 
ӛкілдерімен толеранттылық таныта отырып, қарым-қатынас жасауға дайындық 
тҧрғысында жетілдіруге ҧмтылыстарының артқандығын байқауға болады.
Біз 
ағылшын 
тілі 
мҧғалімдерінің 
мәдениетаралық 
коммуникативтікқҧзыреттілігініңмәдениетаралық 
қарым-қатынасқақатысты 
пәндерде қалыптастыру ҥшін «Болашақ маманның мәдениетаралық 
коммуникативтік қҧзыреттілігін қалыптастырудың негіздері» элективтік курсы 
мазмҧнынын тексеруге және ҧсынылған педагогикалық коммуникативтік 
тапсырмалардың мҥмкіндіктерін анықтауға қол жеткіздік.
Сонымен, жҥргізілген зерттеу жҧмысының нәтижелерін 17-сурет бойынша 
кӛрнекі тҥрде ҧсынылды (сурет 17). 
Кесте 13 – Соңғы бақылау кезеңінде болашақ информатика мҧғалімдерінің
коммуникативтік әлеуетін мәдениетаралық қарым-қатынасқа қатысты пәндерде 
қалыптасуының 
мазмҧндық 
компонентінің 
қалыптастырылғандығы 
кӛрсеткіштері 
Қалыптасты-
рылу 
деңгейлері 
Анықтау эксперименті
Бақылау эксперименті
Эксп.тобы 
(96) 
Бақ.тобы 
(72) 
Эксп.тобы 
(96) 
Бақ.тобы 
(72) 
%
Студен
т саны
%
Студен
т саны
%
Студен
т саны
%
Студен
т саны
Жоғары
12,6 
12 
4,2 
3 
22 
21 
16,
7 
14 
Орта
56,2 
54 
52,8 
38 
57,2 
55 
36,
1 
26 
Тӛмен
31,2 
30 
43 
31 
20,8 
20 
47,
2 
32 
Мазмҧндық компонент кӛрсеткіштері басқа компоненттерге қарағанда 
жоғары екендігі байқалады. Оның себебі ретінде, бҧл пәннің мазмҧнындағы оқу 
материалдарының мәдениетаралық қарым-қатынас мән-мәтініндегі базалық 
шетел тілі, шеттілдік білім берудің әдістемесі пәндеріне ҧқсас қарастырылады. 
Бҧл кӛрсеткіш бойынша болашақ ағылшын тілі мҧғалімдері: теориялық 
білімдерін: тҥсіну, қолдану, талдау, бағалау және жинақтау деңгейінде 
меңгеруін кӛрсетуі керек болатын және оларды кейбіреулері кӛрсете білді. 
Талдау, бағалау және жинақтау танымның жоғары кӛрсеткіші және біздің 
зерттеу жҧмысымызда да жоғары деңгейде қалдырылды. Эксперимент тобында 
ҥлгерім 22% (21) болса, бақылау тобында 16,7% (14) пайызды кӛрсетті.

142 
Сурет 18 - Соңғы бақылау кезеңінде болашақ ағылшын тілі мҧғалімдерінің
мәдениетаралық коммуникативтікқҧзыреттілігінің мәдениетаралық қарым-
қатынасқа қатысты пәндердеқалыптасуының мазмҧндық компонентінің 
қалыптастырылғандығы кӛрсеткіштері 
Бақылау тобындағы болашақ ағылшын тілі мҧғалімдерінің басым 
кӛпшілігінің 
ағылшын 
тіліндегі 
қарым-қатынаста 
іскерлік, 
коммуникативтікдағдыларын 
тӛмен 
деңгейде 
меңгергендердің 
басым 
анықталды. Оның себебінің бірі коммуникативтік оқыту әдістерінің кӛптҥрлі 
нҧсқаларын таңдамауы және сол бойынша оқыту ҥдерісін ҧйымдастырмауы деп 
есептейміз.
Қалыптастыру экспериментінің нәтижелі болуы себепті, зерттеп отырған 
қҧзыреттіліктің іс-әрекеттік қҧраушысының жоғары деңгейін меңгеру 
кӛрсеткіші 20,8% қҧраса, бақылау тобында 19% кӛрсеткішін кӛрсетті. Бҧл 
мәліметтерді 14-кестеден, 19-суреттен кӛруге болады.
Кесте 14 – Сонғы бақылау кезеңінде болашақ ағылшын тілі мҧғалімдерінің
мәдениетаралық коммуникативтік қҧзыреттілігінің мәдениетаралық қарым-
қатынасқа 
қатысты 
пәндерде 
іс-әрекеттік 
компонентінің 
қалыптастырылғандығы кӛрсеткіштері 
Қалыптастыр
ылудеңгейлер
і 
Анықтау эксперименті
Бақылау эксперименті
Эксп.тобы (96) Бақ.тобы (72) 
Эксп.тобы 
(96) 
Бақ.тобы (72) 
%
Студен
т саны
%
Студен
т саны
%
Студен
т саны
%
Студен
т саны
Жоғары
3,1 
3 
7 
5 
20,8 20 
19 
17 
Орта
63,6 
61 
61,1 44 
60,4 58 
57 
37 
Тӛмен
33,3 
32 
31,9 23 
18,8 18 
24 
18 
12,6 
12 
4,2 
3 
22 
21 
16,7 
14 
56,2 
54 
52,8 
38 
57,2 
55 
36,1 
26 
31,2 
30 
43 
31 
20,8 
20 
47,2 
32 
0
10
20
30
40
50
60
70
%
Студент 
саны 
%
Студент 
саны 
%
Студент 
саны
%
Студент 
саны 
эксп. 
тобы 
бақ 
тобы 
эксп. 
тобы 
бақ 
тобы 
анықтау 
эксперименті 
бақылау 
эксперименті 
жоғары 
орта 
төмен 

143 
Сурет 19 - Бақылау кезеңінде болашақ ағылшын тілі мҧғалімдерінің
мәдениетаралық коммуникативтік мәдениетаралық қарым-қатынасқа қатысты 
пәндерде іс-әрекеттік компонентінің қалыптастырылғандығы кӛрсеткіштері 
Іске асырылған зерттеу жҧмыстары бойынша келтірілген (осы 
тақырыптағы) кестелер болашақ ағылшын тілі мҧғалімдерінің мәдениетаралық 
коммуникативтік мәдениетаралыққарым-қатынасқа қатысты пәндерді оқытуда 
қалыптастыру компоненттері бойынша келтірілді. Енді біз жоғарыда 
келтірілген 
ӛрнек 
бойынша 
студенттердің 
мәдениетаралық 
коммуникативтікқҧзыреттілігін қалыптастырылу деңгейлерін анықтадық (кесте 
15, сурет 20).
Кесте 15 – Экспериментке дейін және эксперименттен кейін болашақ ағылшын 
тілі мҧғалімдерінің мәдениетаралық коммуникативтік қҧзыреттілігінің 
қалыптастырылғандығы кӛрсеткіштері 
Қалыптастыр
ылу 
деңгейлері
Анықтау эксперименті
Бақылау эксперименті
Эксп.тобы 
(96)
Бақ.тобы 
(72)
Эксп.тобы 
(96)
Бақ.тобы (72)
%
Студе
нт 
саны
%
Студен
т саны
%
Студен
т саны
%
Студент 
саны
Жоғары
11,1 
10 
4,6 
3 
20,9 
21 
16,5 
14 
Орта
58 
56 
57,5 
42 
57,8 
55,6 
49 
34 
Тӛмен
30,9 
30 
37,9 
27 
21,2 
20,6 
34,4 
24,3 
15-кестеден кӛрініп тҧрғандай, эксперимент соңында жоғары деңгей 
20,9%-ға қол жеткізіліп, тӛмен деңгей 21,2% кӛрсеткішке тӛмендеді. Ал 
бақылау тобында жоғары кӛрсеткіш 16,5% қҧраса, тӛмен кӛрсеткіштің едәуір 
тӛмендеуі 34,4%. 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
3,1 
3 
7 
5 
20,8 
20 
19 
17 
63,6 
61 
61,1 
44 
60,4 
58 
57 
37 
33,3 
32 
31,9 
23 
18,8 
18 
24 
18 
0
10
20
30
40
50
60
70
эксп. 
тобы 
бақ. 
тобы 
эксп. 
тобы 
бақ. 
тобы 
анықтау 
эксперименті 
бақылау 
эксперименті 
жоғары 
орта 
төмен 

144 
Сурет 20 - Экспериментке дейін және эксперименттен кейін болашақ ағылшын 
тілі мҧғалімдерінің мәдениетаралық коммуникативтік қҧзыреттілігінің 
қалыптастырылғандығы кӛрсеткіштері 
Жҥргізілген эксперимент нәтижелерін бағалау зерттеу жҧмысымыздың 
теориялық 
бӛлімінде 
анықталғандай, 
студенттердің 
мәдениетаралық 
коммуникативтікқҧзыреттілігін қалыптастырудың ҥш деңгейі бойынша іске 
асты.
Тәжірибелік-эксперименттік жҧмыстар барысында алынған нәтижелер мынадай 
тҧжырымдар жасауға мҥмкіндік береді:
- жоғарыда ҧсынылған жҥйелі жҧмыстар болашақ ағылшын тілі 
мҧғалімдерінің 
мәдениетаралық 
коммуникативтікқҧзыреттілігін 
мәдениетаралық қарым-қатынасқақатысты пәндерді оқытуда қалыптастыруды 
тиімді ҧйымдастыруға мҥмкіндік береді;
- арнайы ҧсынылған әдістемені қолдана отырып, кәсіби дайындық 
ҥдерісінде студенттердіңмәдениетаралық коммуникативтікқҧзыреттілігінің 
қалыптастыру деңгейлерін жетілдіруге болады;
- болашақ ағылшын тілі мҧғалімдеріне ҧсынылған әдістемені іс-тәжірибеге 
енгізу 
зерттеліп 
отырған 
қҧзыреттілікті 
қалыптастырумен 
бірге, 
коммуникативтік креативті мҧғалім тҧлғасын дамытуға ықпал етеді.
Нәтижеде, тәжірибелік-педагогикалық жҧмыс нәтижелері біздің ҧстанған 
бағытымыздың дҧрыстығы мен нәтижелеріміздің дәйектілігін дәлелдейді. 
Тәжірибелік-эксперименттік жҧмыстың қорытындысы бойынша алынған 
нәтижелер жоғары оқу орнында енгізілген элективті курс пен оны іске асыруда 
қолданылған тҥрлі әдіс-тәсілдеріміз бен амалдарымыз мәдениетаралық 
коммуникативтік қҧзыреттілікті қалыптастыруда оң нәтиже кӛрсеткендігіне 
11,1 
10 
4,6 
3 
20,9 
21 
16,5 
14 
58 
56 
57,5 
42 
57,8 
55,6 
49 
34 
30,9 
30 
37,9 
27 
21,2 
20,6 
34,4 
24,3 
0
10
20
30
40
50
60
70
%
Студент 
саны 
%
Студент 
саны 
%
Студент 
саны
%
Студент 
саны 
эксп. 
тобы 
бақ 
тобы 
эксп. 
тобы 
бақ 
тобы 
анықтау 
эксперименті 
бақылау 
эксперименті 
жоғары 
орта 
төмен 

145 
кӛзімізді жеткізді. Қорыта айтқанда зерттеу жҧмысының басында жасалған 
ғылыми болжам ӛзінің дҧрыстығын дәлелдеді. 

жүктеу 2,94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: