ОӘК 042-18-14.1. 50 / 02-2013
|
.№ 1 баспа
|
беттің -і
|
Картаны құрастыру, өңдеу және баспаға шығару
пәні бойынша
ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН
5В071100 «Геодезия и картография»
мамандығына арналған
Семей
2013
1. ӘЗІРЛЕГЕН
Құрастырған – Аубакирова С.М., Құттықадамов М.Е. Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті, «Дизайн және инженерлік графика» кафедрасының аға оқытушысы
«____» _______2011 ж.
2. ҚАРАЛҒАН
2.1. Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің «Дизайн және инженерлік графика» кафедрасының отрысында
Хаттама «____» ________ 2011 жылғы, № __
Каф. меңгерушісі ____________ Кудеринова Н.А.
2.2. «Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар» факультетінің оқу-әдістемелік бюросында
Хаттама «____» ________ 2011 жылғы, № __
Төраға ____________ Кайсанов С.Б.
3. БЕКІТІЛГЕН
Университеттің Оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында келісіліп, баспаға ұсынылды
Хаттама «____» ________ 2011 жылғы, № __
Төраға, оқу ісі проректоры_____________Рскелдиев Б.А.
Мазмұны
1. Қолдану аясы.
2. Қажетті нормативтік актілер
Жалпы ережелер
Оқытушының пән бойынша бағдарламасы
4. Студенттің өздік жұмысы (СӨЖ)
5. Пән бойынша оқу-әдістемелік карта
6. Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамассыз етілу картасы.
7. Әдебиеттер
1. ҚОЛДАНУ АЯСЫ
«Картаны құрастыру, өңдеу және баспаға шығару» пәніне арналған оқу-әдістемелік жинақ 5В071100 Геодезия и картография мамандығында оқитын студенттерге арналған. Ол пәннің мазмұнымен, қажеттілігімен, курстың жүргізіліп отырған жоспарымен толық таныстырады. Бұл оқу-әдістемелік жинақ осы пәнді оқуға арналған негізгі құжат болып табылады.
2. ҚАЖЕТТІ НОРМАТИВТІ АКТІЛЕР
«Картаны құрастыру, өңдеу және баспаға шығару» пәніне арналған оқу-әдістемелік жинақ оқу үрдісін жетілдіруге арналып, келесі құжаттардың талаптарын толық қанағаттандырады:
Оқытушыға арналған пәнінің жұмыс оқу жоспары оқу үрдісін жетілдіруге арналып, келесі құжаттардың талаптарын толық қанағаттандырады:
5В071100 – «Геодезия және картография» мамандығына арналған Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігінің 2012 жылғы 23-ші тамызда, № 1080 шыққан бұйрығымен бекітіліп, қолданысқа еңгізілген ҚР МЖБС мамлекеттік жалпыға бірдей білім беру стандартын.
- 5В071100 Геодезия және картография мамандығына арналған Элективті пәндер каталогы
- СТУ 042-ГУ-4-2013 Университет стандарты «Пәннің оқу-әдістемелік кешенін құрастыруға қойылатын жалпы талаптар»;
- ҚП 042-1.01-2013 Құжаттамалық процедура «Пәнні оқу-әдістемелік кешенінің мазмұны және құрылымы».
3. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР.
3.1. Курстың сипаттамасы:
«Картаны құрастыру, редактілеу және шығару» курсында – студенттер пәннің зерттеу обьектісі карта туралы жалпы түсініктер, картаның қасиеті, элементтері, классификациясы, математикалық негіздері, аэроғарыштық карталауды біле келе, пландар мен карталарды жобалау, картаны жасау және баспадан шығару әдістерін толық қарастырады .
3.2. Пәннiң мақсаты студенттер картаны оқи, түсіне, тани білуге және план және картамен жұмыс жасау кезінде, картаның әдіс – тәсілдерін іс жүзінде қолдана білуге , орындауға үйрету .
3.3. Курстың міндеттері студенттер топографиялық план және картамен жұмыс істей білуді, карта бойынша бағдарлауды және топографиялық картаны оқи , түсінуі керек .
3.4.Курсты бiткен соң студент бiлуi қажет:
карталардың жектелуі;
топографиялық және географиялық карталардың ерекшеліктерін;
карталар бойынша жобалар жасау мүмкіншіліктерін;
картографиялық генерализациялану түсінігін;
табиғи және әлеуметтік – экономикалық құбылыстарды зерттеудің картографиялық әдістерін.
карталардың математикалық негізі туралы түсініктерді;
картографиялық кескендеудің тәсілдерін.
карта бойынша бағдарлауды;
топографиялық карталарды қолдана білу;
жергілікті жерді түсіре білу;
географиялық карталар мен топографиялық карталарды кескіндеу мен жобасын анықтай алу.
3 . 5. Пререквизиттер :
--- Математика --- География --- Геодезия --- Инженерлік геодезия
--- Топографиялық сызу
3 . 6 . Постреквезиттер :
--- Жоғарғы геодезия
--- Геодезиялық астрономия
--- Гравиметрия
--- Фотограмметрия
--- Геодезиялық құрал тану
Оқу жоспарынан үзінді
Кесте 1
Курс
|
Семестр
|
Кредит саны
|
ДС (сағ.)
|
ЗС (сағ.)
|
СӨЖЖ (сағ.)
|
Білімін бағалау
(сағ.)
|
Қорытынды бақылау түрі
|
3
|
6
|
3
|
15
|
30
|
22,5
|
135
|
емтихан
|
4.ОҚЫТУШЫНЫҢ ПӘН БОЙЫНША ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ МАЗМҰНЫ
Пәннің мазмұны және сағаттарға бөлінуі
Пәннің тақырыбы және мазмұны
|
Сағаттар саны
|
Әдебиеттер
|
Дәрістік сабақтар
|
Картаны құрастыру, редактілеу және шығару: пәні және зерттеу обьектісі
Картография ғылымының маңызы мен міндеттері. Басқа ғылым салаларымен байланысы . Картография және геокеңістік туралы түсінік.
|
1
|
8.1.1.
|
Картография ғылымының қысқаша даму тарихы.
Ертедегі картография . Орта ғасырлық картография. ХУІІ – ХУІІІ ғасырлардағы батыс-европалық картография . Қазіргі кездегі картография.
|
1
|
8.1.2.
|
Жердің пішіні мен өлшемдері .
Геоид және жер беті .
Эратосфен бойынша жер өлшемін аңықтау.
Глобус – жердің дәл үлгісі .
|
1
|
8.1.1.
|
Географиялық карта туралы жалпы түсінік.
Картаның қасиеті .
Карта мазмұнының элементі .
Географиялық картаны жіктеу .
Географиялық атлас және оларды жіктеу .
|
1
|
8.2.1.
|
Топографиялық карта .
Топографиялық карта туралы түсінік.Топографиялық карталардың математикалық негізі. Масштабтар және олардың дәлдігі . Топографиялық карталардың проекциясы . Топографиялық карталардың номенклатурасы.Географиялық координат.Бағыт бұрыштар.
|
2
|
8.1.2.
|
Топографиялық карталар мазмұны .
Топографиялық карталардың шартты белгілері .
Картадағы жер бедерінің бейнеленуі .
Картадағы жазулар .
|
1
|
8.1.1.
|
Картаның математикалық негізі .
Картаның масштабы. Картадағы бұрмалану. Картографиялық проекция .
Картографиялық проекция түрлері. Координаттық тор.
|
1
|
8.1.2.
|
Картографиялық генерализация.
Генерализация себептері.
Генерализация түрлері.
Генерализациядағы географиялық принциптер
|
1
|
8.1.1.
|
Тақырыптық карта.
Тақырыптық картаның жағдайы, түрлері.Климат картасы.
Тұрғындар картасы.Экономикалық-географиялық карта.
Экологиялық-географиялық карта.
|
1
|
8.1.2.
|
Карта мен атластарды құрастыру көздері
Картаны құрастыру көздері түрлері.Астрономиялық – геодезиялық мәліметтер. Картографиялық мәліметтер көзі. Гидрометеорологиялық бақылау. Экономикалық-статистикалық мәліметтер.Тақырыптық мәліметтер көзі .
|
1
|
8.1.1.
|
Аэроғарыштық картография.
Аэроғарыштық картография тарихы.Ғарыштық түсірімдер қоры.
Аэроғарыштық түсірімдерді дешифрлеу. Фотокартаны құру.
|
1
|
8.2.1.
|
Картаны пайдалану әдісі .
Картаны пайдалану әдісінің тарихы . Картографиялық зерттеу әдісі. Карталарды сараптау әдісінің жүйелері. Картаны сипаттау. Графикалық тәсілдер. Графикалық-аналитикалық тәсілдер.
|
1
|
8.1.2.
|
Картография және информатика.
Геоинформатика – ғылым, технология, өндіріс.Геоақпараттық жүйелер . Картографиялық мәліметтер базасы.Алынған мәлімметтер базасы .
|
1
|
8.2.1.
|
Геоақпараттық картография.
Картографияны басқару басқармасы. Картографияның геоақпараттық әдісі. Электронды атлас. Цифрлық карталар. Түсірістерді компьютерлік өңдеу.
|
1
|
|
Зертханалық сабақтар
|
№ 1 Жалпы географиялық карталарды оқу .
1.Карталарды жіктеу.
2. Берілген жалпы географиялық карта бойынша жергілікті жерді сипаттау.
3. Карталардың элементін сипаттау.
4. Карталарды оқу әдісі.
5. Бақылау сұрақтары.
|
2
|
8.1.1.
|
№ 2 Топографиялық карталарды оқу .
1. Топографиялық карталарды масштабтары бойынша жіктеу.
2. Берілген топографиялық карта бойынша жергілікті жерді бағдарлау.
3. Берілген топографиялық карталармен жұмыс.
4. Бақылау сұрақтары.
|
2
|
8.1.2.
|
№ 3 Картадағы бұрмалану.
1. Картадағы бұрмалану.
2. Проекциядағы бұрмалану түрлері.
3. Картадағы бұрмалану мөлшерін аңықтау..
4. Бақылау сұрақтары.
|
2
|
8.2.1.
|
№ 4 Картографиялық проекция.
1. Картографиялық проекцияларды жіктеу.
2. Картографиялық проекция.
3. Тең бұрышты конустық проекцияны есептеу.
4. Бақылау сұрақтары.
|
2
|
8.1.1.
|
№ 5 Картографиялық проекцияларды салу және есептеу.
1. Цилиндрлік, конустық, азимутальдық, жартылай конустық, жалған цилиндрлік, жалған конустық проекцияларды қағаз бетіне салу.
2. Тен бұрышты цилиндрлік проекцияны есептеу.
3. Бақылау сұрақтары.
|
2
|
8.2.1.
|
№ 6 Картадағы ауданды өлшеу.
1. 1:25000 масштабты У-34-37-В-в (Снов) топографиялық картасынан палетка көмегімен, кестеде көрсетілген варианттардың бірін пайдалана отырып участок ауданын анықтау.
2. Голубая өзенінің және Андога өзенінің жағалауындағы орманымен екі орман өсінділер массив (6611,6711 және 6610 квадраттарының біраз бөлігі ) ауданның өлшеу.
3. Бақылау сұрақтары.
|
2
|
8.1.2.
|
№ 7 Жер бетіндегі нүктелердің орнын анықтау
1. Картадағы нүктенің геграфиялық координаталарын анықтау
2. 1: 25 000 У-34-37-В-в топографиялық карта бойынша ұсынылған кестедегі варианттардың бірі бойынша картадағы нүктенің географиялық координаталарын анықтау.
3. Бақылау сұрақтары.
|
2
|
8.2.1.
|
№ 8 Сызықтарды бағдарлау
1. Ұсынылған кестедегі тапсырманың варианттарының біріндегі
дирекциондық бұрыш пен меридиандардың жақындасуы мәндері бойынша нағыз азимутты анықтау.
2. Кестеде көрсетілген варианттардың бірін тандай отырып нағыз азимут пен меридиандардың жақындасуы мәндері бойынша дирекциондық бұрышты анықтау.
3. Ұсынылған кестедегі варианттардың бірі бойынша румбы мәні бойынша азимутты анықтау.
4. Бақылау сұрақтары.
|
2
|
8.1.1.
|
№ 9 Топографиялық карталар мен пландардың номенклатурасы
1. Берілген координаталармен (оқытушы көрсетеді) 1:10 000 масштабтағы топографияялық карта қағазының номенклатурасын табу керек.
2. Беріліген номенклатурамен (оқытушы көрсетеді) карта қағазының көршілес карталар рамкаларының бойлықгар мен ендіктерін табу қажет. 3. Берілген номенклатурамен қағаздарының көршілес карталар номенклатурасын табу керек.
4. Бақылау сұрақтары.
|
2
|
8.2.1.
|
№ 10 Картаны жасау жолдары .
1. Жалпы ережелер
2. Картографиялық материалдарды дайындау .
3. Картаны жасау жолдары .
4. Картаны компьютерлік бағдарламаларда құру.
5. Бақылау сұрақтары.
|
2
|
8.1.2.
|
№ 11 Картографиялық генерализация.
1. Жалпы ережелер
2. Масштабтың өзгеруіндегі генерализация ерекшелігі.
3. Бақылау сұрақтары.
|
2
|
8.1.1.
|
№ 12 Әртүрлі карталарды жасау.
1. 1: 25 000, 1: 50 000, 1:100 000 масштабтағы карталарды жасау.
2. 1:1000 000 және 1:5000 000 масштабтағы карталарды жасау.
3. Тақырыптық карталарды жасау.
4. Электронды карталарды жасау.
5. Бақылау сұрақтары.
|
8
|
8.1.1.
|
5. СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН ТАҚЫРЫПТАР ТІЗІМІ
№
|
СӨЖ
|
Сағат саны
|
ОСӨЖ
|
Сағат саны
|
|
Картографиялық проекциялар
|
2
|
Картатану Пән бойынша глоссари жаттау, қорғау.
|
2
|
|
Картаның номенклатурасы
|
2
|
Картографиялық бейнелеу әдісі Шартты белгілер.
|
2
|
|
Жарық және радио қашықтық өлшеуiштер
|
2
|
Топографиялық карталардағы шартты белгілер. Шартты белгілерді қағазға түсіру. Шартты белгілерді жаттау, қорғау.
|
2
|
|
Тахеометр-автоматтар және электронды тахеометрлер
|
2
|
Карталардағы жазулар . Шрифтермен жұмыс (оқытушы көрсетеді)
|
2
|
|
Жердiң сандық моделi. Топографиялық ақпаратты алудың және өңдеудiң автоматтандырылған әдiсi
|
2
|
Карталарды бояу1. Түрлі түсті карандашпен бояу.2. Түрлі түсті бояулармен бояу.
|
2
|
|
Глобалды позициялық жүйе (ГПЖ) және оның қолданылуы
|
2
|
Мапинфо бағдарламасы.
|
2
|
|
Теодолиттiк түсiрiс кезiнде жазық жердегi және құрылыс салынған территориядағы iрi масштабты түсiрiстiң ерекшелiгi
|
2
|
Картаны баспаға шығару.
|
2
|
|
Қателер бойынша сызықтық және бұрыштық өлшеулердiң дәлдiгiн бағалау
|
2
|
Белгілер, сызықты белгілер, картодиаграммы, түстік шкала және динамикалық белгілер.
|
2
|
|
Гаусс-Крюгер проекциясы және тiк бұрышты координаталар
|
2
|
Кронциркул, туш, перомен жұмыс (оқытушы көрсетеді)
|
2
|
|
Топографиялық түсiрiстiң сапасын бағалау
|
2
|
Картаны бояудың түпнұсқасы.
|
2
|
|
Картада ауылшаруашылық пайдалы жерлердің аудандардын анықтау
|
2
|
Автокад бағдарламасы.
|
2
|
|
Өлшеуге қолайсыз қашықтықтарды анықтау
|
2
|
Корелдраф бағдарламасы.
|
2
|
|
Тең дәлдіксіз өлшеулердің нәтижелерін математикалық өңдеу
|
2
|
Картографиялық генерализация.
|
2
|
|
Диагональсіз төртбұрыштар
|
2
|
Картаны компьютерлік бағдарламаларда құру
|
2
|
|
Дурнев кертуі
|
2
|
Картаны баспаға шығарудың технологиялық схемасы.
|
2
|
Барлығы:
|
30
|
|
30
|
6. ПӘН БОЙЫНША ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТА
Тақырыбы
|
Студенттердің өздігінен оқитын сұрақтары
|
Бақылау түрі
|
Дәріс сабақтары
|
Зертханалық сабақтары
|
Картография: пәні және зерттеу обьектісі
Картография ғылымының маңызы мен міндеттері. Басқа ғылым салаларымен байланысы . Картография және геокеңістік туралы түсінік.
|
№ 1Жалпы географиялық карталарды оқу .
|
Картографиялық проекциялар
|
Ауызша жауап
|
Картография ғылымының қысқаша даму тарихы.
Ертедегі картография . Орта ғасырлық картография. ХУІІ – ХУІІІ ғасырлардағы батыс-европалық картография . Қазіргі кездегі картография.
|
№ 2 Топографиялық карталарды оқу сұрақтары.
|
Картаның номенклатурасы
|
Ауызша жауап
|
Жердің пішіні мен өлшемдері .
Геоид және жер беті .
Эратосфен бойынша жер өлшемін аңықтау.
Глобус – жердің дәл үлгісі .
|
№ 3 Картадағы бұрмалану.
|
Жарық және радио қашықтық өлшеуiштер
|
Ауызша жауап
|
Географиялық карта туралы жалпы түсінік.
Картаның қасиеті .
Карта мазмұнының элементі .
Географиялық картаны жіктеу .
Географиялық атлас және оларды жіктеу .
|
№ 4 Картографиялық проекция.
.
|
Тахеометр-автоматтар және электронды тахеометрлер
|
Ауызша жауап
|
Топографиялық карта .
Топографиялық карта туралы түсінік.Топографиялық карталардың математикалық негізі. Масштабтар және олардың дәлдігі . Топографиялық карталардың проекциясы . Топографиялық карталардың номенклатурасы.Географиялық координат.Бағыт бұрыштар.
|
№ 5 Картографиялық проекцияларды салу және есептеу.
|
Жердiң сандық моделi. Топографиялық ақпаратты алудың және өңдеудiң автоматтандырылған әдiсi
|
Ауызша жауап
|
Топографиялық карталар мазмұны .
Топографиялық карталардың шартты белгілері .
Картадағы жер бедерінің бейнеленуі .
Картадағы жазулар .
|
№ 6 Картадағы ауданды өлшеу.
|
Глобалды позициялық жүйе (ГПЖ) және оның қолданылуы
|
Ауызша жауап
|
Картаның математикалық негізі .
Картаның масштабы. Картадағы бұрмалану. Картографиялық проекция .
Картографиялық проекция түрлері. Координаттық тор.
|
№ 7 Жер бетіндегі нүктелердің орнын анықтау
|
Теодолиттiк түсiрiс кезiнде жазық жердегi және құрылыс салынған территориядағы iрi масштабты түсiрiстiң ерекшелiгi
|
Ауызша жауап
|
Картографиялық генерализация.
Генерализация себептері.
Генерализация түрлері.
Генерализациядағы географиялық принциптер
|
№ 8 Сызықтарды бағдарлау
|
Қателер бойынша сызықтық және бұрыштық өлшеулердiң дәлдiгiн бағалау
|
Ауызша жауап
|
Тақырыптық карта.
Тақырыптық картаның жағдайы, түрлері.Климат картасы.
Тұрғындар картасы.Экономикалық-географиялық карта.
Экологиялық-географиялық карта.
|
№ 9 Топографиялық карталар мен пландардың номенклатурасы
|
Гаусс-Крюгер проекциясы және тiк бұрышты координаталар
|
Ауызша жауап
|
Карта мен атластарды құрастыру көздері
Картаны құрастыру көздері түрлері.Астрономиялық – геодезиялық мәліметтер. Картографиялық мәліметтер көзі. Гидрометеорологиялық бақылау. Экономикалық-статистикалық мәліметтер.Тақырыптық мәліметтер көзі .
|
№ 10 Картаны жасау жолдары .
|
Топографиялық түсiрiстiң сапасын бағалау
|
Ауызша жауап
|
7. ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТТЕРМЕН ҚАМТАМАССЫЗ ЕТУ КАРТАСЫ
№
п/п
|
Кітаптың аты және авторы
|
Кітап саны
|
Студенттер саны
|
Қамтамассыз етілу пайызы
|
|
Колосова, Н.Н. Картография с основами топографии.- М., 2006.
|
5
|
5
|
100
|
|
Фокина, Л.А. Картография с основами топографии.- М., 2005.
|
2
|
5
|
40
|
|
Кусов В.С. Основы геодезии, картографии и космоаэросъемки к-М., 2009
|
10
|
5
|
100
|
8. Әдебиеттер
8.1. негізгі:
8.1.1. Колосова, Н.Н. Картография с основами топографии.- М., 2006.
8.1.2. Фокина, Л.А. Картография с основами топографии.- М., 2005.
8.2. қосымша:
8.2.1. Кусов В.С. Основы геодезии, картографии и космоаэросъемки к-М., 2009
Достарыңызбен бөлісу: |
