«Кәсіптік орыс тілі» пәнінен арналған практикалық жұмыстарға Әдістемелік нұСҚАУ



жүктеу 1,67 Mb.
бет5/5
Дата29.01.2018
өлшемі1,67 Mb.
#8019
1   2   3   4   5

12-ші практикалықжұмыс

Желімді беймата жайма өндіру

Желімді беймата өндіру үшін әртүрлі шикізат қолданылады: қысқа талшықтар (мысалы, линт - мақтадан талшықты бөліп алғанда қысқа талшықтар, иіру өндірісінің иіруге жарамсыз қалдықтары, тоқыма кәсіпорындарына басқа қалдықтары), қалпына келтірілген талшықтар (тігін өндірісінің қалдықтарынын тұтынылған бұйымдарды қайтадан өндеу нәтижесінде алынған), химиялық талшықтар.

Жайғақтардың құрылымдық элементтерін бір бірімен біріктіру ылғалды немесе құрғақ тәсілмен орындалады.

Ылғалды тәсілде кеңінен қолданылатындарға СКН-40-1-ГН, СКН- 40, БНК латекстер, термопластикалық полимерлердің судағы эмуль- сиялары, поливинилспиртінің эмульсиясы, химиялық материалдар қолданылады.

Байланыстырушыларды жайғақтарды сіңірумен, жайғақтың үстінде орналастырылған шашыратқыштың көмегімен бүрку немесе шашыра- тумен және тағы басқа тәсілдермен орындауға болады.

Тұтас сіңіру соңынан байланыстырғыштың артығын кетіру үшін сығуды, кептіруді және термоөндеуді қажет етеді. Сығу каландрлеу біліктерімен, кептіру барабанды кептіргіштерде орындалады. Жайма ыстық айналып тұратын барабандардың бетін жабумен кептіріледі, қыртыстары жазылады, машинадан шығарылады. Кептіру үрдісінде инфрақызыл сәулелерімен және жиілігі жоғары тоқпен өңделінеді. Соңынан орындалатын термоөңдеу байланыс беріктігін күшейту және біртегістеу үшін қажет.

Сұйық байланыстырғышты шашыратқанда немесе бүркігенде сығу қажет емес. Мұндайда беймата жайманың құрылымы тұтас сіңдіруге қарағанда бостау, өткізгіштігі өте жақсы және қаттылығы төмен бола- ды.

Одан басқа тағыда ылғалды тәсіл - қағаз жасау тәсілі - қолданылады. Оның мәні иіруге жарамсы, ұзындығы 2 мм дейін (әдетте тез балқитын) талшықтардың немесе фибридтартардың және байланыстырғыштың суспензиясы қағаз жасау машинасының торына жіберіледі. Тор- да белгіленген қалыңдықпен жайма түрінде материалдың қабаты қалыптастырылады. Сорғытылғаннан және кептірілгеннен кейін ыстықпен өңдеуге кейде каландрлеумен бірге өңделетін жайма алынады. Фибридтар негізгі талшықты материалға қарағанда тез балқитын болғандықтан жібіп жайғақтың құрылымдық элементтерінің желімдерін жасайды. 3.27 а-суретте байланыстырғыш сіңдірілген жіптердің жайғақ престеумен беймата жаймасын шығаруға арналған машинаның сұлбасы келтірілген.




Сурет 3.27 - Сіңдірілген жіптердің жайғақ престеумен беймата жаймасын шығаруға арналған машинаның сұлбасы (а) және жайманың көлденең қимасы (б).

Жіптерді 2,5 сұйық байланыстырғышпен науаларда 3,4 сіңдіреді, олар талшықты жайғақпен (1) қосылады.

3.27 б - суретте жайғақ (1) берік байланыстармен екі жақтан 2 және 5 бекітілген. Жіптер байланыстырғышпен сіңдірілгендіктен, байланыстырғыш келесі өңдеу процессінде жайғақтың тереңіне өтіп олардағы талшықтарды желімдейді.

Құрғақ тәсілде жайғаққа салынатын тез балқитын түрде талшықтар, қабыршықтар, ұнтақтар, жіптер жүйесі қолданылады. Құрылым элементтерін бекіту бәрінен жиі ыстық престеу тәсілімен орындалады, яғни талшықты жайғақты немесе жіптер, жүйесін каландрлеу біліктері арқылы өткізу қолданылады. Біліктер 1-1,8 МПа қысымда 120-1500С температураға дейін қыздырылады.

Ыстық престеуде тез балқитын байланыстырғыштар жібиді, жайғақтың талшықтарымен немесе жіптер жүйесімен жабысады және бір тұтас жайма жасап берік байланыстар түзеді.

Желімделген беймата жаймаларының қасиеттері талшықтар түріне және олардың жайғақта орналасуына байланысты, сонымен қатар байланыстырғыштың түріне, оның жайғақта таратылуна, пайыздық құрамына және желімдеу тәсіліне байланысты.

Талшықтардың жайғақта хаосты түрінде орналасуы беймата жайманың бойлық және колденең бағыттарда бірдей қасиеттерін қамтамасыз етеді.

Желімді беймата жаймалар төсеу, декоративті, байлау, фильтірлік, изоляциялық материалдар ретінде қолданылады.




13-ші практикалықжұмыс

Бойлай тоқылған трикотаж өрімдері

Басты негізжіптік өрімдерге тізбекше, трико, атлас жатады.

Тізбекше - жалаң өрім, оның ілмектері бір бағанада бір жіптен және әрбір келесі ілмегі алдыңғының үстінде орналасады. Тізбекше ашық және жабық ілмектерден тұрады. Тізбекше оң жағына шиыршық (спираль) түрде бұрылады, бұл өрімнің созылымдылығы шамалы. Тізбекше тек басқа өрімдермен бірге бірігіп қолданылады, өйткені жеке өзі жайманы құрамайды. 3.20. суретте тізбекше өрімі көрсетілген.

Трико - жалаң өрім, оның ілмектері қатарлас екі ілмек бағанада кезегімен ирек орналасады. Өрімнің оң жағында ілмек таяқшалары (3.20 сурет. а), ал теріс жағында - ине доғалары мен көлбеу созылма- лары орналасады. Трико жеңіл формасын өзгертеді және жіп үзілген кезде ілмек бағанасы бойымен жеңіл тарқатылады. Әдетте жиі басқа өрімдермен бірге қолданылады.

3.21. суретте трико өрімі көрсетілген.



Сурет 3.20 - Тізбекше өрімнің құрылымы


Сурет 3.21 - Трико өрімнің құрылымы

Атлас - жалаң өрім, оның ілмектері қатарлас ілмек бірнеше (кемінде үшеу) бағанада кезегімен ирек орналасады. Атластың оң жағында ілмек таяқшалары, ал теріс жағында - ине доғалары мен көлбеу созылмалары орналасады.

Трикоға қарағанда айырмашылығы, атластың көлбеу созылмалары неғұрлым жайпақ орналасқан.

Жіп үзілген кезде атлас ілмек бағанасы бойымен тарқатылады және кесілген шеті бойынша бұрылады.

Суретте 3.22 атлас өрімнің құрылымы берілген.




Сурет 3.22 - Атлас өрімнің құрылымы

14-ші практикалық жұмыс

Трикотаж жаймасының ақаулары

Жазық және шеңберлі тоқымалы машинада алынған жаймалар мен дана бұйымдарда пайда болған ақаулардың себептері, иірімжіптің тоқуға жеткілікті дайындалмауы, машинаның бұзылуы немесе тоқымашы жұмысын ұқыпсыз немқұрайлы істегендіктен. 3.1. кестеде трикотаж жаймасының ақаулары көрсетілген.

Кесте 3.1 - Трикотаж жаймасының ақаулары


Ақау

Пайда болу себептері

Жою тәсілдері

1

2

3

Жіптің үзілуі

Иірімжіптің дұрыс орал- мауынан (түйін иіршіктің ішіне оралған) жіптің керілуі көбееді немесе иірімжіпте үлкен түйіндер мен жуандықтардың болуы. Компенсатордың серіппесі- нің немесе тежеуіш тәрелке- ніңкерілуіұлғайғандағынан (жазық тоқу машинада)

Иіршікті ауыстыру

Компенсатордың серіппе- сін немесе тежеуіш тәрел- кенің босату



Ілмектің түсуі

Жіпжүргізгіш дұрыс орна- тылмағандықтан жаңа жіп иненің ілгегінің астына кірмеу

Щеткалардың тозуы неме- се дұрыс орнатылмауы Жіпжүргізгіш бағыттауш бойынша жылжығанда (жазық тоқу машинада) тербелуі болуы.

Иненің басы кішкентай, ілгектің сынуы


Жіпжүргізгіштің жайын реттеу

Щетканың жайын реттеу, тозғандарды ауыстыру Бағыттауштарға тежеуіш қалыптың қысым күшін көбейту

Инені ауыстыру


Жалбыр жиек (жиектегі ілмек тердің түсуі)

Каретканың жылжу бағыты өзгергенде пайда болған жіптің артығын, компенса- тор серіппенің керілуі бос болғандықтан оны алмайды. Тежеуіш тәрелкелердің қы- сым күшінің жеткілікгі бол- мауы немесе олардың ласта- нуы Жіпжүргізгішгің шеткі жұмысшы инелерден шығуы

Компенсатордың серіппесі- нің керілуін ұлғайту

Тежеуіш тәрелкелердің қы- сым күшін көбейту немесе тәрелкелерді тазарту Жіпжүргізштің азайту



Ілмектер жиын- тығы - престі ілмек

Түсіру операцияның орын- далмауы

Инелердің түзулігін, иіл- гіш пластинаның жайын, тартқыш механизмның жұмысын тексеру және ақаулықтарды жою

Ілмек баған шасы бойымен ілмек- тердің жиынты- ғы

Инелердің ақаулығы (тіл шік тығыз айналғанда ілмек кідіріп толық аяқталу орындалмайды)

Инені ауыстыру

Ілмектердің жап- пай жиынтығы

Тарту күшінің жеткіліті болмауы немесе иілгіш сынамен инені жеткілікті жылжытпау

Тарту күшін ұлғайту Игіш сыналарды қажетті тереңдікке орнату

Бұрыңғы дана іл- мектердің үзілуі

Тілшіктің тығыз айналуы, нәтижесінде тілшік аяқталу, престеу немесе келтіру опе- рациялар кезінде үзіледі

Инелерді ауыстыру. Иірім- жіптің сапасын тексеру, қажет болса иіршікті ауы- стыру




Жаңа дана ілмек- тердің үзілуі

Жіптің қатты керілуі (осы кезде бұрыңғы ілмектен жіптің тартылуы көбееді), иірімжіпте жіңішке және қалың учаскелері болуы

Инелерді ауыстыру. Иірім- жіптің сапасын тексеру, қажет болса иіршікті ауы- стыру










Тесіктердің пай- да болуы

Бір учаскеде иненің сынуы- нан ілмектің үзілуі Жіптің қатты керілуінен, иілдірудің үлкен тереңді- гінен, тым қатты тарты- лудан бірнеше учаскеде ілмектердің үзілуі Жіпжүргізгіштің дұрыс ор- натылмаунан (жіп қайшы нуктесіне түсіп престеу кезінде кесіледі)

Инені ауыстыру

Жіптің керілуі, иідіру тереңдігін реттеу, қажетті тарту күшін орнату

Инеге қарағанда жіпжүр- гізгіштің жайын реттеу

Иірімжіптің сапасын тек- серу және сапасыз иіршікті ауыстыру






Иірімжіптің дұрыс пара- финделмеуінен немесе үл- кен түйіндері болуы, қалың және жіңішке учаскелері болуынан ілмектердің жап- пай үзілуі




Бойлай жолақ

Жұмысшы иненің ұзын- дығы әр түрлі, инешектің ойысында инелер біркел- кісіз жылжыунан (тығыз немесе бос жүріс) істен

Инелер және тоқтат-қыш тістерді тексеру, ақау бөлшектерді ауыстыру. Инешектің сапасын тек- серу және ақаулар табыл- ғанда жөндеуге жіберу


15-ші практикалықжұмыс

Беймата жаймаларын өндіру

Беймата бұйымдары көбінесе жайма түрінде ұзындығы 3 мм қысқа талшықтардан немесе жіптерден жасалған жайғақтан өндіріледі. Жайғақ бір немесе бірнеше қабаттан жасалынады. Жайғақ сирек тоқылған матамен, трикотаж жаймасымен, қабыршықпен қатырмалау арқылы шығарылады. Беймата жаймалар матаға ұқсас көрінеді, бірақ құрылымы және қасиеттері бойынша айырмашылығы көп. Жайғақтар бір бірімен әртүрлі әдіспен бекітіледі. Бекітудің 3 әдісі белгілі: механикалық, физика-химиялық және аралас.

Механикалық әдістермен өндірілетін бейматаларға іліп тоқыла тігілген жайма, инетесімді және киізбасылым жайма жатады. Іліп тоқыла тігілген жайма дайындағанда талшықты жайғақтарды жаймаға бекіту оларды тартылған жіптермен немесе талшықпен іліп көктеу қолданылады.

Инетесімді беймата жайманы жасағанда ұшында кетікшелері бар арнайы инелермен тесу арқылы жоғары қабаттағы төменге қарай енгізіп жайғақты бекітеді.

Киіз бастыру тәсілімен беймата жүн немесе құрамында жүн ба- сым болатын жайғақты арнайы ортада және жағдайды механикалық әсер ету әдісімен жасайды. Жүн талшықтарының бір бірімен ілінісу нәтижесінде жайғақ киізденеді.

Физика-химиялық тәсілмен бейматаны жайғактарды сұйық байланыстырғыш заттар (желімдер) арқылы біріктіру немесе ыстық пен әсер ету әдісімен (престеу) жасайды.



Аралас тәсілге жоғарыда аталған тәсілдердің екі немесе одан көбін қолдану арқылы алу жатады.

Қолданылған әдебиеттер


  1. Әсенова Б.Қ. Былғары және мех технологиясы: оқу құралы / А.Н.Нұрымхан, А.Н.Нұрғазезова.- Семей, 2008.

  2. Мәдиев Ө.Қ. Былғары және тері технологиясы: оқулық / Айтөленова Қ.Т. - Алматы, 2010.

  3. Линь В.В. Обработка кожи и меха. - Москва: Аделант, 2006.

  4. Шепелев А.Ф. Товароведение и экспертиза пушно-меховых и кожевенно- обувных товаров. - Ростов-на-Дону: Феникс, 2002.

  5. Беседин А.Н. Товароведение и экспертиза меховых товаров. Москва, 2007;

  6. Материаловедение в производстве изделий легкой промышленности ( швейное производство): Учебник / Б. А. Бузов, Н. Д. Алыменкова – 4 – е изд. – М. : Издательский центр «Академия», 2010. – 448 с.

  7. Материаловедение швейных изделий: Учебник / Г. Мауленова, Д. Амандыкова – Астана: Фолиант, 2010. – 360 стр.

  8. Товароведение и экспертиза пушно – меховых и кожевенно – обувных товаров: Учебники, учебные пособия / А.Ф. Шепелев, И.А. Печенежская, К.Р. Мхитарян – Ростов н/Д: Феникс 2002 – 288 с.

  9. Тігін бұйымдарының технологиясы: Зертханалық жұмыстар / Қуатбекова Л., Келесова Ү – Астана: Фолиант, 2010. – 160 бет.

жүктеу 1,67 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау