Кіріспе зерттеу тақырыбының өзектілігі

жүктеу 2,58 Mb. бет 45/61 Дата 12.04.2023 өлшемі 2,58 Mb. #42126 түрі Құрамы

Навигация по данной странице:

• Пісенті
• Арзу // Арзу болу
• Сұнақты

Хады // Хаді (Гур., Маңғ.) – әлі, шамасы. Оның хадінен асты, хаді келмейді. Әркім жұмысты хадіне қарай істейді. Сәуір (Гур., Маң.) – түн. Ол кезде жолаушылар сәуірмен жүреді. 1. Гур., Маңғ.) – таң сәрі,сәрісі. Мен бүгін сәуірден тұрдым. 2. (Гур., Маң.) – таң қараңғысы. Мен бүгін сәуірден тұрдым, онда қараңғы екен. Адамның түрлі рухани, табиғи қасиеттерін білдіретін сөздер: Ділуар (Гур., Маң.) – білгір, жүйрік. Оның ділуар екендігін барлығы жақсы біледі. Шер (Маң., Маңғ.; Шым., Мақт.) – ер жүрек, қайратты, жүректі, батыл.Молдағали – шер жігіт. Пісенті (Гур., Маң.) – сенімді, тыңғылықты. Пісентті бала екен. Зағипты // Зағыпты (Ақт., Ойыл.) – күдікті, күмәнді. Қарап отырса, бәрі зағипты адам. Арзу // Арзу болу (Гур.: Шевч., Маңғ.; Қ.орда: Сыр., Тер., Жал., Қарм.) – ынтық болу, құмар болу. Ол баладан келген келген хатты оқуға арзу болды.Әзірбайжанша арзу, қырғызша арзы, ұйғырша арзу.Ертедегі түркі жазба ескерткіштерінде арзу деп көрсетеді. Ал парсы тілінде тілек, арман, мақсат , талаптану; тәтті-қиял деген мағынаны береді. Аз ба, көп пе не білсем екен, Көрсем екен деген арзу (Абай). Апу ету (Орал: Жымп., Шыңғ., Чап.) – ғапу ету. Есіміңізді ұмытып қалдым, апу етіңіз, кім еді? (Орал., Чап.). Апу етіңіз ұят болса да түсіндірейк. Ертедегі түркі жазба ескерткіштерінде афу кешіру, ал араб тілінде ғафу кешіру, жазадан арылу. Әйлеңкес (Гур., Маң.) – мәжнүн, есуас. Әйлеңкес адам . Әйлеңкес адам сайлауға қатыстырылмайды. Баяғыда Қасым деген әйлеңкес адам болды, бұтын ашып айқай салып жүретін. Ж.Досқараев бұл сөзді екі элементтен құралып, жергілікті халықтың сөйлеу тілінде ауыспалы мағынада қолданылған деп есептейді. Бірінші элементі арабша айла, екінші элементі парсыша кес, кэ Сұнақты (Гур., Маңғ.) – ұқыпты.Мұндай іске сұнақты емеспін. Арабша сунуғ қолынан іс келетін шебер, өнерлі. Әми (Ақт., Ырғ.; Маңғ., Бейн., Ер.; Орал., Жән.) – надан, қараңғы. Ертеде оқысақ та, әми қалпымызда қалдық. Әми сөзінің төркіні арабтың «әммие» надан, сауатсыз деген сөзінен шыққан. жүктеу 2,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз