Жұлдыз­жорамал 12 Жаңа жылды жаңа үйде қарсыламақ

үзіЛіС

5

Сенбі,  30  желтоқсан  2017 жыл

Педагогтің  кәсіби  өсуі

1. Жұмыс және оны бағалау

Жұмыс  сөзінің  біздің  қоғамы-

мызда  сан  алуан  мағынасы  бар. 

Бір  ғана  педагогикалық  қызметте 

оқу-әдістемелік  жұмыс,  тәрбие 

жұмысы,  сынып  жұмысы,  үй  жұ-

мысы,  бақылау  жұмысы,  тексеру 

жұмысы,  жоба  жұмысы,  зерттеу  

жұмысы,  дипломдық  жұмыс,  кан

 

- 

дидаттық  жұмыс,  магистрлік  жұ-

мыс,  әдістемелік  жұмыс,  семинар 

жұмысы  деген  тіркестер  кездесе-

ді. Тізбектей берсек олар өте көп. 

Иә, «жұмыс» сөзі, ұғымы біздің ке- 

ңістігімізді толық бағындырып ал-

ғандай!  Қандай  болса  да  жұмыс 

болған соң оны орындаушы неме-

се  сырт  көздің  оған  беретін  баға- 

сы да болады. Баға әрдайым жұмыс 

сапасын  жетілдіруге  көмектеседі. 

Олай  болса,  мұғалім  жұмысының 

нәтижелілігі  немен  өлшенеді? 

Басты  критерий  қандай?  Мұғалім 

жұмысының  басты  көрсеткіші  –  

білім  сапасы.  Ол  бағалау  жүйесі-

мен  дәл  өлшенеді.  «4»  пен  «5»-ке  

оқитын  оқушыларының  үлесі  пе- 

дагог  қызмет  еткен  жылдарда  оң  

өсім беретін болса, мұғалім жұмы-

сының  нәтижесі  де  оң  болғаны. 

Қазақстан  Республикасында  білім 

беруді және ғылымды дамытудың 

2016-2019  жылдарға  арналған 

мемлекеттік  бағдарламасын  іске  

асырудағы  нысаналы  индикатор- 

лардың  ең  бастысын  назарлары-

ңызға ұсыналық:

№

Индикатор

Өлшем 

бірлігі

Ақпарат 

көзі

2015

(нақты)

2017

2019

2

Үлгерімі «жақсы» 

және «үздік» 

оқушылардың үлесі

(оқытудың сапасы)

%

ҚР БҒМ

Әкімшілік 

деректері

58

62

70

Батыс Қазақстан облысында бұл көрсеткіш 2016 жылы – 58,4%, 2017 жылы 

– 63%-ті құраған.

Түпкі  мақсат,  яғни  оқыту  сапа-

сын 70 процентке жеткізу жолын-

да қаншама жүйелі еңбек, көп күш 

керектігі баршамызға аян.

Білім беру және әдістемелік 

ұйымдардың жұмысын бағалау

Жоғарыда  мұғалім  жұмысын 

бағалаудың  басты  көрсеткіштері 

туралы  сөз  еттік.  Енді  сол  мұға- 

лімдердің  жұмыстарын  басқара-

тын,  үйлестіретін,  қадағалайтын, 

көмектесетін  тұлғаларды  қарас-

тыралық. Олар мектептердегі әдіс- 

темелік бірлестік жетекшілері, ди- 

ректор  және  оның  орынбасарла-

ры,  аудандық,  қалалық  білім  бө-

лімдерінің  және  оқу-әдістемелік 

кабинеттердің  әдіскерлері,  білік- 

тілікті  арттыру  жүйелері  қызмет-

керлері.  Егер  мектептегі  оқушы 

сабақтан  үздік  нәтиже  көрсетіп, 

түрлі білім сайыстарынан жүлделі 

орын  алса,  мектеп  оқушылары 

ҰБТ-дан  жоғары  балл  жинаса,  ол  

кімнің  жұмысының  нәтижесі?  Көп  

жағдайда  жаңағы  саналған  тұлға-

лар  өз  есептеріне  қосып,  өз  жұ-

мыстарының  нәтижесі  ретінде  көр- 

сетеді.  Әрине  біз  мұны  қате  дей  

алмаймыз.  Жетістік  –  ортақ  жұмыс-

тың жемісі. Дегенмен ол жетістікті 

мұғалім  еншісіне  көбірек  бұрып, 

біздер  өз  жұмысымыздың  басты 

өлшеуішіне  назар  аударғанымыз 

жөн.

Мұғалім  жұмысын  қадағалай-

тын, қолдайтын, басқаратын тұлға-

лар мен ұйымдардың жұмысының 

нәтижелілігі немен өлшенеді?

Қазақстан  Республикасында  бі- 

№

Индикатор

Өлшем 

бірлігі

Ақпарат 

көзі

2015

(нақты)

2017

2019

2

Педагогтердің 

жалпы санынан 

бірінші және 

жоғары санаты 

бар педагогтердің 

үлесі

%

ҚР БҒМ

Әкімшілік 

деректері

49,8

52

54

БҚО бойынша бұл көрсеткіш 2016 жылы – 48,9%, 2017 жылы – 49,95%.

лім  беруді  және  ғылымды  дамы-

тудың 2016-2019 жылдарға арнал-

ған  мемлекеттік  бағдарламасын 

іске  асырудағы  нысаналы  инди-

каторлардың  келесі  бір  түрін  сіз- 

дердің  назарларыңызға  ұсына-

мыз.

Олай  болса,  аталған  сұраққа 

біздің  жауабымыз:  мұғалім  жұмы-

сын  қадағалайтын,  қолдайтын, 

басқаратын  тұлғалар  мен  ұйым-

дардың  жұмысының  нәтижелілігі 

–  олар  қызмет  атқарған  жылдар-

да  оларға  қарасты  педагогтердің 

санаттарының  көтерілу  санының 

өсуімен  өлшенеді.  Мұғалім  сана-

тының  көтерілуі  астарында  қан-

шама еңбек, тер төгу жатқаны бә- 

рімізге  аян!  Үнемі  өз  әрекетін 

жоспарлап,  оқушыға  білім  мен 

тәрбие  беріп,  аяусыз  тер  төгетін 

ұстаздарымызды  қашанда  қоға- 

мымыз  қадірлейді.  Себебі,  олар- 

дың  еңбектері  абыройлы,  қайы-

рымды,  игілікті  жұмыс.  Демек,  әр  

педагог  өзінің  басты  миссиясын  

түсініп, жұмысының басты өлшеуі-

шін  ұғынып  еңбек  етсе,  оның  жұ-

мысының  нәтижелі  болатыны  ай-

қын.

2. Институт ұйымдастыратын 

байқаулар.

«Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлт- 

тық  орталығы»  АҚ  филалы  БҚО  

бойынша  педагогикалық  қызмет-

керлердің біліктілігін арттыру  ин-

ститутында  өткізілетін  байқаулар 

педагогтің  кәсіби  өсуіне  үлкен 

мүмкіндік,  күшті  серпін  береді.  

Мысалы  бізде  өткізілетін  «Сабақ-

тың  үздік  контенті»  облыстық  бай- 

қауы  5  жыл  ішінде  мектептегі 

барлық  пәндер  бойынша  секция- 

лар ашып, 633 облыс педагогін қам- 

тып,  37  жеңімпаз  бен  160  жүлде- 

герді  дипломдармен,  436  қатысу-

шыны  куәліктермен  марапатта-

ды.  Әдістемелік  қызметте  үздік 

педагогикалық  тәжірибенің  та-

ратылуына  ерекше  мән  беріледі. 

Тәжірибені  кітапша  түрінде  бас-

па  материалы  өнімі  тәрізді  тара-

ту  –  білім  беру  жүйесінде  жақсы 

орныққан.  Қазіргі  уақытта  кон-

тент  баспадан  шыққан  мәтін  тү- 

рінде ғана емес, аудио, видео нұс-

қаларда  жасалады.  Қазақстандық 

мұғалімдердің  озық  тәжірибеле-

рін  бейнесабақ  түрінде  тарату-

дан  төмендегідей  оң  өзгерістер 

күтеміз:

1) Бейнесабақ – қазіргі заман та- 

лабы  болып  табылатын  қашықтан 

оқыту  үшін  аса  қажет  материал.  

Отандық өнімдердің әуесқой үлгі- 

лері  байқау  аясында  жинақталып, 

болашақта  кәсіби  контент  құрас-

тыратын  авторлар  қалыптасады 

деп сенеміз. 

2)  Бейнесабақтар  көмегімен 

оқыту  тәжірибелерін  ішінара  ен-

гізу  арқылы,  қазіргі  балалардың 

интернетке,  компьютерге,  смарт-

фондар  мен  планшеттерге  деген 

жоғары  қызығушылықтарын  пай-

далы  арнаға  бұру  мәселесі  шеші- 

луі мүмкін.

3)  Қазақ  тіліне  латын  графика-

сын  енгізу  нәтижесінде  тілімізде  

орфографиялық  өзгерістер  пай-

да  болады.  Орфографиялық  өзге-

рістер  орфоэпиямызға  да  әсер 

етіп, сөйлеу дағдыларымызда елеу- 

лі  өзгерістер  болуы  мүмкін.  Бей-

несабақта  мұғалімнің  сабақты  тү-

сіндіру барысындағы сөйлеу үлгісі 

жазбада сақталып, ақпаратты сақ-

таудың  жаңа  форматында  бола-

шақ  ұрпаққа  қашанда  қолжетімді 

болады.

Бейнесабақта  мұғалімнің  жаңа  

сабақты  түсіндіруі,  40  (бұрын  45  

минут) минуттық сабақ мазмұнын-

да мұғалімнің оқушыға беретін ең 

маңызды  ақпараттары  бейнесабақ 

көмегімен  10  минуттан  аспайтын 

уақытқа  жинақталады.  Байқауға 

қатысу  үшін  дайындалған  бейне-

сабақтар  мынадай  жағдайларда 

пайдалы бола алады:

1) Оқушы жаңа сабақ мазмұны-

мен  алдын  ала  танысып,  сабаққа 

жоғары дайындықпен келеді.

2) Оқушы денсаулығына байла-

нысты мектепке келе алмаған кез-

де  сабақ  мазмұнымен  өз  бетінше 

шұғылдануға мүмкіндік алады.

3) Ауа райы қолайсыздықтары-

на  (төтенше  жағдайлар,  жауын-

шашын,  аяз,  боран)  байланысты 

мектепте  сабақ  тоқтатылған  кез-

дерде оқушы оқу үдерісін өз беті-

мен жалғастыра алады.

4)  Үлгерімі  төмендеген  оқушы-

лар сабақты қабылдау қабілеті кү- 

шейген  кезде  өз  беттерімен  бұ-

рынғы  сабақтарды  қайталап  түсі- 

не алады.

2013  жылы  –  14,  2014  жылы  –  

29,  2015  жылы  –  52,  2016  жылы  –  

382,  2017  жылы  –  156  педагогтің, 

барлығы  633  ұстаздың  2000-ға 

жуық  бейнесабағының  сілтеме-

лері  zkoipk.kz  сайтымызда  орна-

ласты.  Осылайша  жаңа  форматта 

жұмыстанған  педагогтер  отандық 

бейнеөнімдер  саны    мен  сапасын 

арттыруға  көмек  беретін  болса, 

оларға  байқаудың  дипломдары 

мен  қатысушы  куәліктері  білікті- 

лік  санаттарын  арттыруға  негіз 

бола алады.

ҚР Білім және ғылым министрі-

нің  2016  жылғы  27  қаңтардағы  83 

бұйрығымен  бекітілген  «Мектеп- 

ке  дейінгі,  бастауыш,  негізгі  орта,  

жалпы орта, техникалық және кә- 

сіптік,  орта  білімнен  кейінгі  білім-

нің  білім  беру  бағдарламаларын 

іске  асыратын  білім  беру  ұйым-

дарында  жұмыс  істейтін  педагог  

қызметкерлер  мен  оларға  теңес-

тірілген  тұлғаларды  аттестаттау- 

дан  өткізу  қағидалары  мен  шарт- 

тары»  құжатының  «Аттестаттауды  

өткізу» 3-бөлімінің 20-3 пункті бо- 

йынша  «...қатысу  нысандары  әр-

түрлі (күндізгі, сырттай, қашықтан) 

облыстық  деңгейдегі  кәсіби  кон- 

курстардың, педагогикалық олим-

пиадалардың  қатысушылары  не- 

месе  республикалық  немесе  ха- 

лықаралық  деңгейдегі  қатысушы-

лары  болып  табылатын  бірінші 

біліктілік  санаты  бар  тұлғалар 

мерзімінен  бұрын  жоғары  санат 

алуға  өтініш  бере  алады»  -  делін-

ген.  Бұрынғы  жылдарда  облыстық 

деңгейдегі байқау жетістіктері жо- 

ғары  санат  үшін  ескерілмейтін 

болса, жаңа ережеде педагогтерге 

көп жеңілдік әкеліп, педагог мәр- 

тебесін  арттыруға  оң  қадам  жасал-

ған.

Осылайша  біздің  институты-

мызда  жыл  сайын  дәстүрлі  өткізі-

летін  «Сабақтың  үздік  контенті» 

байқауымыз  облыс  педагогтеріне 

біліктілік  санаттарын  арттыруға 

мүмкіндік береді, облысымыз үшін 

педагогтер  құрамының  сапалық 

көрсеткішін 2019 жылға дейін 54%-

ке жеткізуге елеулі көмек болады.

«Ауылдық  мектептің  цифрлық 

бейнесі»  атты  облыстық  байқауы-

мыз  2014  жылдан  бері  өткізіліп 

келеді. 2014 жылы – 12, 2015 жылы 

– 31, 2016 жылы –30, 2017 жылы –  

25 мектеп, барлығы 98 мектеп бай- 

қауға  қатысу  нәтижесінде  мек-

теп  тарихының  қызықты  тұстары, 

жұмысының  нәтижелері,  жетістік-

тері, үздік тәжірибелері, цифрлық 

форматқа  айналып,  болашақ  ұр-

паққа  пайдалы  бейнеөнімдер  жа- 

салды.  Барлық  бейнеөнімдер 

youtube.com 

бейнехостингіне 

жүктеліп,  сілтемелері  институт 

сайтына  орналасты.  Байқау  ая-

сында әр қатысушы мектепте шы-

ғармашыл  топ  құрылып,  фильм 

сценариін  жасап,  барша  қызықты 

фактілерді  жинақтап  10  минуттық 

қызғылықты  бейнеролик  жасай- 

ды.  Жасалған  өнім  сол  ұжымға 

байқауға  қатысу  үшін  ғана  емес,  

өздеріне үнемі пайдаға асатынды-

ғымен құнды. Ол фильмді: 1) Мек-

тебіне  келген  барша  деңгейдегі 

қонақтарына  көрсету  арқылы,  аз 

уақытта мол мағлұмат бере алады; 

2)  Мектеп  оқушыларына  көрсету 

арқылы,  оқушыларға  өз  мектебі  

туралы  терең  де  жан-жақты  ақпа-

рат  ұсына  алады;  3)  Музейлеріне 

қоюларына болады, және жыл са- 

йын табылған деректермен фильм-

дерін  толықтырып,  әрлеп  отыру-

ларына болады.

Байқауға  қатысу  үшін  педагог- 

тер  облыс  орталығына  келу,  ор-

наласу  тәрізді  жол  шығындары 

болмайды. Ең бастысы, байқау та-

лабына сай роликтерін дайындап, 

контенттерін  cloud-облако-бұлт- 

қа  жүктеп,  сілтемелерін  ұйымдас-

тыру комитетіне белгіленген мер-

зімге  жолдаса  болғаны.  Байқауды 

тікелей  облыстық  кезеңде  өткізу 

арқылы,  аудандық,  қалалық  білім 

бөлімдері  қызметкерлерінің  жос- 

парлы істеріне килігуден сақтана-

мыз,  оларды  өз  аймағында  бай- 

қау  өткізу  машақатына  мәжбүр-

лемейміз.  Әйтпесе,  көптеген  рес-

публикалық  байқаулардың  мек-

теп,  аудан,  облыс,  республикалық 

деңгейлерді  қамтып  және  ереже-

лерін шұғыл түрде жолдай салуы-

нан  көп  жағдайда  әріптестеріміз 

мезі болатыны да рас.

«БАҰО  «Өрлеу»  АҚ  БҚО  филиа-

лы  БАИ  ұжымында  дәстүрге  ай- 

налған  осындай  байқаулар  облы-

сымыздың  педагогтер  ұжымын 

кәсіби  өсуге,  болашаққа  пайдалы 

бейнеөнімдер жасауға жетелейді. 

3. Кері байланыс

Жыл  сайын  жасақталатын  бай- 

қаулардың  интерактивті  жинақта-

ры байқаулар туралы мол мағлұмат 

береді.  Педагогтер  сынға  түскен 

барлық    бейнероликтің  арасынан 

өзіне  қызықтысын  таңдап,  таныса 

алады.  Мақаламызда  жазылған 

ойларға  QR  кодты  сканерлеу  ар- 

қылы  оқырманымыз  қашан  да  пі-

кірін  жазып,  ойын  білдіре  алады. 

«БАҰО  «Өрлеу»  АҚ  бас  кеңсесінің 

даму  стратегиясында  көрсетілген 

транспаренттілік  ұстанымы  біз 

үшін қашан да – басты бағдар. Бай-

қауларымыз  ғана  емес,  басқа  да 

педагогті  кәсіби  өсуге  жетелейтін 

жұмыстарымыз  институт  сайтына 

орналасып,  ашық  пікір  алмасуға 

әрдайым ашық болады. 

Елдос  САФУЛЛИН,

«БАҰО «Өрлеу» АҚ БҚО 

филиалы директорының 

оқу­әдістемелік жұмыстары  

жөніндегі орынбасары