Кудабаева перизат асанбаевна

125 
9 – кестенің жалғасы 
1 
2 
3 
4 
Мен әр тҥрлі мәдени топтардағы адамдармен тіл 
табыса аламын 
Мен мәдениет ерекшеліктерінен туындаған дау-
дамайларды шеше аламын 
Маған халық қҧндылығы мен салт-дәстҥрлер 
туралы әңгімелеу ҧнайды 
Маған басқа халық ӛкілдерінің мінез-қҧлық, ым-
ишара, қимыл қозғалыс, кӛзбен байланыс 
жасауерекшеліктерін «келтірген» ҧнайды 
Мен әлемдегі басқа елдерде саяхаттағанды және 
басқа халықтардың мәдениетін оқып білуді 
ҧнатамын 
Басқа ҧлт адамдарының артықшылықтарын жиі 
сезінемін 
Мен тек ӛз халқымның ғана тҧрмыс-тіршілігін 
ҧнатамын 
Маған басқа халықтардың амандасу, қоштасу, 
танысу, қонаққа 
шақыру 
секілді 
қарым-
қатынастағы ерекшеліктерді білу қызықтырады 
Басқа ҧлт адамдарымен қарым-қатынас жасау 
қолайсыздықтарға бастайды деп санаймын 
Мәдениетаралық коммуникативтік қҧзыреттілік 
не екенін білесіз бе? 
Қазіргі таңда білімді ақпараттандыру ҧғымы 
маңызды деп есептейсіз бе? 
Білімді ақпараттандыру мақсатында заманауи 
технологияларды сабақта пайдалану қажет деп 
есептейсіз бе? 
Мәдениетаралық коммуникативтік қҧзыреттілікті 
қалыптастыру ҥшін заманауи технологияларды 
пайдалану маңызды деп ойлайсыз ба? 
Подкаст заманауи технологиясын естігеніңіз бар 
ма? 
Кейс стади технологиясымен таныссыз ба? 
Framing технологиясы туралы ақпаратты естіген 
бедіңіз? 
Мәдениетаралық коммуникативтік қҧзыреттілікті 
қалыптастыруда жоғарыда аталған заманауи 
технологиялар септігін тигізеді деп ойлайсыз ба? 

126 
Сауалнама нәтижелерін талдайтын болсақ, сауалнама жҥргізілген 
респонденттердің 81,8 % -ы ӛз халқының мәдениетінің ерекшеліктерін біледі 
және басқа халықтар мәдениетінің маңызды жақтары мен тілдерін білетіні, 77,3 
%-ы басқа халықтардың амандасу қарым-қатынастағы ерекшеліктерді білу 
қызықтыратыны, 45,6 %-ы басқа ҧлт ӛкілдерімен араласқан кезде олардың 
мінез-қҧлық, ым-ишара, қимыл қозғалыс, кӛзбен байланыс жасау 
ерекшеліктерін білетінін айтады, 62,1 %-ы мәдениет ерекшеліктерінен 
туындаған дау-дамайларды шеше алатыны, 36,7 %-ы мәдениетаралық 
коммуникативтік технологиялар бҧл респонденттердің кӛпшілігі аталған 
технологияларды 
мәдениетаралық 
коммуникативтік 
қҧзыреттілікті 
қалыптастыруда қаншалықты септігін тигізетінімен ісі жоқ, бҧл сҧрақтың 
сауалнама ішінде болуына байланысты ия, тигізеді деп белгілегені кӛрініп 
тҧрды, себебі студенттердің кӛпшілігі аталған технологиялардың не екенін 
білмейтіні расталды.
Аталған сауалнама нәтижелерін әр жоғары оқу орны (А.Ясауи атындағы 
Халықаралық қазақ-тҥрік университеті (ХҚТУ, 56 студент), Қорқыт ата 
атындағы Қызылорда мемлекеттік университеті (ҚМУ, 47 студент) және Тараз 
мемлекеттік педагогикалық институты (ТарМПИ, 65 студент) бойынша 
қорытындысын кӛрсету мақсатында тӛмендегі кесте бойынша біріктірілді 
(кесте 10). Кестеде сауалнаманың қажетті негізгі деген сҧрақтары ғана 
іріктелініп, алынған. 
Кесте 10 - Сауалнама бойынша ҥш ЖОО-ң пайыздық кӛрсеткіші 
Кӛрсеткіштер 
ХҚТУ 
ҚМУ 
ТарМПИ 
иә жоқ Жауа
п 
беруг
е
қинал 
иә жоқ Жауа
п 
беруг
е 
қинал 
иә жо
қ 
Жауап 
беруге 
қинал 
Мен ӛз халқымның 
мәдениетінің 
ерекшеліктерін 
білемін және басқа 
халықтар 
мәдениетінің 
маңызды жақтарын 
білемін 
81,
8
% 
10 
% 
8,2 % 
67
% 
30 
% 
3 % 
85,
4
% 
12,
3% 
2,3% 
Маған 
басқа 
халықтардың 
амандасу, қоштасу, 
танысу, 
секілді 
қарым-қатынастағы 
ерекшеліктерді 
білуқызықты 
77,
3
% 
19,4
% 
3,3% 
79,
9
% 
15,8
% 
4,3% 
86,
8
% 
11
% 
2,2% 

127 
10 - кестенің жалғасы 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
Басқа 
ҧлт 
ӛкілдерімен 
араласқан кезімде 
мен олардың мінез-
қҧлық, ым-ишара, 
қимыл 
қозғалыс 
ерекшеліктерін 
білемін 
45,
6 
% 
25,6 
% 
28,8 
% 
51,
2
% 
40,1
% 
8,7% 
63
% 
29,
6% 
7,4% 
Мәдениет 
ерекшеліктерінен 
туындаған 
дау-
дамайларды шеше 
аламын 
62,
1
% 
15,7
% 
22,2% 54,
5 
% 
27,3 
% 
18,2 
% 
72,
2 
% 
19 
% 
8,8 % 
Мәдениетаралық 
коммуникативтік 
қҧзыреттілік 
ҧғымымен 
таныспын 
36,
7
% 
45,4
% 
17,9% 42 
% 
45,3 
% 
12,7 
% 
44,
5 
% 
33,
9 % 
21,6 % 
Подкаст заманауи 
технологиясы 
туралы ақпаратты 
естігенмін 
62,
7
% 
21,8
% 
15,5% 79,
1 
% 
16,9 
% 
4 % 
66,
8 
% 
27,
8 % 
5,4 % 
Framing 
технологиясы 
туралы ақпаратты 
естімегенмін 
80,
7
% 
14,4
% 
4,9% 
85,
2 
% 
11,9 
% 
2,9 % 
76,
6 
% 
18,
2 % 
5,2 % 
Мәдениетаралық 
коммуникативтік 
қҧзыреттілікті 
қалыптастыруда 
жоғарыда аталған 
заманауи 
технологиялар 
септігін тигізеді деп 
ойлаймын 
78,
7
% 
18,1
% 
3,2% 
84,
4 
% 
12 
% 
3,6 % 
88,
7 
% 
9,4 
% 
1,9 % 
Жалпы
65,
6
% 
21,4
% 
13 % 
67,
9
% 
24,9
% 
7,2 % 
73
% 
20,
1% 
6,9 % 

128 
Жалпы айтқанда, сауалнама нәтижелерінің талдауы студенттердің 78%-ы 
мәдениетаралық 
коммуникативтік 
қҧзыреттілігінің 
тӛмен 
дәрежеде 
қалыптасқандығын байқатты, себебі студенттердің кӛпшілігі әр тҥрлі мәдени 
топтардағы адамдармен тіл табыса алмайтындарын, басқа ҧлт ӛкілдерінің 
мінез-қҧлық, ым-ишара, бет қҧбылыстарының ӛзгеру ерекшеліктері жӛнінде 
бейхабар екенін, мәдениетаралық коммуникативтік қҧзыреттілік ҧғымына 
анықтама беруге қиналғандарын байқатты. 
Эксперимент жҧмысын жҥргізуге дейінгі жҥргізілген сауалнама 
оқытылып жатқан тілдің мәдениеті, салт-дәстҥрлері мен қарым-қатынасындағы 
ым-ишара белгілеріне және басқа да осы секілді ақпаратты білуге деген 
студенттердің қызығушылықтарын қандай дәрежеде екенін білуге септігін 
тигізді. Зерттеу мәліметтеріне сҥйенетін болсақ, студенттерге тарих, география 
және мәдениет аспектілеріндегі сҧрақтар қиындықтар туғызды.
Алайда, мәдениетаралық қарым-қатынас пәндеріне қатысты пәндер 
бойынша, яғни елтану, лингвоелтану, мәдениетаралық қарым-қатынас мән-
мәтініндегі базалық шетел тілі және т.с.с. пәндер бойынша студенттердің білімі 
қанағаттанарлық емес дәрежеде екенін аңғардық.Оның себептері тӛмендегіше 
болды: 
- 
оқулықтардағы 
мәдениетаралық 
қарым-қатынас 
мән-мәтініндегі 
материалдардың, елтану, лингвоелтану материалдарының аздығы мен тӛмен 
сапасы, яғни материалдың ҧсынылуы қызықты емес формада берілуі; елтану, 
лингвоелтану мәтіндерінің кейбір бӛлімдер мазмҧндарының ӛзектілігінің тӛмен 
болуы; мәтіндердің білім алушылардың жас ерекшеліктері мен қажеттіліктеріне 
сәйкес келмеуі; басқа халықтар мәдениетіндегі қимыл қозғалыс пен ым-ишара 
қарым-қатынасына қатысты материалдарының болмауы және т.б.
- елтану, лингвоелтану материалдары мен тапсырмаларының шашыраңқылығы.
Жоғарыда болашақ мамандардың мәдениетаралық коммуникативтік 
қҧзыреттілік деңгейін анықтауға байланысты жҥргізілген сауалнама мен тест 
нәтижелерін жҥйелей отырып, оның жай-кҥйін тӛмендегі кестемен кӛрсеттік. 
Кесте 11 - Анықтаушы эксперимент кезеңіндегі болашақ ағылшын тілі 
мҧғалімдерінің мәдениетаралық коммуникативтік қҧзыреттілігінің қалыптасу 
жағдайын кӛрсететін кесте
Атауы 
Эксперименттік топтар 
Бақылау топтары 
1 
2
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
Студенттердің 
мәдениетаралық 
коммуникативтік 
қҧзыреттілігінің 
компоненттер 
бойынша 
қалыптасу 
кӛрсеткіштері 
Са
н
ы
Жоға
ры 
дең 
гейі 
Орта 
ша 
дең 
гейі 
Тӛмен
гі дең 
гейі 
Са 
ны 
Жоға
ры 
дең 
гейі 
Орта 
ша 
деңгейі 
Тӛмен
гі дең 
гейі 

129 
11 – кестенің жалғасы 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
Студенттердің 
басқа 
халықтар, 
мәдениеттердің 
ерекшеліктерін 
білуге 
деген 
қызығушылығы 
96 
19 
(17,7
%) 
53(54,
2%) 
28 
(28,1
%) 
72 
2 
(2,8
%) 
42 
(58,3%) 
28 
(38,9
%) 
Студенттердің 
МКҚ, 
заманауи 
технологиятуралы 
жан-жақты 
білімінің болуы 
96 
12 
(12,6
%) 
54 
(56,2
%) 
30 
(31,2
%) 
72 
3 
(4,2
%) 
38 
(52,8%) 
31
(43%) 
Студенттердің 
мәдениетаралық 
қарым-қатынасқа 
еркін тҥсе білуі, 
мәдениет 
ерекшеліктерінен 
туындаған 
дау-
дамайларды шеше 
алуы, кӛп ҧлтты 
ортада диалогтар, 
әңгіме 
жҥргізе 
алуы
96 
3 
(3,1
%) 
61 
(63,6
%) 
32 
(33,3
%) 
72 
5 
(7%) 
44(61,1
%) 
23(31,
9%) 
Жалпы 
96 
10 
(11,1
%) 
56 
(58%) 
30 
(30,9
%) 
72 
3 
(4,6
%) 
42 
(57,5%) 
27 
(37,9
%) 
Сҧхбат нәтижесіне жҥргізілген талдау оқытушылардың мәдениетаралық 
коммуникативтік қҧзыреттілік жӛнінде ақпаратты меңгеретінін, оны 
қалыптастыруда заманауи технологиялардың рӛлі маңызды екенін білгенімен, 
аталған тақырыптар пәндердің мазмҧнына кірмегендігін және сабақ барысында 
олар қолданылмайтындығын растап отыр. 
Диаграммалар ретінде берілген сауалнама нәтижелері студенттердің ӛзге 
этнос ӛкілдері мәдениетіне қатынасын білдіреді.
Сауалнаманы 
студенттердің 
мәдениетаралық 
коммуникативтік 
қҧзыреттілігін қҧраушы негізгі ҥш компоненті бойынша қойылған сҧрақтарды 
іріктеп алып, тӛмендегідей тҥрлі диаграммаларға салып, ӛңдеп кӛрсетуді жӛн 
кӛрдік (сурет 14,15, 16). 
Сауалнамадағы «Басқа ҧлт ӛкілімен араласқан кезімде мен олардың мінез 
қҧлық, ым ишара ерекшеліктерін біліп, танып отырамын» деген пайымдауға 
студенттердің кӛпшілігі «Жоқ, танымаймын» деген жауап берген болса (37 %), 

130 
24 %-ы «ия, білемін» деп ӛздеріне сенімді болса, 39 %-ы «жауап беруге 
қиналамын» деген жауап қайтарған (сурет 14). 
Сурет 14 - Студенттердің мәдениетаралық коммуникативтік 
қҧзыреттілігінің бастапқы деңгейін айқындау ҥшін жҥргізілген сауалнама 
нәтижелері 
Сурет 15 - Студенттердің мәдениетаралық коммуникативтік 
қҧзыреттілігінің бастапқы деңгейін айқындау ҥшін жҥргізілген сауалнама 
нәтижелері 
Сауалнамадағы «Маған халық қҧндылығы мен салт-дәстҥрлер туралы 
әңгімелеу ҧнайды» деген пайымдауға студенттердің кӛпшілігі (56%) халық 
қҧндылығы мен ӛз елінің болсын, басқа елдердің де салт дәстҥрлері туралы 
әңгімелеген ҧнайтынын жасырмады, яғни мҧнда олардың басқа елдер 
24 
37 
39 

жүктеу 2,94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: