12 – ТАҚЫРЫП. ТУРИСТІК ҚЫЗМЕТКЕ САЛЫҚ САЛУЫНЫҢ
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Дәріс жоспары
12.1. Корпоративтік табыс салығы.
12.2. Қосылған қҧн салығы.
Мақсаты
Туристік агенттікке қатысты тӛлем кӛзінен алынатын табыстан
алынатын салықтар түрлерін ашып кӛрсету.
Тақырып бойынша негізгі ұғымдар:
КТС, ҚҚС, Жылдық жиынтық табыс
12.1.Туризм
саласындағы
салық
салудың
ұйымдастырылуының
ерекшеліктеріне келетін болсақ, онда қызметке салынатын салықтың кейбір
түрлеріне жеке тоқталуға тура келеді.
Туристік
ұйым
қызметіндегі
корпоратитвік
табыс
салығының
объектілеріне, яғни ҚР – ның резидентіне сәйкес екі объектісін
қарастырамыз:
-
туристік ұйымның салық салынатын табысы;
-
тӛлем кӛзінен алынатын табыс.
Туристік ұйымның салық салынатын табысы есептік салық жылы нәтижесі
бойынша келесі түрде анықталады. Салық жылы ішінде туристік ұйымның
барлық алынатын табыстары кіретін жылды жиынтық табыс салығы
анықталады. Бұл табыстарға турӛнімді ӛткізген жіне ӛндіруден түсетін
табыстар, мысалға мүлікті жалға беруден, міндеттемелерді есептен
шығарудан, күмәнді міндеттемелер бойынша, ӛтеусіз алынған мүлік ,
дивиденттер, сыйақылар, оң бағамдық айырма және басқа да табыстар
жатады.
Жылдық жиынтық табыстың құрылымы Салық Кодексінің 80-90 бабына
сәйкес анықталады.
Жылдық жиынтық табысқа түзетулер жүргізіледі: салық кодексінің 91
бабына сәйкес жылдық жиынтық табыстан кейбір табыс түрлері шегеріледі.
Салық кодексінің 92-103,105-144 баптарына сәйкес жылдық жиынтық
табыстан шегерімдер шегеріледі.
Шегерім бұл – ЖЖТ – ты алумен және салық салынатын табысты анықтау
кезіндегі ЖЖТ – ты кемітетін салық тӛлеушінің шығыстары.
Шегерімге жатпайтын шығыстар салық кодексінің 104 бабына сәйкес
анықталады.
Осылай анықталған туристік ұйымның ССТ – сы 30% мӛлшерімен
анықталады.
КТС =3%*(ЖЖТ түзету, ЖЖТ – шегерім).
Туристік ұйымның есеп қызметкеріне аса назар бӛлетін бір тұсы – КТС –
ғы бойынша туристік қызметтің мезгілдік сипатына байлансты аванстық
тӛлемдердісомасы салық жылы ішінде бірдей үлестермен тӛленеді. Туристік
ұйымдардың алатын табыстары жыл ішінде біркелкі болмағандықтан, КТС –
64
ғы бойынша аванстық тӛлемдерді ескергендегі ақшалай қаражаттардың
айлық шығыстары дұрыс жоспарлануы керек. Екіншіден, Салық кодексінің
126 бабына 8 пунктіне сәйкес болашақ салық кезеңдеріндегі авнстық
тӛлемдердің сомасына түзету салық жылының әр айындағы туристік
ұйымның алатын табысының біркелкі еместігін ескеруі керек.
Туристік агенттікке қатысты тӛлем кӛзінен алынатын табыстан алынатын
салыққа сәйкес келесі табыстарды жатқызамыз:
-
біріншіден, тӛлем кӛзінен ұсталынуға жататын туритсік
ұйым салық кезеңі ішінде табыстар алуы мүмкін. Мысалы,
депозит бойынша сыйақылар. Осындай жағдайда туритсік
агенттікке осындай табыстарды тӛлейтін заңды тұлғалар
анықтама беру арқылы тӛлем кӛзінен салық ұстауға
міндетті. Салық кодексінің 131 бабына сәйкес тӛлем кӛзінен
ұсталынатын салық сомасы салық кезеңіне туристік
агенттікпен есептелген корпоративтік табыс салығы есебіне
апарылады.
-
Екіншіден, Салық кодексінің 131 бабына тӛлем кӛзінен
ұсталынатын туристік агенттіктің басқа тұлғаларға табыс
тӛлеген кезде табыс салығын тӛлем кӛзінен ұстауға және
бюджетке аударуға міндетті.
Заңды тұлғаларға, яғни резидент еместерге табыстар тӛлемінің жекелеген
жағдайларын қарастыратын болсақ, Салық кодексінің 178 бабына сәйкес
анықталған, ҚР – да тұрақты мекемесімен байланысты емес, Салық
кодексінің 180 бабында анықталған мӛлшеріндегі шегерімдерді ескермей
тӛлем кӛзінен ұсталымға жатады. Табыс тӛлемі ретінде ақшаның қолма – қол
және ұзақ мерзімде берілуі, бағалы қағаздар, қатысу үлесі, табысты алушы
резидент еместің міндеттемесінің есептен шығарылуы немесе есептелуі.
ҚР – ғы тӛлем кӛздерінен резидент еместердің табыстары 178 бап бойынша
анықталады. 179 баптың 2 пунктіне сәйкес тӛлем кӛзінен салық салынуға ҚР
аумағына сыртқы сауда операциялары бойынша ӛнімді жеткізумен
байланысты табыстары жатпайды.
Салық кодексінің 181 бабына сәйкес резидент емес заңды тұлғаның
табысынан ұсталатын тӛлем кӛзінен табыс салығы мемлекеттік бюджетке
тӛленуге жатады:
1.
Ай аяғында тӛлем жүргізілгендегі 5 жұмыс күні ішінде тӛленген
табыс сомасы бойынша;
2.
КТС бойынша декларацияны ӛткізуге арналған 10 жұмыс күні
ішіндегі шегерімді ескергендегі есептелген бірақ тӛленбеген
табыстың сомасы.
Кӛрсетілген салық кодексініңкелтірілген баптарынан туристік ұйымның
бухгалтеріне резидент емес заңды тұлғаға табыс тӛлеген кезде осы табыс
салық кодексінің 178, 179 бабына сәйкес тӛлем кӛзінен салық салынуға жата
ма, соны анықтау керек. Егер жататын болса онда салық ұсталымын Салық
кодексінің 180 бабына сәйкес жүргізуі керек. Егер резиденрт емес заңды
тұлғамен келісім шартта салық ұсталымы қарастырылмаса және тӛленуге
65
барлық табыс сомасы жатса, резидент емес үшін табыс салығын туристік
ұйым ӛзінің меншік қаражаттарынан тӛлейді.
Салық кодексінің 181 бабына сәйкес бекітілген резидент еместің
табысынан табыс салығы бюджетке мерзімінде тӛленуі тиіс.
Бұл жағдайда Салық Кодексінің 182 бабына сәйкес туристік ұйым тӛлем
кӛзіне табыс салығын ұстап қалу жӛнінде міндеттеме туындаған есепті
тоқсаннан кейінгі айдың 15 – нен кешіктірмей, тіркелген жері бойынша
салық органдарына тӛлем кӛзінен алынған табыс салығы жӛніндегі тоқсан
сайын есептік табыс етуге міндетті.
Қазақстандық туристік ұйымдардың резидент еместерге табыстар
тӛлемінің кең тараған жағдайы болып Қазақстандық туристік ұйымдармен
жіберілетін туристерге резидент еместердің кӛрсететін туристік қызметтің
тӛлемі болып табылады. Ӛйткені, ҚР территориясында резидент еместердің
кӛрсететін қызметі тӛлем кӛзінен ұсталынатын табысқа кірмейді. Осыған
сәйкес Қазақстандық туристік ұйым табыс салығының ұсталымын
жүргізбейді.
Қазақстандық туристік ұйым резидент еместердің арасындағы сыртқы
саудалық контрактісі бойынша алынған ӛнімнің құнын тӛлеген кезде табыс
салығын ұстауға байланысты міндеттемелер Салық кодексінің 179 бабына 1-
3 пунктіне сәйкес табысты ұстау міндеттемесі жүктелмейді.
Мына мысалды қарастырсақ: Бас офис Еуропада орналасқан, ал Алматыда
оның филиалы. Бас ұйымның ӛкілдері Алматыға іс сапармен келеді. Бұл
жағдайда туристік агенттік арқылы филиал бас ұйымның ӛкілдеріне визаны
алуға және сыртқы істер Министрлігіне шақыруды ұйымдастыруға
жәрдемдеседі. Филиал VIP сервис қызметін тӛлейді.
Салық кодексінің 92 бабына сәйкес шегерімдерге керекті құжаттар болған
жағдайында салық тӛлеушінің ӛз ЖЖТ – ты алуымен байланысты шығындар
жатады.
Бұл жағдайда кӛрсетілген шығындар қызметкердің кӛзқарасы бойынша
ӛкілеттік шығындарға жатқызылуы мүмкін емес. Сонымен қатар осы
жағдайда жеке тұлғалардың табысы бас ұйымның ӛкілеттеріне, яғни VIP
сервис қызметі, виза және тағы басқа түрінде табыстар пайда болады. Бұл
табыстың тӛлем кӛзінен табыс салығын міндетті түрде ұстау керек.
12.2. Қосылған құн салығы.
Қосылған құн салық бойынша ҚР Салық кодексінің 208,209 баптарына
сәйкес жалпы бердей тәртіпте туристік ұйым салық тӛлеуші болып
табылады. Тур ұйым салық кодексіне сәйкес салық органына ҚҚС – ғы
бойынша есепке тұру туралы 15 күнтізбелік күн ішінде ӛтініш беруі тиіс.
Мемелекеттік тіркеуге салық тӛлеуші ретінде тіркелгеннен күннен бастап
салық тӛлеуші болып есептелінеді. Салық органына тіркелгеннен кейін,
салық органы ҚҚС – ғы бойынша тіркеу құжатын береді.
ҚҚС – ғы бойынша нысан салық салынатын айналым мен салық
салынатын импорт болады. Салық салынатын айналымға тауар, жұмыс,
66
қызмет кӛрсету – ҚР бойынша жүзеге асырылады. Салық салынатын
импортқа шет елден ҚР аумағына кіретін тауар және қызмет түрлері жатады.
Туроператордың ҚҚС есебін жүргізу ретін қарастыратын болсақ, әлбетте
істелетін жұмысының 3 түрлі нұсқасында назар аударамыз. Яғни шығатын
туризм, кіретін туризм және ішкі туризм.
Шығатын туризм бойынша турфирма турпакет құқығы резидент емес
туристерге қызметін кӛрсетуге құқылы. Мына бір жайтқа назар аудару
қажет: резиденттің сақтандыру ұйымы бойынша сақтандыру қызметіне ҚҚС
– ғы салынбайды. Бұл қызметтер ҚР Салық кодексінің 227 бабына
кӛрсетілген.
Туристерді тасымалдау қызметіне салық салуда халықаралық тасымалдау
немесе ішінара тасымалдауына байланысты салынады. Егер туристердің
тасымалдануы халықаралық дәрежеде жүргізілсе, онда оған ҚҚС – ғы
салынбайды.
Операция мазмұны
Дт
Кт
Сома теңге
Нарық курсының инвойс күніне
резидент емес туроператордың
қызметіне барған елде шоты
акцептелген
8110
3310
700000
Резидент емеске ҚҚС салынған
12810
3130
10500
Резидент емеске нарықтық курс
күніне тӛлем жүргізілген
3130
1060
70500
Курстық айырма есептелінген
7400
3310
500
Сақтандыру ұйымының шоты
акцептелген
8110
3310
5000
ҚР-ның
территориясындағы
туристерді
тасымалдайтын
транспорттық ұйымының шоты
акцептелген
8110
3310
10000
ҚР терр – я тасымалдауға ҚҚС
1420
3310
1500
Тағы да басқа тӛлеуге тиісті салық түрлеріне келетін болсақ, мүліктік салық,
жер салығы және кӛлік салығы – жергілікті бюджетке тӛленетін
болғандықтан, туристік фирма қай жерде орналасса сол салық инспекциясы
Салық кодексінде кӛрсетілген мерзімде тӛленеді, және осы мерзімде есеп
берілуі тиіс.
Достарыңызбен бөлісу: |