Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (3-шығарылым)

9) Өнімділігі 10-нан 50 м²/мин. дейінгі автокомпрессорлар;

10) Коперлер;

11)Жүк көтерімділігі 6,3 –тен 10 т. дейінгі автомобиль крандары (ерекше);

12) Трасса жағдайларында диаметрі 800 мм. дейінгі газ-мұнай өнімдері құбырларын оқшаулауға арналған машиналар;

13) Күрделі арматура құрылымдарын дайындауға арналған механикаландырылған тартпалы құралдары;

14) Жылжымалы (сырғығыш) қораманы көтеру жөніндегі механикаландырылған жабдық.

15) Шағын механикаландыру құралдары: өнімділігі 20*/сағ. жоғары бетон насос қондырғылары, қорыту көлемі 1200-ден 2400 л. дейінгі жылжымалы бетон араластырғыштар;

16) Диаметрі 1200 мм. жоғары құбырларды майыстыруға арналған жылжымалы құбыригіш қондырғылар;

17) Қозғағышының қуаты 73 кВт дейінгі (100 а. к. дейінгі) құбыр тазалау машиналары;

18) Қозғағышының қуаты 73 кВт дейінгі (100 а. к. дейінгі) құбыр төсегіштер;

19) Нығыздаушы және планировкалаушы-нығыздаушы машиналар;

20) Жоғары және төмен қысым қондырғылары: қуаты 43-тен 73 кВт жоғары (60-тан 100 а.к. жоғары) трактордағы бар қондырғылары;

21) Өнімділігі 60м²/сағ дейінгі бетон қоспаларын дайындайтын үздіксіз жұмыс істейтін жылжымалы автоматтандырылған қондырғылар;

22) Қозғағышының ішкі жану қуаты 73-тен 110 кВт дейінгі (100-ден 150 а. к. дейінгі) жылжымалы электрмен пісіру агрегаттары;

23) Қозғағышының қуаты 37 кВт жоғары және 110 кВт дейінгі (50-ден 150 а. к. дейінгі) жылжымалы электр стансалары.

6-разряд

1) Өнімділігі 40-тан 60 м²/сағ дейінгі автобетон насостары;

2) Автомұнаралар мен көтеру биіктігі 55 м. жоғары автогидрокөтергіштер;

3) Битум ерітетін жылжымалы қондырғылар;

4) Бұрғылау тереңдігі 6 м. жоғары бұрғылау және өздігінен жүретін бұрғылау-кран машиналары;

5) Өздігінен жүретін жерқазу-фрезер машиналары;

6) Өнімділігі 50-ден 70 м²/мин. асатын автокомпрессорлар;

7) Магистральді газ-мұнай өнімдері құбырларын пісіруге арналған контактілі-пісіру қондырғылары;

8) Универсальді коперлер, кран-коперлер, өздігінен жүрмейтін жүзбелі коперлер;

9) Жүк көтерімділігі 10-нан 20 т. дейінгі автомобиль крандары;

10) Трасса жағдайларында диаметрі 800-ден 1000 мм. дейінгі газ-мұнай өнімдері құбырларын оқшаулауға арналған машиналар (ерекше);

11) Қозғағышының қуаты 73 кВт жоғары (100 а. к. жоғары) құбыр тазалау машиналары;

12) Қозғағышының қуаты 73 кВт жоғары (100-ден жоғары 140 а. к. дейінгі) құбыр төсегіштер;

13) Жоғары және төмен қысым қондырғылары қуаты 73 кВт жоғары (100 а.к. жоғары) трактордағы бар қондырғылары;

14) Өнімділігі 80м²/сағ дейінгі бетон қоспаларын дайындайтын үздіксіз жұмыс істейтін жылжымалы автоматтандырылған қондырғылар;

15) Бұрғылау диаметрі 500 мм. дейінгі су құбырларын төсеу кезінде топырақты нығыздау және бойлық бұрғылау жөніндегі қондырғылар;

16) Қозғағышының ішкі жану қуаты 110 кВт жоғары (150 а. к. жоғары) жылжымалы электрмен пісіру агрегаттары;

17) Қозғағышының қуаты 110 кВт жоғары және 175 кВт дейінгі (150-ден 240 а. к. дейінгі) жылжымалы электр стансалары.

7-разряд

1) Өнімділігі 60-тан 180м²/сағ. дейінгі автобетон насостары;

2) Автомұналарар мен көтеру биіктігі 35 м. асатын автогидрокөтергіштер;

3) Бұрғылау диаметрі 400-ден 1200 мм. дейінгі бұрғылау және өздігінен жүретін қозғағышының қуаты 100-180 а.к. бұрғылау-кран машиналары;

4) Өнімділігі 70²/мин. жоғары компрессорлар;

5) Коперлер (өздігінен жүретін қондырғылар);

6) Жүк көтерімділігі 20-дан 40 т. дейінгі автомобиль крандары;

7) Трасса жағдайларында диаметрі 1000-ден 1200 мм. дейінгі газ-мұнай өнімдері құбырларын оқшаулауға арналған машиналар (ерекше);

8) Қозғағышының қуаты 100-ден 145 кВт дейінгі (140-тан 200 а. к. дейінгі) құбыр төсегіштер;

9) Өнімділігі 80-нен 120 м²/сағ дейінгі бетон және топырақ қоспаларын дайындайтын үздіксіз жұмыс істейтін жылжымалы автоматтандырылған қондырғылар;

10) Бұрғылау диаметрі 500-ден 1000 мм. дейінгі су құбырларын төсеу кезінде топырақты нығыздау және бойлық бұрғылау жөніндегі қондырғылар;

11) Қозғағышының қуаты 175 кВт жоғары (240 а. к. жоғары) жылжымалы электр стансалары.

8-разряд

1) Өнімділігі 180м²/сағ. дейінгі автобетон насостары;

2) Жүк көтерімджлігі 40-тан 60 т. дейінгі автомобиль крандары;

3) Трасса жағдайларында 1200 мм. және одан жоғары газ-мұнай өнімдері құбырларын оқшаулауға арналған машиналар;

4) Қозғағышының қуаты 145-тен 220 кВт дейінгі (200-ден 300 а. к. дейінгі) құбыр төсегіштер (ерекше);

5) Өнімділігі 120 м²/сағ. бетон қоспаларын дайындайтын үздіксіз жұмыс істейтін жылжымалы автоматтандырылған қондырғылар;

6) Бұрғылау диаметрі 1000 мм. жоғары су құбырларын төсеу кезінде топырақты нығыздау және бойлық бұрғылау жөніндегі қондырғылар.

7-8-разряд беру үшін орта арнаулы (кәсіптік) білім талап етіледі.

Ескерту. АБКС типтес мұнаралы кранның машинисі кранның жүк көтерімділігі осындай болған кезде бір разряд жоғары тарифтеледі.

Машинист (қада ұру және сіңіру машинасының)

Білуге тиіс. Қызмет көрсетілетін машиналардың құрылымы мен техникалық сипаттамалары, оларды пайдалану, техникалық баптау және жөндеу жөніндегі ережелер мен нұсқаулықтар, жұмысты жүргізу технологиясы, жанар және жағармай, электр энергиясын жұмсау нормалары, майлар мен отынның маркалары мен қасиеттері, орындалатын жұмыстың сапасына қойылатын техникалық талаптар, электротехника негіздері.

Машиналарды басқару кезінде:

5-разряд

2) Коперсіз дірілмен сіңіргіштер;

3) Коперсіз дизель-балғалар.

6-разряд

1. 
   Қозғағыш қуатының күші 73 кВт жоғары (100 а.к. жоғары) өздігінен жүретін қадаларды дірілмен батырушы сіңіргіштер.
   

Өздігінен жүретін копер қондырғылар.

6-7-разрядтар беру үшін орта арнаулы (кәсіптік) білім талап етіледі.

83. Машинист (топырақты су астында әзірлеу және

гидротасымалдау машиналары) 9-разряд
Жұмыс сипаттамасы. Арналарды салу, гидротехникалық және өнеркәсіп құрылыстарын, өзендердің түптереңдері мен жабық су көздері құрылысы кезінде топырақты су астында әзірлеу және гидротасымалдау үшін қолданылатын әртүрлі типтегі және нысандағы машиналарды басқару. Машинаға техникалық ықзмет көрсету, оның жүйелері мен тораптарының ақауларын тексеру. Машиналардың жұмысындағы ақауларды анықтау және жою. Жоспарлы-алдын алу жөндеулеріне қатысу.

Білуге тиіс. Қызмет көрсетілетін машиналардың нысаны мен құрылымы, оларды пайдалану жөніндегі ережелер мен нұсқаулықтар, гидромеханикаландыру жұмыстарын жүргізу тәсілдері және олардың сапасына қойылатын техникалық талаптар, ішкі өзен жолдары бойынша кеме жүру ережелері, кемелердің айрықшалық жарықтары, негізгі дабылдары, кемедегі такелаж жұмыстарының өндіріс ережесі.

Машиналарды басқару кезінде:

4-разряд

2) Жер соратын, жүзбелі өздігінен жүрмейтін снарядтардың және өнімділігі 2000 м²/сағ. топырақнасос қондырғыларының электр жабдығы.

5-разряд

1) Жер соратын, жүзбелі өздігінен жүрмейтін өнімділігі 2000 м²/сағ. топырақнасос снарядтары.

2) Жер соратын, жүзбелі өздігінен жүрмейтін снарядтардың және өнімділігі 2000-нан жоғары және 4000 м²/сағ. топырақнасос қондырғыларының механикалық жабдығы.

3) Жер соратын, жүзбелі өздігінен жүрмейтін снарядтардың және өнімділігі 2000-нан жоғары және4000 м²/сағ. топырақнасос қондырғыларының электр жабдығы.

6-разряд

1) Гидромониторлы- эжекторлы жүзбелі өздігінен жүрмейтін снарядтар.

2) Жер соратын, жүзбелі өздігінен жүрмейтін өнімділігі 2000-нан жоғары және 4000 м²/сағ. снарядтар.

3) Жер соратын, жүзбелі өздігінен жүрмейтін снарядтардың және өнімділігі 4000 м²/сағ. жоғары топырақнасос қондырғыларының механикалық жабдығы.

4) Жер соратын, жүзбелі өздігінен жүрмейтін снарядтардың және өнімділігі 4000м²/сағ. жоғары топырақнасос қондырғыларының электр жабдығы.

Жер соратын, жүзбелі өздігінен жүрмейтін өнімділігі 2000-нан жоғары және 4000 м²/сағ. жоғары снарядтар.

Орта арнаулы (кәсіптік) білім талап етіледі.

Бульдозер машинисі

Жұмыс сипаттамасы. Автомобиль және теміржолдарды, суару және кеме жүзу арналарын, бөгеттерді, қоршаулық жер дамбыларын, ғимараттар мен құрылымдардың астына қазаншұңқыр, электр беру және контакт желісі линияларының тіреуін, жер асты коммуникацияларына арналған траншеялар, суағызу кюветтері мен басқа да ұқсас құрылыстарды салу кезінде шұқанақ, үйінді, резервтер, кавальерлер мен банкеттер жасау кезінде топырақты әзірлеу, орнын ауыстыру және жоспарлау. Бульдозердерді қарау және оларға жанар, жағармай құю. Қажалатын бөлшектерін майлау. Алдын ала жөндеу және басқа да жөндеулерге қатысу.

Білуге тиіс. Бульдозердің құрылымы, техникалық сипаттамасы және әртүрлі жұмыстарды орындау кезінде бульдозерді пайдалану, аспалы жабдықты монтаждау және бөлшектеу тәсілдері, түрлі санаттағы тереңдігі әртүрлі топырақыт әзірлеу және орнын ауыстыру ережесі, үймелерді қабатымен түсіру тәсілдері, берілген бейіндер мен белгілемелер бойынша шұқанақтарды әзірлеу, үймелерді түсіру және алаңдарды жоспарлау ережесі, жанар, жағармай материалдарының маркалары мен жұмсау нормалары, іштен жану қозғағыштарын майлау, қоректендіру және суыту жүйелері, ақаулардың туындау себептері мен оларды жою тәсілдері.

Қозғағышының қуаты 43 кВт дейінгі (60 а.к. дейінгі) бульдозерді жүргізу кезінде - 4-разряд

Қозғағышының қуаты 43-тан жоғары 73 кВт дейінгі (60 а.к. жоғары және 100 а.к. дейінгі) бульдозерді жүргізу кезінде - 5-разряд

Қозғағышының қуаты 73тен жоғары 150 кВт дейінгі (100 а.к. жоғары және 200 а.к. дейінгі) бульдозерді жүргізу кезінде - 6-разряд

Қозғағышының қуаты 150-ден жоғары және 280 кВт дейінгі (200 а.к. жоғары және 380 а.к. дейінгі) бульдозерді жүргізу кезінде - 7-разряд

Қозғағышының қуаты 280 кВт жоғары (380 а.к. жоғары) бульдозерді жүргізу, бульдозерді су астында қашықтықтан басқару арқылы жұмыс істеу кезінде - 8-разряд

Ескерту. Тау-кен және күрделі тау-кен жұмыстарын, сондай-ақ сипаттамада көрсетілмеген барлық жұмыстарды орындаумен айналысатын бульдозер машинистері БТБА, 4-шығарылымының «Таукен және күрделі тау-кен жұмыстары» бөлімі бойынша тарифтеледі.

Таңбалау машинасының машинисі

85. Таңбалау машинасының машинисі 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Автомобиль жолдарының жол жабындарын біркомпонентті бояумен белгілеу жөніндегі жұмыстарды орындау кезінде таңбалау машинасының механизмдерін басқару. Белгілеу материалын белгілеудің технологиялық процесін ескере отырып дайындау. Таңбалаушы құрылымды жолдың берілген еніне ыңғайлау. Қызмет көрсетілетін механизмдерді алдын ала жөндеу. Шлангілерді, су құбырларын, ажырату дискілерінің форсункаларын бояу қалдықтарынан жуу.

Білуге тиіс. Таңбалау машиналары механизмдерінің құрылымы, оларды пайдалану және алдын ала жөндеу жөніндегі ережелер мен нұсқаулықтар, таңбалаушы материалдарды жағу технологиясы, таңбалаушы лак-бояу материалдар мен ерітушілердің қасиеттері, жұмыстың сапасына қойылатын техникалық талаптар, жол қозғалысы ережесі.

86. Таңбалау машинасының машинисі 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Автомобиль жолдарында белгілеу және таңбаларды жою жұмыстарын орындау кезінде таңбалау машинасының механизмдерін басқару. Жол жабындарын таңбалаушы материалдардың түр-түрлерімен белгілеудің технологиялық процесін жүргізу. Қолданылатын бояуды алдын ала араластыру, қажет болған кезде оның консистенциясын талап етілетін тұтқырлыққа жеткізе отырып анықтау. Таңбалау машинасының бактарын толтыру. Штрихтарды бөлудің электронды бағдарлама блогін дайындау және реттеу. Белгіні жағу және берілген техникалық тапсырманың қамтамасыз етілу процесін қадағалау.

87. Таңбалау машинасының машинисі 7-разряд

Салынған сызықтардың осьаралық арақашықтығы мен таңбалау материалдардың салынатын қабатын бақылап өлшеу. Электропневмогидравликалық және механикалық жабдықты баптау, реттеу және оның жұмысындағы ақаулықтарды жою.

Білуге тиіс. Таңбалау машинасының құрылғысы, оның өзара әрекет етуінің принципі және пайдалану ережелері, электропневмогидравликалық және механикалық жабдықты баптау және реттеу ережесі, бақылау-өлшегіш аспаптардың мақсаты және қолданылу принципі, бояулардың, термопластикалық материалдардың және жарық қайтарғыш элементтердің физикалық-химиялық қасиеттері, оларды басу шарттары мен технологиясы, механизмдер жұмысындағы ақаулылықтардың пайда болуының себептері және оларды жою тәсілдері.

Орта арнаулы (кәсіптік) білімнің болуы талап етіледі.

Скрепер машинисі
88. Скрепер машинисі 8-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Топырақты әзірлемелеу және жылжыту, үйінділердің, резервтердің, кавальерлер мен банкеттердің ойықтарын жасау кезінде, автомобиль жолдарын және теміржолдар, суару және кеме жүретін арналар, плотиналар салу, қоршайтын жер дамбаларын, ғимараттар мен құрылыстар және сол сияқты имараттардың астына қазаншұңқырлар қазу кезінде тіркемелі және өздігімен жүретін құрылғыларды басқару. Тягачтарды тексеру және оларға жанар-жағар май құю. Өлшеу құралдары, арқандар, блоктар, буксирлер, тораптар бекітпесінің және тежегіш құрылғылардың беріктігін бақылау. Тягачты, тіркемелі және аспалы жабдықты жөндеудің барлық түрлеріне қатысу.

Білуге тиіс. Тягачтардың, тіркемелі және аспалы жабдықтың құрылғысы және техникалық сипаттамасы, орнатылған сигнализация, әртүрлі тереңдікте әзірленетін әртүрлі санаттағы топырақтарды әзірлемелеу және жылжыту ережелері, алдын-ала белгіленген профильдер мен белгілер бойынша ойықтар әзірлемелеу және үйінділер үю, жол жүру ережелері.

Қозғалтқышының қуаттылығы 73кВт дейін (100 ат күшіне дейін) баратын скреперді басқару кезінде - 5- разряд;

Қозғалтқышының қуаттылығы айрықша 73-тен 120 кВт дейін (айрықша 360-тан 850 ат күшіне дейін) баратын - 8-разряд;

Ескертпе. Тау-кен және күрделі кен жұмыстарымен, сондай-ақ сипаттамада көрсетілмеген басқа да жұмыстармен айналысатын скрепер машинистері бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалықтың «Тау-кен және күрделі кен жұмыстарының жалпы кәсіптері» тарауы, 4 шығарылым, бойынша тарификацияланады.

Экскаватор машинисі

89. Экскаватор машинисі

Жұмыс сипаттамасы. Автомобиль жолдарын және теміржолдар, суару және кеме жүретін арналарды, қоршайтын жер дамбаларын, ғимараттар мен құрылыстар астына қазаншұңқырлар қазу, электроберіліс желілері мен байланыс желісінің тіректерін, жер асты коммуникациялары үшін траншеялар, су бұрғыш кюветтер, таулық жыра забанкетті жыралар және өзге де тәріздес құрылыстарды салу кезінде ойықтар, үйінділер, резервтер, кавальерлер және банкеттер жасау барысында топырақты әзірлемелеу және тасымалдау. Жанар-жағар май құю. Жүру механизмдерін сынақтан өткізу. Өлшеу құралдарының көрсеткіштерін, канттардың беріктігін, қозғалтқыштардың бекітілуін, тежегіш құрылғыларды қадағалау. Профилактикалық тексеру және жөндеудің өзге де түрлеріне қатысу. Белгіленген техникалық іс-қағаздарды жүргізу.

Білуге тиіс. Қызмет көрсетілетін экскаватордың құрылғысы мен техникалық сипаттамасы, механикалық, гидравликалық және электр жабдықтарының жұмыс істеу принципі, ашық тау-кен жұмыстарының негізгі мәліметтері, өлшеу құралдары мен автоматты құрылғылардың мақсаты мен жұмыс істеу принципі, көлікпен атқарылатын құбыр төсеу жұмыстары өндірісінің ережелері, тереңдігі әртүрлі забойларда әртүрлі санаттағы топырақтарды экскавациялау тәсілдері, топырақтарды алдын-ала белгіленген профильдер мен белгілерді сақтай отырып экскавациялау ережелері, тез тозатын бөлшектер мен тораптарды, оларды ауыстыру тәртібі, ақаулылықтардың пайда болуы себептері және оларды жою тәсілдері.

Шөмішінің сыйымдылығы 0,15м² дейін баратын бір шөмішті экскаваторларды басқарғанда - 4-разряд ;

Шөмішінің сыйымдылығы 0,15-тен 0,4 м² дейін баратын, өнімділігі 1000 сағатына м² (жыра қазушы және траншеялық) бір шөмішті роторлық экскаваторларды басқару кезінде -5-разряд;

Шөмішінің сыйымдылығы 0,4-тен 1,25 м* (айрықша) дейін баратын бір шөмішті экскаваторларды, сағатына 2500 м* (айрықша) дейінгі роторлық экскаваторларды басқару кезінде - 6-разряд;

Шөмішінің сыйымдылығы 1,25-тен 0,4 м* дейін баратын бір шөмішті экскаваторларды, өнімділігі сағатына 2500-тен 4500 м* (айрықша) дейін баратын роторлық экскаваторларды, «жерге қондырылған қабырға» әдісімен имараттар салу кезінде тереңдігі 20-дан 40 м (айрықша) дейін баратын траншеялар қазу (УДС-110, УДС-117 үлгісіндегі) автомобиль шассиіндегі планировщиктерді басқару кезінде - 7-разряд;

Шөмішінің сыйымдылығы 4-тен 9м² (айрықша) баратын бір шөмішті экскаваторларды, өнімділігі сағатына 4500 м² дейін және одан да артық роторлық экскаваторларды, тереңдігі 40 м және одан да артық траншеяларды қазу үшін (УДС-110, УДС-114 үлгісіндегі) автомобиль шассиіндегі планировщиктерді басқару кезінде - 8-разряд.

7-8 разрядтарды беру үшін арнаулы орта (кәсіптік) білімнің болуы талап етіледі.

Ескертпе. Тау-кен және күрделі кен жұмыстарын, сондай-ақ сипаттамада көрсетілмеген барлық басқа жұмыстарды орындаумен айналысатын экскаватор машинистері бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалықтың «Тау-кен және күрделі кен жұмыстарының жалпы кәсіптері» тарауы бойынша, 4-шығарылым, тарификацияланады.

Сәулеттік бөлшектерді модельдеуші
90. Сәулеттік бөлшектерді модельдеуші 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Балшықтан өрнегі қарапайым жазық модельдер илеу. Қажетті шаблондар ою және ағаш қалыптар әзірлеу. Жазық модельдердің гипсті негіздерін созу. Тегіс бетті жазық гипс модельдерін, сондай-ақ өрнегі қарапайым жазық модельдерді жинақтау. Гипстен сухарьлар, тамшылар, моншақтар модельдерін және басқа да тәріздес шағын бұйымдар ою. Гипс модельдердің үстінен қарапайым өрнек ою. Тегіс бетті жазық және ауқымды модельдерді, сондай-ақ өрнегі қарапайым жазық модельдерді тегістеу.

Білуге тиіс. Архитектуралық бөлшектердің түрлері және олардың құрамдас бөліктері, жапсырмалы өрнектің түрлері, модельдер жасауда қолданылатын материалдардың қасиеттері, олардың сапасына қойылатын талаптар, станоктар құрылғыларының негіздері және модельдер бөлшектерін созуға арналған айлабұйымдар.

91. Сәулеттік бөлшектерді модельдеуші 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Балшық пен пластилиннен өрнегі күрделі жазық модельдер илеу. Көлемді модельдердің бөлшектерін созу, жону және ою. Өрнегі күрделі гипс модельдерін, сондай-ақ өрнегі қарапайым көлемді модельдерді жинақтау. Гипс модельдеріне күрделі ою-өрнектер ою. Өрнегі күрделі көлемді модельдерді тегістеу.

Білуге тиіс. Күрделі архитектуралық бөлшектерді құрастыру тәсілдері, күрделі жапсырма өрнегін композициялау ережелері.

92. Сәулеттік бөлшектерді модельдеуші 7-разряд
Жұмыс сипаттамасы. Балшық пен пластилиннен өрнегі ерекше күрделі көлемді модельдер илеу. Өрнегі ерекше күрделі гипс модельдерін, сондай-ақ өрнегі күрделі көлемді модельдерді жинау. Гипс модельдерге аса күрделі өрнектер ою. Өрнегі аса күрделі көлемді модельдерді тегістеу.

Білуге тиіс. Аса күрделі архитектуралық бөлшектерді құрастыру тәсілдері, аса күрделі жапсырмалы өрнекті композициялау ережесі.

Мозаикашы
93. Мозаикашы 2-разряд
Жұмыс сипаттамасы. Алдын-ала белгіленген рецепт бойынша цемент ерітіндісін және мозаикалық масса әзірлеу. Үстіне мозаикалық масса төселетін тұғырларды керту және тегістеу. Мозаикалық едендерді қолмен жылтырату.

Білуге тиіс. Мозаикалық жабындарды салу кезінде қолданылатын негізгі материалдардың түрлері, тұғырлар беттерін керту мен тегістеу тәсілдері, мозаикалық массаны әзірлеу технологиясы, мозаикалық жабындарды салу кезінде ылғалдылық режимін қамтамасыз ету тәсілдері.

94. Мозаикашы 3-разряд
Жұмыс сипаттамасы. Еденнің мозаикалық жабындарын салу кезінде дайын белгілер бойынша маяк тақтайшасының деңгейіне қарап төсеу. Нығыздамамен қоса астарлы қабатты төсеу. Мозаикалық едендерді беті тегістелгенше қолмен әрлеу. Мозаикалық беттерді цементті ерітінді арқылы бітеу. Едендерді жылтыратқыш машиналар арқылы жылтырату. Сәулеттік әшекейлеу бөлшектерін жасауға арналған қалыптарды жинау, бөлшектеу және тазарту. Цемент ерітіндісін қолмен төсеу, еден бетіне ұнтақтарды себу, ерітінді қабатындағы ұнтақтарды нығыздау.

Білуге тиіс. Мозаикалық жұмыстарда қолданылатын материалдардың негізгі қасиеттері, жабын беттерін өңдеу кезінде қолданылатын абразивтердің түрлері мен қасиеттері, маяк таяқшаларын төсеу тәсілдері, жылтырату машиналарының құрылғысы.

95. Мозаикашы 4-разряд
Жұмыс сипаттамасы. Еден бетіндегі әрлегіш мозаикалық қабатты төсеу және нығыздау. Жабын беттерін асу және маяктар орнату. Орналасуын белгілей отырып тік сызықты және лекалолық жолақтар басу. Әртүрлі түстегі мозаикалық құрамдарды едендерге және сәулеттік бөлшектерге төсеуге арналған орындарды бөліп қою, уақытша жақтаулар орнату. Полимерцементқұмды едендердің құрылғысы. Тік сызықты беттерді механикаландырылған аспап арқылы жылтырату. Жазық архитектуралық әшекейлеу бөлшектерінің (плинтустардың, галтельдердің, тұтқалардың және т.б.) мозаикалық жабындарының құрылғысы.

Білуге тиіс. Мозаикалық едендер түрлерін және архитектуралық әшекейлеу бөлшектері түрлерін, тік сызықты беттерді бөліп қою ережесі, шыны, мәрмір және металл жолақтарын төсеу тәсілдері, мозаикалық едендердің бетіне және архитектуралық әшекейлеу бөлшектеріне қойылатын талаптар.

96. Мозаикашы 5-разряд
Жұмыс сипаттамасы. Қисық сызықты беттерде әрлегіш мозаикалық қабатты төсеу және тығыздау. Мыс және жез жолақтарын дайындау. Жуан шыныдан лекалолық жолақтар кесу. Жолақтар төсей отырып суретті бөліп қою. Қисық сызықты мозаикалық архитектуралық бөлшектер құрылғысы. Қисық сызықты беттерді тегістеу және жылтырату.

Білуге тиіс. қисық сызықты беттерді әзірлеу және асу тәсілдері, қажетті түстегі масса алу үшін бояғыштарды мөлшерлеу тәртібі, отырғызылған мозаика үшін қолданылатын тастың қасиеттері, суретті құрастыру ережесі, ерітінді әзірлеуге қажетті жабдықтың құрылғысы.

97. Мозаикашы 6-разряд
Жұмыс сипаттамасы. Суретшінің суреттері мен сұлбалары бойынша көркем-сәндік мозаикалық жабындар құрылғысы. Мәрмәр сынықтарынан, жылтыратылған граниттен, смальтадан тікелей ерітіндіге төселетін мозаикалық жабындар құрылғысы. Мозаикалық едендер мен архитектуралық бөлшектерді реставрациялау.

Білуге тиіс. Көркем-сәндік жабындарға арналған беттерді белгілеу және бөліп қою тәсілдері, суреттер мен эскиздер бойынша сәндік жабындар салу тәсілдері, көне мозаикалық едендер мен архитектуралық әшекейлеу бөлшектерін қалпына келтіру (реставрациялау) тәсілдері.

Гидроагрегаттар монтажшысы
98. Гидроагрегаттар монтажшысы 3-разряд
Жұмыс сипаттамасы. Жабдықты бумадан және консервілерден босату. Шаблон бойынша бөлшектерді белгілеп қою. Сылдырмақ пен қол бұрғымен саңылаулар бұрғылау. Бұрандамалық және ернемек жалғауларын жинақтау. Бұранданы қолмен кесу. Астарлар мен аралық төсемдер әзірлеу. Металл құрылымдарын түзету. Түйіспелерді монтаждық бұрандалармен бекіту.

Білуге тиіс. Жабдықты бумадан босату және оны консервациядан ағыту, қолданылатын материалдар сортаменті, күрделі емес монтаждық жұмыстарды орындау, қарапайым такелаждық құралдардың құрылғысы және оларды қолдану ережесі.