Карбон қЫШҚылдары

жүктеу 20,25 Kb.

Дата	11.05.2023
өлшемі	20,25 Kb.
	#42506

дико.лекция

КАРБОН ҚЫШҚЫЛДАРЫ

Карбон қышқылдары деп көмірсутектердің туындылары болып табылатын, молекулада бір немесе бірнеше карбоксил тобы бар -COOH қышқылын айтады.Карбон қышқылдарының жалпы формуласы: .
Карбоксил тобының санына карай карбон қышқылдары бір негізді және көп негізді болып келеді. Көмірсутек тізбегінің қаныққан қанықпағандығына қарай да қаныққан және қанықпаған карбон қышқылдары болып бөлінеді.
Карбон қышқылының физикалық және химиялық қасиеттері:
Физикалық қасиеттері:
Карбон қышқылының басым көпшілігі,суда ерімейтін кальций не барий тұздары күйінде оңай бөлінеді. Олардың көпшілігі 18 ғасырдың аяғы мен 19 ғасырдың басында ашылған. Олар көбіне табиғи қосылыстардан алынған да, солардың атына сәйкес аталып кеткен.Номенклатураның ережесіне орай,алифатты қышқылдарды оларға ұқсас көмірсутек атауларымен айта беруге болады. Сірке қышқылын алайық СН3СООН. Ол негізінде екі көміртек атомының тізбегінен құрылған. Оны этаннан алуға болады,яғни болмаса,оның негізі этан қышқылы.Демек, оны этанды қышқыл не жай ғана этан қышқылы деп атауға болады және солай атайды да.
Химиялық қасиеттері:
Қарапайым карбон қышқылдары суда ериді, қайтымды түрде сулы ерітіндіде диссиоциацияланып, сутек катиондарын түзеді:
CH3COOH = H(+) + CH3COO(-)
Және жалпы қышқылдық қасиеттерді байқатады:
2CH3COOH + Мg = Mg(CH3COO)2 + H2 ↑
2СH3CH2COOH + Ca(OH)2 = Ca(CH3CH2COO)2 + 2H2O ↑
Іс жүзінде карбон қышқылдарының спирттермен әрекеттесуінің маңызы зор:
CH3COOH + CH3OH = CH3COOCH3 + H2O
HCOOH қышқылы «күміс айна» реакциясында альдегидтік қасиетін көрсететінін атап өту қажет.
Алынуы:

Спирттерді, алкендерді, алкиндерді және кейбір басқа қосылыстарды калий перманганатының қышқылдандырылған ерітіндісімен тотықтырғанда карбон қышқылдары түзіледі.
Карбон қышқылдарын тұздардан минералды қышқылдың тұз ерітіндісіне әсер етуі арқылы алуға болады.
Құмырсқа (метан) қышқылы. Бұл бір негізді қышқыл қарапайым карбон қышқылдарына жатады және H-COOH түріндегі құрылымдық формулаға ие. Табиғатта өте кең тарағанымен (құмырсқалардың, аралардың, медузаның, қалақайдың және басқа да тіршілік иелерінің жанып тұратын секрецияларының құрамына кіреді), оны өнеркәсіпте не метанолды тотықтыру, не оның тұзын (форматын) синтездеу арқылы алады. күйдіргіш сода және көміртегі тотығы (қажет болған жағдайда кейіннен гидролизбен). бұл таза қышқыл)
Сірке (этан) қышқылы.Бұл CH3-COOH формуласы бар құмырсқа қышқылының «сәл ұзағырақ» гомологы. Ол сондай-ақ табиғатта өте кең таралған - ең алдымен этанол ашыту өнімі және жердегі тіршілік иелерінің көпшілігінің организмдеріндегі табиғи метаболит ретінде. Азық-түлік қышқылдары әдетте биологиялық көздерден алынады.

Қолданылуы:
Сабын, жуғыш заттар, күрделі эфирлер, майлау майлары, эмульгаторлар, инсектицидтер, катализаторлар, еріткіштер, пластификаторлар, лактар, шайырлар мен желімдер, гликольдер, пластмассалар, флотациялық химикаттар, беттік белсенді заттар және басқа да көптеген өндірістік және тұрмыстық заттар өндірісінде қолданылады.

жүктеу 20,25 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: