Келісілді Қазақстан Республикасының

ІІ Бөлім

Ағымдағы жағдайға талдау

Есепті мерзім ішінде өңірде мемлекеттік тіл саясатын жүзеге асыру барысында мемлекеттік тілдің қолданыс аясын кеңейту және ұлттық тілдерді дамыту бойынша нақтылы жұмыстар жүргізілді.

Облыстың мемлекеттік басқару органдарында мемлекеттік тілдің толықтай қолданысқа енгізілуіне қол жеткізілді. Ұйымдарда, мекемелерде, кәсіпорындарда мемлекеттік тілде іс жүргізуді жетілдіру жұмыстары өз жалғасын тауып, азаматтарға мемлекеттік тілді тегін оқытуға қажетті материалдық-техникалық базалары нығайтылды.

Мемлекеттік органдарда, мекемелерде және шаруашылық субьектілерінде «Тіл туралы» Заңның орындалуына жоспарлы түрде тексерулер жүргізіліп тұрды және тиісті шаралар қабылданып отырды. Тіл саясаты саласындағы нормативтік құқықтық актілердің орындалуына бақылау жүргізу мақсатында мемлекеттік тіл саясатын одан әрі жетілдіру жөніндегі облыстық жұмыс тобы құрылып жұмыс істеуде.

Елді мекендердегі көрнекі ақпараттар мен жарнамаларды тіл заңнамалары талаптарына сәйкестендіру мақсатында тиісті жұмыстар жүргізілді.

Обьектілерге ат беру, атауларын өзгерту үрдісінде рухани құндылықтар мен дәстүрлер ескерілді, ономастика саласындағы нормативтік құқықтық құжаттарды жүйелендіру жұмыстары жалғастырылуда.

Жергілікті баспа және электрондық БАҚ-тың ақпараттық кеңістігінде мемлекеттік тілге басымдық берілуде. Сонымен бірге, орыс тілді БАҚ-тың да жұмыс істеуіне қажетті жағдайлар туғызылды.

Қаржыландыруды талап етпейтін, ұйымдастыру-бақылау сипатындағы іс-шаралар жүзеге асырылды: жоғарыда көрсетілгендермен қатар тіл мәселелері бойынша консультативтік - кеңес беруші органдардың отырыстары, іс-қағаздарын мемлекеттік тілде жүргізуді жетілдіру бойынша семинарлар және өзге де шаралар өткізілді.

Қолданыстағы заңнамаларда белгіленген фонетикалық, графикалық және лексикалық ұстанымдарға сәйкес облыс аумағындағы тарихи атауларды және топонимикалық басқа да атауларды қайта орнына келтіру, жүйелеу жұмыстары белсенді жүргізілуде.

Басқарма тарапынан «Жамбыл облысының топонимикалық анықтамалығы» жинақ кітабы (1000 дана) шығарылып, әдістемелік құрал ретінде облыстық, аудандық қалалық ономастикалық комиссияларға, сондай-ақ облыстық департаментер мен басқармаларға, этно - мәдени орталықтарға және басқа да ұйымдарға таратылып берілді.

Ағымдағы жылы облыстың аудандары мен Тараз қаласында бекітілген кестеге сәйкес тіл заңнамаларының орындалуына тексерулер ұйымдастырылатын болады.

Басқарманың қызметінің бағыттары мына басымдықтар бойынша жүргізілетін болады:

Мемлекеттік тілдің қолданыс аясын өндірісте, халыққа қызмет көрсету салаларында, банкі-кредит ұйымдарында, облыс аумағындағы бірлескен шетелдік кәсіпорындар қызметінде кеңейту және мемлекеттік қызметшілерге ағылшын тілін оқыту жұмыстарын жандандыру.

Қаржыландыру. 2005 – 2008 жылдардағы бөлінген қаржының көлемі 40 192 000 мың теңгені құрады (қырық миллион жүз тоқсан екі мың).

Тілдерді қолдану мен дамытудың 2005-2006 және 2007-2008 жылдарға арналған өңірлік іс - шаралар жоспарын жүзеге асыруға 2005 жылы облыстық бюджеттен 560 000 (бес жүз алпыс мың) теңге, 2006 жылы – 4 778 000 (төрт миллион жеті жүз жетпіс мың) теңге, 2007 жылы – 22 007 000 (жиырма екі миллион жеті мың) теңге, 2008 жылы – 12 847 000 (он екі миллион сегіз жүз қырық жеті мың) теңге бөлінді.

Жалпы алғанда, 2005-2006 және 2007-2008 жылдарға арналған өңірлік іс-шаралар жоспарын жүзеге асырудың нәтижесінде, облыс аумағында мемлекеттік тілді және Қазақстан халқының басқа да тілдерінің қолданылу аясын кеңейту бағытында нақтылы жұмыстар атқарылды, қоғамдық қатынастардың барлық саласында мемлекеттік тілдің мәртебесі елеулі артты.

Қазақстан халқын біріктірудің факторы ретінде алдағы уақытта толеранттық тілдік ортаны құру шеңберінде мына төмендегі негізгі мақсаттар мен міндеттерді атап айтуға болады:

- мемлекеттік тілді, Қазақстан халқы тілдерін дамыту және үштұғырлы тіл ұстанымын жүзеге асыру;

- мемлекеттік тілдің әлеуметтік-коммунативтік және топтастырушылық функциясын дамыту;

- тілдердің үштұғырлығы ұстанымын жүзеге асыру;

- өңірде тұратын этникалық диаспоралардың тілдерін дамыту.

Басқарманың қызметі үш стратегиялық бағытта жүзеге асырылады.

мемлекеттік тілді, Қазақстан халқының тілдерін дамыту және үштұғырлы тіл ұстанымын жүзеге асыру.

Жүктелген функцияларды орындауда жоғары нәтижеге жету үшін аппарат қызметін қамтамасыз ету;

Мемлекеттік органдардың материалдық-техникалық жабдықталуы;

Мемлекеттік тілдің әлеуметтік - коммуникативтік және біріктіруші функциясын кеңейту;

Тілдердің үштұғырлығы ұстанымын жүзеге асыру;

Қазақстан халқы тілдерін сақтау және дамыту;

Іс қағаздарын 100 % мемлекеттік тілге көшіру;

Ғылыми - фактологиялық зерттеулер негізінде ономастикалық жұмыстарды жандандыру.

Тіл саясатын жүзеге асырудың тиімділігін арттырудың қажетті шарты осы салаға жауапты мемлекеттік органның ішкі қызметін ұйымдастыруды арттыру болып табылады.

Осыған орай мына төмендегі іс-шаралар жоспарланып отыр:

Тілдерді дамыту басқармасы қызметкерлерін мемлекеттік қызметші кадрлардың біліктілігін арттырудың облыстық және республикалық курстарында оқыту;

Бюджет заңнамаларының сақталуын бақылау сапасын арттыру және ішкі бақылау жүйесін құру;

Басқарма әкімшісі болып табылатын, бюджеттік бағдарламалар қаржысының тиімді жұмсалуына ішкі бақылауды күшейту;

Қызметкерлердің мансап бойынша қызметтік өсу тетігін құру.

Стратегиялық жоспарда көрсетілген мақсаттарға жетуде кедергі келтіретін ықтимал қатерлер (10 - кестені қараңыз).

10 -кесте

1. 
   Қазақстан Республикасының Конституциясы;
   
2. 
   «Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері туралы» 2007 жылғы 4 маусымдағы Қазақстан Республикасының Конституциялық Заңы;
   
3. 
   «Қазақстан Республикасындағы тіл туралы» Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 11 шілдедегі № 151 Заңы;
   
4. 
   Қазақстан Республикасы Президентінің 1997 жылғы 10 қазандағы «Қазақстан – 2030» Жолдауында айтылған Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму стратегиясы;
   
5. 
   Қазақстан Республикасы Президентінің 2001 жылғы 4 желтоқсандағы № 735 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2010 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары;
   
6. 
   Қазақстан Республикасының Бюджет кодексі;
   
7. 
   Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2007 жылғы 21 қарашадағы № 1122 қаулысымен бекітілген Мемлекеттiк тiлдiң қолданылу аясын кеңейтудiң, оның бәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыру тұжырымдамасы;
   
8. 
   Қазақстан Республикасы Президентінің 2001 жылдың 7 ақпандағы «Тілдерді қолдану мен дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы» № 550 Жарлығы;
   
9. 
   Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 26 желтоқсандағы «Нәтижелерге бағдарланған мемлекеттік жоспарлау жүйесін енгізу жөніндегі тұжырымдама туралы» №1297 қаулысы;
   
10. 
    Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылдың 21 қаңтарындағы «Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік ономастикалық жұмыс тұжырымдамасы туралы» №45 қаулысы;
    
11. 
    Жамбыл облысы әкімдігінің 2008 жылғы 25 желтоқсандағы «Жамбыл облысында Тілдерді қолдану мен дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыру жөніндегі 2009-2010 жылдарға арналған іс-шаралар жоспары туралы» № 401 қаулысы;
    
12. 
    Жамбыл облысы әкімдігінің 2009 жылғы 9 желтоқсандағы «Жамбыл облысы әкімдігінің 2008 жылғы 25 желтоқсандағы № 401 қаулысына өзгеріс енгізу туралы № 403 қаулысы;
    
13. 
    Жамбыл облысы мәслихатының 2009 жылғы 11 желтоқсандағы «2010-2012 жылдарға арналған облыс бюджеті туралы» №19-3 шешімі.
    

1. Жергілікті деңгейде «Тілдерді дамыту саласында мемлекеттік тіл саясатын іске асыру бойынша қызмет көрсету» бюджеттік бағдарламасы.

Бағдарламаны сипаттау: 14 адамы бар басқарма аппаратын ұстау.

Аталған бағдарламаның стратегиялық бағыты мемлекеттік тіл саясатының жүзеге асуын ұйымдық жағынан қолдау, мақсаты – мемлекеттік тіл саясатының жүзеге асырылуын бақылауды қамтамасыз ету.

Күтілетін нәтиже: 2014 жылы мемлекеттік және мемлекеттік емес ұйымдарда, кәсіпорындар мен мекемелерде тіл заңнамаларының қолданылуын жетілдіру және жақсарту.

Есепті кезеңге бюджеттік бағдарламаны қаржыландыру шығыны 19959 мың теңгені құрайды.

Жоспарлы кезеңге (2010-2014 жылдары) 165 559 мың теңге талап етіледі.

2. «Мемлекеттік тілді және Қазақстан халқының басқа да тілдерін дамыту» бюджеттік бағдарламасы

Кіші бағдарламаны сипаттау: Тілдерді қолдану мен дамытудың мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асыру жөніндегі өңірлік іс-шаралар жоспарын жасау.

Аталған бағдарламаның стратегиялық бағыты мемлекеттік тіл саясатын мәдени-ақпараттық, әдістемелік қолдау болып табылады, мақсаты- мемлекеттік тіл саясатын насихаттауды қамтамасыз ету.

Күтілетін нәтиже: өңірде мемлекеттік тіл саясатына қатысты оң қоғамдық пікір қалыптастыру.

Есепті кезеңге бюджеттік бағдарламаны қаржыландыру шығыны 44 923 мың теңгені құрайды.

Жоспарлы кезеңге (2010-2014 жылдары) 308 829 мың теңге талап етіледі.

3 - қосымша

Бюджеттік бағдарлама

мың теңге

мың теңге

Стратегиялық бағыттар, мақсаттар, міндеттер мен бюджеттік бағдарламалар (атауы)	Есепті кезең		Жоспарлы кезең
	2008 жыл	2009 жыл	2010 жыл	2011 жыл	2012 жыл
1. Стратегиялық бағыт . Қазақстан халқын топтастыратын фактор ретінде толерантты тілдік ортаны құру
1. Мақсаты. Жүктелген функцияларды барынша тиімді орындау үшін басқарма аппаратының қызметін қамтамасыз ету
1. Міндеті. Мемлекеттік органға жүктелген функцияларды штат кестесіндегі 14 бірлікпен орындау мақсатында тілдерді дамыту басқармасының аппаратын ұстау
1. Бюджеттік бағдарлама. Жергілікті деңгейдегі тілдерді дамыту саласында мемлекеттік саясатты жүзеге асыру бойынша қызмет көрсету	14789	19959	22297	26483	29159
2. Стратегиялық бағыт. Мемлекеттік тілді және Қазақстан халқының басқа да тілдерін дамыту
2. Мақсаты. Материалдық-техникалық базаны нығайту
2. Міндеті. Мемлекеттік органдарды материалдық - техникалық жағынан жабдықтау	660	325	0	0	0
2. Бюджеттік бағдарлама. Мемлекеттік органдарды материалдық-техникалық жағынан жабдықтау
3. Стратегиялық бағыт. Мемлекеттік тілді және Қазақстан халқының тілдерін дамыту
3. Мақсаты: Мемлекеттік тілді, Қазақстан халқының тілдерін дамыту және тілдердің үштұғырлығы ұстанымын жүзеге асыру
3. Міндеті: Мемлекеттік тілдің әлеуметтік-коммуникативті және топтастырушылық функциясын кеңейту, тілдердің үштұғырлығы ұстанымын жүзеге асыру, Қазақстан халқының тілдерін сақтау және дамыту, іс жүргізуді 100 % мемлекеттік тілге көшіру, ономастикалық жұмыстарды ғылыми-фактологиялық зерттеулер негізінде одан әрі жетілдіру
3. Бюджеттік бағдарлама: Мемлекеттік тілді және Қазақстан халқының басқа да тілдерін дамыту	18719	44923	57769	56687	62115
Барлығы: мемлекеттік органның бюджеті	33508	64882	80066	83170	91274