Жартылай өткізгіштердің электрөткізгіштігі

35 
қоссақ, онда бесінші электрон Аs коваленттік байланыста болмайды. Ол өзінің 
атомдарымен кулондық күшпен байланысты. 
8.2 сурет - n-типті жартылай өткізгіштін кристалды торының жазық үлгісі 
(кремний Si мышьякпен As қосылған) 
Жақындағы атомдармен байланысын біріктіру үшін керек валенттік 
электрондары көп қоспа донорлы деп, ал мұндай қоспасы бар жартылай 
өткізгіш – электронды электрөткізгіштігі бар жартылай өткізгіш деп аталады 
(немесе n-типті). Егер IV топтағы жартылай өткізгішті III топ элементіне 
қоспасын қосса, мысалы А1, онда алюминийдің барлық үш валенті электрон-
дары ковалентті байланысқа қатысады. Мұндай қоспа акцепторлы деп, ал 
мұндай қоспасы бар жартылай өткізгіш – тесік электрөткізгіштігі 
баржартылай өткізгіш деп аталады (немесе р-типті). 
8.3 сурет - p-типті жартылай өткiзгiштiң кристалды торының жазық үлгiсi 
(кремний Si алюминиймен Al қосылған) 
 

36 
8.3 Жартылай өткізгіш электрөткізгіштігінің шоғырлануы мен 
зарядтың жылжымалы тасымалдауышымен байланысы
Сыртқы электр өрісін есептегенде, жартылай өткізгіш арқылы ағатын 
тоқ тығыздығы 
I
n
=nev
n
, (8.1) 
мұнда n – электрондардың өткізгіш зонасындағы шоғырлануы;
е – электрон заряды; 
v
n 
– электрондардың жылдамдығы.
Жартылай 
өткізгіштің 
меншікті 
өткізгіштігі 
электрондардың 
қозғалтқышын есепке алып, электрондармен түсіндіріледі. 
γ
n
= neu
n
. (8.2) 
Өзіндік жартылай өткізгіш үшін ұқсас саңылау құраушы 
I
р
= рev
р
және γ
р
= рeu
р
.
(8.3) 
Жартылай өткізгіш арқылы ағатын толық тоқ тығыздығы
I=I
n
+I
p
=(neu
n
+peu
p
)Е, (8.4) 
γ
соб
= γ
n
+γ
p
= neu
n
+peu
p
=en
i
(u
n
+u
p
), (8.5) 
мұндағы n=p=n
i 
(і – intristing – өзіндік).
Электронды жартылай өткізгіштіктің меншікті өткізгіштігі, меншікті 
электрлі өткізгіштігі γ
пр
және γ
соб
суммаларына тең. 
γ
n
=γ
пр
+γ
өзіндік
, (8.6) 
мұнда γ
пр
=n
д
eu
n
;
n
д
– донорлы қоспалардың есебі бойынша бос электрондардың 
шоғыр-лануы.
Тесік жартылай өткізгіште
γ
р 
= γ
пр
+ γ
өзіндік
,
(8.7)
мұнда γ
пр
= p
a
eu
p
; р
а 
– акцепторлар арқасында тесіктердің шоғырлануы.

жүктеу 1,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: