41
1) Қаржылық міндеттерді орындаудағы байланыстың қаржылық-
банктік жүйесінің ұйымдастыру төлемі (бюджетке салықты енгізу, несиені
қолдану үшін банк поцентінің төмендігі, несиенің өтеуі, сақтық төлемдер).
2) Басқа фирмалардағы нарықтағы иемденген құнды қағаздардың
қаржылық ресурстарын инвестициялау (меншікті ақы).
3) Қаржы ресурстарының көтермелеуінің ақша қорының біліміне және
әлеуметтік мінезге бағыттылығы.
4) Қаржы ресурстарын қайырымдылық мақсатта және демеушілікте
қолданылуы.
Өндіріс үдерісінің тоқтаусыз қаржылай қамсыздандырылуы үшін үлкен
мағыналық қаржылық қорларға ие. Қаржылық қорлар өздерінің
кәсіпорындарының арқасында меншікті қаржы қорымен (өзін-өзі
сақтандыру), оның басқару құрылымы (басты негізгі нормативтік
аударымдардың), арнайы сақтық ұйымдармен (сақтандырудың әдісінің) және
мемлекетпен (сақтық қорлар) құра біледі.
3 Кәсіпорынды қаржылық басқару
Қаржы ресурсының құрылымында қаржы ресурсының құрылымының
дұрыс құрылуына үлкен көңіл бөліну керек, үйлесімді арақатынас меншікті
және қарызды ақының арасында және кәсіпорынның қаржылық
тұрақтылығының қамсыздандыру кезінде жүзеге асады.
Фирманың саясаты ара-қатынасты межелі ықтимал бөлігінің қарызды
ақының ортақ сомасына қарамастан немесе қаржылық левереджге
қарамастан үш маңызды шарттармен анықталады:
1) Қарыздық ақыға тарта, иелер меншікті қаржының біргелкі шағын
сыбағасына ие бола отырып ірі фирманы бақылауға мүмкіндік алады.
2) Несие
иегерлері өзгерісті бастаудың құрылымында, өзіне
«қауіпсіздік деңгейін» тағайындайды. Егер жалпы сомада меншікті
капиталдың бөлігі аз болса, онда фирманың қызметінің тәуекелі негізгі оның
несие иегерлеріне жатады.
3) Егер
фирма
арқасында
қарыз
ақысының
қаржыланған
инвестициялық жобаның тиімділігін қамсыздандырса, меншікті қаржының
тиімділігі өседі.
Кәсіпорынның
мүмкіндіктері
қаржының
сол
немесе
өзге
құрылымының меншікті құралдарының таза тиімділігінен тәуелді болады.
Меншікті құралдардың ең биік таза тиімділігінде дамуға неғұрлым көп қайта
үлестірілген пайда (меншікті құралдарды өсіру) дамуға неғұрлым көп қайта
үлестірілмеген пайда (меншікті құралдарды өсіру) біріктіруге болады.
Қаржының құрылымының сарапшылығы келесі көрсеткіштердің
негізінде өндіріледі:
1) Меншіктілік коэффициенті (Е
м
) (қаржылық тәуелсіздік):
.
ы
қорытындыс
теңгерім
капитал
меншікті
м
Е
(30)
42
Меншіктілік коэффициентінің ұсынылатын мәні: Е
м
> 0,5.
2) Қаржы тәуелділік коэффициенті (Е
т
)
.
капитал
меншікті
капитал
қарыз
м
Е
(31)
Қаржы тәуелділік коэффициентінің ұсынылатын мәні: Е
т
< 0,5
Егер аталмыш заңды тұлғаның қарызы және меншікті құралдары
арасындағы қарым қатынас әрдайым нормативтік өтемділікпен шектелсе
(біздің елімізде көп жағдайда бұндай реттеуге банктер душар болады), онда
қарыз құралдарына көңіл бөлу тарылған болады. Сондықтан төтенше емес
жағдайда кәсіпорын өзінің қарыздық қабілеттілігін толықтай құртпау керек.
Арқашан «қарыз күші» қоры қалу керек.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
1) Нарық шарттарына сәйкес қаржылық қатынастардың ерекшеліктері?
2) Кәсіпорынның қаржылық басқармасының ұстанымдарын атаңыз?
3) Кәсіпорынның қаржысының құрылымын сипаттаңыз.
4) Кәсіпорын қоры құралымының негізгі бастауы?
5) Пайданың түрлерін атаңыз.
6) Кәсіпорынның қаржысы қандай қайнар көзден бастау алады?
9 дәріс. Кәсiпорынның инновациялық саясаты
Дәріс мақсаты: инновация және инвестицияның тиімділігін оқыту.
Дәріс мазмұны:
1) Инновациялар. Олардың кәсіпорынның материалды-техникалық
негізін нығайтудағы мағынасы.
2) Инновациялардың қаржыландыруы.
3) Инновациялық процесстiң тиiмдiлiгiнiң бағасы.
1 Инновациялар.
Олардың
кәсіпорынның
материалды-
техникалық негізін нығайтудағы мағынасы
Кәсіпорынмен жұмыс жасағанда инновацияны өндіріске заманға сай
енгізу үлкен рөл атқарады. Инновациялар барлық өндірістік процесстерге
енуі қажет: жаңа тауарларды жасағанда, жаңа құрылғыны орнатқанда,
технологияны дамыту.
Инновация теорисында және әдістемесінде қоғамдық өндірістегі
технологиялық қағидалардың ауысуына байланысты іске асарлық циклдар
қарастырылады.
43
«Қағида» - бұл орнатылған тәртіп. Инновацияның заманға сай
тұжырымдамаларында өндірістік қағиданың бағыты бойынша өзгерістерін
келесідей ажыратады:
- жаңа енгізілген азықтар;
- жаңа енгізілген процесстер;
-модификация.
Инновацияның өмірлік циклы тауардың өмірлік циклына қарағанда
ерекшелігі басқаша жіктеледі. Инновацияның өмірлік циклы келесі
кезеңдерден тұрады:
1) ойлардың пайда болуы;
2) техникалық құжаттарды жасау;
3) тәжірибелі (инвестицияның тәуекелін) үлгілерді игеру;
4) үлкен көлемде жаңа өнімдерді шығаруды техникалық игеру.
Өндірістің инновациялық қызметі қашанда қосымша ресурстарды
тартумен байланысты және оларды реттеуде ерекше қимылдарды қажет
етеді.
Кәсіпорын ең жоғарғы жетістікке НИОКР қызметі бар кезде немесе
кеңес беру қызметіне жүгіне алатын мүмкіндігі болған жағдайда ғана жетеді.
Сондықтан инновациялық менеджмент түбегейлі өзгерістерді басқару
процесі ретінде кәсіпорында менеджменттің ерекше саласында белгіленген
және қаражат жұмсауды айтарлықтай күшейтуді және өзінің тиімділігін
бағалауды қажет етеді.
Инновацияны өндірістік процесске енгізудегі бірден-бір ең үлкен
жемісті бағыт трансферт инновациясы бола алады. Ол лицензия алу арқылы
немесе кеңес беру қызметі арқылы жүзеге асады. Мысалы, Жапония өз
инновациялық саясатын өнер табыс арқылы құрған жоқ, керсінше, лицензия
саясаты арқылы, яғни, бүкіл ғаламдағы бүкіл мемлекеттерге жаңа техника
және технология жасау, соның нәтижесінде техниканы жетілдіру және өз
тауарларының бәсекеге қабілетті болу саласында барынша қолайлы
өркендеуге жетті.
Өндіріске инновацияны енгізу жұмысы тиісінше құрастырылған
фирманың инновациялық шамасын бағалайтын инновациялық бағдарламалар
негізінде құрылу керек.
Инновациялық потенциал – бұл инновациялар бойынша жобаның оның
қаржы, техникалық және психологиялық тұрғыдан қосатын iске асыруларына
фирманың дайындығының шарасы. Өкінішке орай, техникалық және қаржы
потенциалы бар болағанымен, фирма инновацияларды тез қабылдай
алмайды, өйткені қызметкерлерде психологиялық тоқтау немесе жаңа нәрсе
шарттарындағы әсерлерге дайын болмайды.
Фирманың потенциалы – инновациялардың стратегиялық дамыту
қажеттiлiгiне сүйенген өзгерiстердiң орындылығының бас белгiсi болып
табылады. Инновациялық потенциалдың бағасы барлық қор бағыттары
бойынша жүргiзiлуге тиiстi: шикiзат, жабдық, (мамандыққа қатысты және
психологиялық) кадр даярлау, капитал, мәлімет объективтiгi.
Достарыңызбен бөлісу: | 
