Тірек конспектілер негізінде ірі блоктармен оқыту әдістемесі. Тарихи білім берудің маңызды міндеті тарихи процесті кӛру мен себеп-салдарлық байланыстықпен даму ретіндегі тарихты тҥсіну негізінде тарихи ойлауды қалыптастыру болып табылады. Дәстҥрлі оқыту әдістемесі курсты, оқиға мен қҧбылысты бӛлшектеп оқытуға негізделген. Мысалы, Ежелгі Египет, Ежелгі Греция, Орталықтанған орыс мемлекеті тақырыптарын алуға болады. Егер «Орыс мемлекетінің орталықтануы» тақырыбын алатын болсақ, онда орыс деревнясының шаруашылығын, еңбек қҧралдарын, қҧл еңбегінің қолданылуын, дін мен мәдениетін толық қамтитын блоктарды қҧру керек. Яғни негізгі идеялар схемаларда жеке блоктармен беріледі. Ондағы сҧрақ-тапсырмалардың бағыты мынадай болады:
Орыс мемлекетінің табиғат жағдайын сипатта;
Неліктен орыстар егіншілікпен айналысқан;
Қандай жағдай ҧсақ мемлекеттердің қалыптасуына әкелді.
Шаруашылық прогресі мен қҧлдықтың дамуының арақатынасын аша отырып, оқушылар блок-схемадағы 2,3,4 символдар арқылы грек мәдениетінің дамуын баяндауы керек. Сабақтың қорытынды бӛлімінде оқушылар блок-схемалардың символдарын дәптерлеріне
кӛшіріп және негізгі идеяларды жазады.
Сонымен тірек нҥктелерді қолданатын бҧл жаңа технологияның дәстҥрлі сабақтардан ҥлкен мәнді айырмашылығы бар. Ол:
материалды ірі блок-тақырыптармен оқыту тҧтас бӛлім шеңберінде оқу материалын жоғарғы дәрежеде бекітуге мҥмкіндік береді.
себеп-салдарлық байланыстың нақты дамуындағы тарихи процесті тҧтастай кӛру, яғни қоғамдық, саяси, экономикалық, мәдени саладағы негізгі оқиға, дата, процестерді толық та, тҧтастай қарау;
материалды белгілі бір символдар тізбесіне сҥйене отырып оқу. Бҧл кӛру, есту, маторикалық естің жҧмыс жасауына әкеледі. Тірек конспектілер біртҧтас графикалық негізде, қарапайымнан кҥрделіге қарай жҥру негізінде қҧрылады;
жоспарланған сабаққа бӛлінген оқу уақытын едәуір дәрежеде ҥнемдеу кӛптеген жҧмыс формалары мен методикалық тәсілдерді енгізуге мҥмкіндік береді;
бҧл технологияның жҧмысының жалпы принципі оқушылардың бәріне де жекелей-бағдарлық тҧрғыдан келуді талап етеді;
сабақтың шынайы қорытындысы динамика принципінде, оқиғалардың уақыт пен кеңістіктің басқа оқиғаларымен ӛзара байланысы негізінде оқиғаларға талдау жасауда тарихи ойлауды қалыптастыру.
Шынайы кӛрінісі оқу процесіне барлық оқушыларды қатыстыру, мектептен «қорқу» синдромының жойылуы, оқытудың сәттілігі мен сапасы.
Бірнеше жылдар бойы тарих сабақтарында блок-схемаларды қолдана отырып оқыту, әрі эксперименттік сыныптар мен дәстҥрлі сабақтар ӛтетін сыныптарды салыстыру нәтижесінің ӛзі оқытудың бҧл тҥрінің артықшылығын дәлелдеген. Схемаларды қолдану оқушылардың кҥрделі материалды, оқу мазмҧнының негізгі мәселелерін тҥсіну деңгейін едәуір дәрежеге кӛтереді. Олар ӛз білімдерін еркін пайдаланады,себеп-салдарлық, хронологиялық т.б. байланыстарды жақсы игереді, сондай-ақ оқушылардың пәнге қызығушылығын арттырады.
Егеменді еліміздің толыққанды азаматы мен азаматшасын қалыптастыру талабы қазіргі мектеп пен пән мҧғалімінің алдына ерекше міндеттер мен талаптарды қойып отыр. Ӛйткені ӛмірдің ӛзі кҥрделі орта. Сондықтан сол кҥрделі ортада жеке тҧлғалар ӛздерінің алған білімін толық пайдалана алуы ҥшін олар жан- жақты білімді болуы қажет. Жеке тҧлғалар білімі жан-жақты,
тиянақты, сапалы болуы ҥшін ол, біріншіден, тарихи оқиғаларды талдай білу, екіншіден, қҧжат деректерімен жҧмыс жасай білу, ҥшіншіден тарихи белгілермен жҧмыс жасай білу мҥмкіндіктері мен дағдылары қалыптастырылады.
Яғни тірек-динамикалық схемаларды пайдалану оқушының ӛз ойын жҥйелі тҥрде жеткізуіне ықпал етеді. Ӛтілетін жаңа тақырыпты кӛз алдына келтіру ҥшін кӛмек береді.
Сондықтанда жеке тҧлға бойында жоғарғы саяси-идеялық, адамгершілік-имандылық қасиеттерді қалыптастыруда, оларды ӛмірге, еңбекке дайындауда, тарихи ойлау қабілетін қалыптастыруда тірек-динамикалық схемалар тобын, тірек конспектілерді тарих сабақтарында мҥмкіндігінше толық пайдалануымыз керек. Қазіргі таңда Insert, Soros стратегияларын сабақта пайдалану ӛте тиімді жҥргізілуде.
Достарыңызбен бөлісу: |
