IV. Жұмыс уақыты және демалыс уақыты

4.1.1. Ұйымда екі демалыс күні бар сенбі мен жексенбі, бес күндік жұмыс аптасы белгіленеді

4.1.2. Педагогикалық қызметкердің жұмыс режимінің ерекшеліктері мен тынығу уақыты ұжымдық шарттың ережесімен белгіленеді.

Жұмыс уақыты және мереке қамтамасыз ету, соның ішінде мұғалімдер мен басқа да қызметкерлердің тынығу, назарға ұйымның режимін ескере отырып анықталады және ішкі ережелер, жұмыс кестесін, ұжымдық келісім-шарт бойынша белгіленеді.

Педагогикалық және басқа қызметкерлердің жұмыс уақыты және тынығу уақыты, ұйым жұмысының режимін есепке ала отырып, ұжымдық шартпен, жұмыс кестесімен, ішкі еңбек тәртібінің ережелерімен анықталады яғни демалыс күндерін қоса алғанда.

4.1.3. Педагогикалық қызметкерлерді, басқарушы құрамды қоспағанда, жұмыс уақытының қысқартылған ұзақтығын орнатуға - аптасына 36 сағаттан көп емес.

4.1.4. Ұйым басшысының, оның орынбасарларының, басқа да басқарушы қызметкерлердің жұмыс уақыты еңбек заңнамасына сәйкес анықталады.

4.1.5. Жұмыс істемейтін мереке алдындағы жұмыс күнінің немесе ауысымның ұзақтылығы бір сағатқа азаяды.

4.1.6. Ауысыммен жұмыс істейтін қызметкерлердің жұмыс режимі ұйымның бастапқы кәсіподақ комитетінің пікірін ескере отырып жұмыс берушімен құрылған ауысым кестесімен анықталады.

Қызметкерлердің мынадай санаттары үшін ауысым бойынша жұмыс режимі белгіленеді: __________________________________________________________________

Ауысым кестесі күшіне енгенге дейін бір айдан кешіктірілмей қызметкерлердің қолын қойдыра отырып олардың назарына ұсынылады.

4.1.7. Жұмыс жағдайларын ескере отырып, немесе немесе белгілі бір жұмыс түрлерін орындау кезінде, күнделікті жұмысшылардың жекелеген санаттары үшін күнделікті және апта сайынғы жұмыс уақытының ұзақтылығына жұмыс уақытының жиынтық есебіне жол беріледі, есептік кезең үшін жұмыс уақытының ұзақтылығы (ай, тоқсан және басқа да кезеңдер) жұмыс сағаттарының қалыпты есебінен аспауы тиіс. Есептік кезең бір жылдан аспауы мүмкін.

4.1.8. Демалыс және ас уақытын қоспағанда жол берілмейді, жұмыс істеу уақытында оқыту және басқада қызметкерлер үзілістер жұмысын жоспарлау кезінде байланысты емес, ҚРның нормативтік құқықтық актілерінде қөзделген;

Жұмыста уақытындағы үзілістер, тәрбиешілерге жоғарыда белгіленген жұмыс нормаларын, жұмыс режимін бөле отырып, оның бөліктеріне жатпайды.

4.1.9. Оқу сабақтарының өткізу кезінде және басқа да іс-шаралар оқу тәрбиелік сипатқа ие болмайды көзделген жағдайларды қоспағанда құқықтық актілермен, ұжымдық шартпен реттеледі.

• 
  Педаогикалық қызметкерлерді алаңдатпай тапсырмаларын орындау үшін немесе іс-шараларға қатысуға байланысты емес, олардың педагогикалық қызмет;
  
• 
  Кездесу, кездесулер және қоғамдық істері жөніндегі және басқа да іс-шаралар отырысын шақыруға.
  

• 
  Сабақтарда өзге тұлғалардың қатысуы төрағасының рұқсатынсыз жіберілмейді;
  
• 
  Жұмыс берушінің өкілін қоспағанда сабақ басталғаннан кейін кіру;
  
• 
  Педагогикалық қызметкерлерге олардың жұмыс кезіндегі сабақтарға және тәрбиелеушілерге ескерту жасау.
  

4.2.1. Тынығу уақыты есептеледі, егер де қызметкер лауазымдық міндеттерін атқарудан бос, және өз уақытын өз қалауына жұмсай алады .

Бос уақыт түрлері мыналар болып табылады:

• жұмыс күнінің (ауысымының) iшiндегi үзiлiстер;

• күнделікті (ауысымаралық) тынығу;

• демалыс (апта сайынғы үздіксіз тынығу);

• мемлекеттік мерекелер;

• демалыс.

4.2.2. Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінде көзделген жағдайларды қоспағанда, тынығуға және тамақтануға байланысты емес, педагогикалық қызметкерлердің жұмыс уақытындағы үзілістерге жол берілмейді.

Жұмыс уақытында үздіксіз өз міндеттерін орындау үшін педагогикалық қызметкерлер үшін яғни тамақтануға үзіліс орнатылмаған. Бұл қызметкерлерге осы мақсат үшін арнайы бөлмеде немесе оқушылармен бірге бір уақытта ас қабылдауға мүмкіндік берді.

4.2.3. Демалыс және мереке күндері жұмыс жасауға тиым салынады.

Ерекше жағдайларда, жұмыс берушінің жазбаша тапсырысы бойынша, қызметкерлерді тарту қызметкердің жазбаша келісімінсіз және бастапқы кәсіподақ ұйымының кәсіподақ комитетінің пікірін ескере отырып осы күндері жұмыс істеуге жол беріледі. Бұл шектеу ауысым кестесі бойынша жұмыс жасайтын қызметкерлерге қолданылмайды.

4.2.4. Демалыс және мереке күндері жұмыс жасау бір жарым есе мөлшерде кем емес төленеді.

Демалыс немесе мереке күні жұмыс істеген қызметкердің өтініші бойынша, оған басқа ақылы демалыс күні берілуі мүмкін, демалыс немесе жұмыс істемейтін мереке күндері жұмыс жасағанда төлем бір есептік мөлшерде төленеді.

4.2.5. Қызметкерлерге ұсынылады:

Педагогикалық емес лауазымдағы азаматтық қызметкерлерге жыл сайынғы төленетін қосымша еңбек демалысы - 30 күнтізбелік күн;

Педагогикалық қызметкерлерге жыл сайынғы негізгі ұзартылған төленетін демалыс ұзақтылығы – 56 күнтізбелік күн.

Біліктілігі белгіленбеген жұмысшылардың еңбегі – 24 күнтізбелік күн.

4.2.6. Еңбек демалыстарын беру тәртібі, жыл сайын күнтізбелік жыл басталмай тұрып, екі аптадан кешіктірмей бастапқы кәсіподақ ұйымының кәсіподақ комитетінің пікірін ескере отырып жұмыс берушімен бекітілген демалыс кестесімен анықталады.

Еңбек демалысының уақыты туралы демалыс басталмай тұрып екі аптадан кешіктірмей қолын қойдыра отырып қызметкер хабардар етiлуге тиiс.

4.2.7. Жыл сайынғы ақылы еңбек демалысы мына жағдайда, қызметкердің тілектерін ескере отырып, жұмыс берушімен айқындаған басқа күнге дейін ұзартылуы немесе ауыстырылуы тиіс:

• 
  қызметкердің уақытша еңбекке жарамсыздығы;
  
• 
  төленетін жыл сайынғы еңбек демалысы уақытында мемелкеттік міндеттерді атқаруы, егер еңбек заңнамасы бойынша жұмыстан босату қарастырылса; қызметкер жұмыс, бұл еңбек заңнамасын жұмыс босату қарастырылған болса;
  
• 
  еңбек заңнамасымен қарастырылған, басқа жағдайларда.
  

4.2.8. Қызметкер мен жұмыс берушінің арасындағы келісім бойынша жыл сайынғы төленетін демалыс бөліктерге бөлінуі тиіс, бірақ бұл демалыстың бір бөлігі 14 күнтізбелік күннен кем болмауы тиіс.

4.2.9. Қызметкерді жұмыстан босату барысында пайдаланбаған демалыс күндері үшін ақшалай өтамақы төленеді.

4.2.10. Демалыс төлемі оның басталуына дейін үш күннен кешіктірілмей төленеді.

Егер қызметкерге жыл сайынғы төленетін еңбек демалысы кезінде төлем уақытылы жүргізілмесе немесе қызметкер оның басталуын кем дегенде екі апта бұрын бұл демалыс туралы хабардар болса, онда жұмыс беруші қызметкердің жазбаша өтініші бойынша қызметкермен келісе отырып, басқа мерзімге ауыстырады.

4.2.11. Жыл сайынғы төленетін еңбек демалысын екі жыл қатарынан бермеуге тыйым салынады

4.2.12. Қызметкерді демалыстан шақырту оның келісімімен ғана жүргізіледі.

4.2.13. Отбасы жағдайына және басқа да себебі бар жағдайларға байланысты қызметкердің жазбаша өтініші бойынша жалақысы сақталмаған демалыс берілуі тиіс, оның ұзақтылығы қызметкер мен жұмыс берушінің арасындағы келісім бойынша анықталады.

Қызметкердің жазбаша өтініші негізінде жұмыс беруші ҚР ЕК немесе ұжымдық шартта қарастырылған жағдайларда жалақысы сақталмайтын демалыс беруге міндетті.
VI. Еңбек тәртібі және оны бұзғаны үшін жауапкершілік

6.1. Тәртіпті бұзу, атап айтқанда, жұмысшының міндетін орындамауы немесе дұрыс орындамауы үшін жұмыс беруші келесі түрдегі тәртіптік жаза қолдана алады:

• 
  ескерту
  
• 
  сөгіс;
  
• 
  сәйкестік негіздері бойынша еңбек шартын
  

- жұмысшының жұмыс орынында себепсіз үш немесе одан да артық уақыт бір жұмыс күнінде (ауысымда) болмауы;

- жұмысшының жұмыс орынында алкогольдік, есірткі, психотропті заттарды қабылдап , оның ішінде жұмыс уақытында алкогольдік есірткілік және психотроптік мастануға әкелетін заттарды қолдануы;

- алкогольдік, есірткі, психотропті заттарды қабылданғаны жөніндегі фактіні анықтау үшін медициналық сараптамадан өтуден бас тарту, сәйкес акті негізінде расталады;

- еңбек қорғау және өрт қауіпсіздігі ережесін бұзуы нәтижесінде көлікте жол ережесінің бұзылуына, сонымен қатар өндірістік қатермен апатқа әкелгені үшін;

- Заң бойынша немесе сот үкімімен бекітілген; жұмысшының жұмыс орынында өзгенің мүлкіне қол салуы (оның ішінде ұсақ), қаса қана залал келтіруі немесе жоюы.

• 
  ақшалай немесе тауар күйіндегі бағалы заттармен жұмыс жасайтын қызметкер айыпты әрекетке барса немесе әрекетке бармаған күнде, егер ол әрекеттер немесе әрекетсіздік жұмыс беруші тарапынан оған деген сенімнің төмендеуіне негіз болса;
  
• 
  тәрбие қызметін атқарушы қызметкер өз жұмысын жалғастыруға мүмкіндік бермейтін адамгершілікке жат қылық жасаған күнде;
  
• 
  қызметкер жұмысын орындау барысында білген мемлекеттік құпия болып саналатын немесе өзге де заңмен қорғалатын құпияны құрайтын мәліметтерді жария еткен күнде;
  
• 
  тәртіптік жазаға тартылған қызметкердің дәлелді себептерсіз өзіне берілген қызметтік міндеттерін қайтара орындамауы немесе екінші мәрте талапқа сай орындамауы кезінде;
  
• 
  қызметкер жұмыс берушіге еңбек шартын құру кезінде немесе басқа жұмысқа ауысу барысында көрінеу жалған ақпарат берген күнде, егер нағыз құжаттар немесе мәліметтер еңбек шартын құруға немесе басқа жұмысқа ауысуға мүмкіндік бермейтін негіз болған жағдайда;
  
• 
  жұмыс берушіге материалдық зиян алып келген, жұмыс берушінің атқарушы органының басшысы, оның орынбасары немесе жұмыс беруші бөлімінің (жұмыс беруші актісімен белгіленген, жұмыс берішінің филиалдары, өкілдіктері және өзге де бөлімдері) басшысы қызметтік міндеттерін бұзған күнде.
  

6.4. Тәртіптік жаза қолданылған күнге дейін жұмыс беруші қызметкерден қағаз жүзіндегі түсініктемені талап етуі керек. Егер де екі жұмыс күні өтісімен қызметкер түсініктеме бермесе, сәйкес акт құрылады.

Қызметкердің түсініктеме бермеуі тәртіптік жаза қолдануға кедергі болмайды.

6.5. Педагог қызметкердің кәсіби мінез-құлық нормалары немесе мекеме уставын бұзуы әрекетіне тәртіптік тексеріс оған қағаз жүзіндегі арыз түскен күнде ғана жүргізілуі мүмкін. Арыздың көшірмесі қызметкерге берілуі тиісті.

Тәртіптік тексеріс барысы және оның нәтижесі бойынша шығарылған үкім мүдделі тұлғаның келісімі бойынша, тек педагогикалық қызметпен айналысуға тыйым салатын немесе оқушылардың мүддесін қорғау қажеттілігіне алып келетін жағдайлар болмаған күнде, жария етілуі мүмкін.

6.6. Қызметкердің ауырған, демалыста болған уақытын есепке алмағанда, тәртіптік жаза теріс қылық жасалған күннен бір ай уақыттан ары асырмай қолданылады.

Теріс әрекет жасалған күннен алты ай уақыт асқан жағдайда, ал ревизия, қаржы-шаруашылық қызметті тексеру немесе аудиторлық тексеріс нәтижесі бойынша – жасалған күнінен бір жылдан артық уақыт өтсе, тәртіптік жаза қолданылмайды. Белгіленген мерзімдерге қылмыстық істің өндірістік уақыты қосылмайды.

6.7. Әр тәртіптік теріс әрекет үшін тек бір ғана тәртіптік жаза қолданылуы мүмкін.

Қызметкердің жұмыста болмаған күнін есепке алмағанда, жұмыс берушінің тәртіптік жаза қолдану жөніндегі бұйрығы (өкімі) шығарылған күнінен кейін үш жұмыс күнінің ішінде қызметкердің жауапкершілігіне жарияланады. Егер қызметкер ұсынылған бұйрықпен (өкіммен) жауапкершілік негізінде танысудан бас тартса, соған сай акт жасалады.

6.8. Егер тәртіптік жаза қолданылған күннен бастап алты ай уақыт көлемінде қызметкер жаңа тәртіптік жазаға тартылмаса, ол тәртіптік жазадан ада болып саналады.

Жұмыс беруші тәртіптік жаза қолданысқа енген күннен алты ай уақыт өткенше өз ықыласымен, қызметкердің өтінішімен, тікелей басшысының немесе бастапқы кәсіподақ ұйымының сайланған органының өтінішхаты бойынша қызметкердің мойнынан жазаны алуға құқылы.

6.9. Тәртіптік жаза ретінде жұмыстан босатылу қолданылған жағдайдан басқасында, жазаға тартылулар туралы мәліметтер еңбек кітапшасына енгізілмейді.

6.10. Қызметкер тәртіптік жазаны мемлекеттік еңбек инспекциясына және (немесе) еңбек дауы бойынша мәміле комиссиясына қайта қарау жөніндегі шағымын тастауы мүмкін.

VII. Қорытынды ережелер
7.1. Ішкі еңбек тәртібі ережелерінің мәтіні көрінетін жерге ілінеді.

7.2. Ішкі еңбек тәртібі ережелеріне өзгертулер мен толықтыруларды жұмыс берушінің акт қабылдауы үшін бекітілген тәртіпте жұмыс беруші енгізеді.

7.3. Жаңадан бекітілген ішкі еңбек тәртібі ережелерімен, оларға енгізілген өзгертулер және толықтырулармен таныстыру күнін көрсетіп, жауапкершілік негізінде қызметкерлерді жұмыс беруші таныстырады

Қосымша № 2

ЖЕКЕ ЕҢБЕК ДАУЛАРЫН ШЕШУ БОЙЫНША МӘМІЛЕ КОМИССИЯСЫНЫҢ ЕРЕЖЕЛЕРІ
I. Жалпы ережелер
1. Жеке еңбек дауларын шешуші мәміле комиссиясы үздісіз әрекеттегі ұйым болып табылады, кәсіподақ ұйымы және мекеме әкімшілігі өкілдерінің тең санынан құралады.

Мәміле комиссиясы мүшелерінің саны әр тараптан ____ адамнан.

2. Кәсіподақ өкілдері комиссияға кәсіподақ ұйымы қаулысымен кәсіподақ мүшелерінен бөлінеді, ал әкімшілік өкілдері – мекеме басшысының бұйрығы бойынша.

3. Мәміле комиссиясының құрамы қызметкерлер назарына көрінетін орынға қойылады.

4. Жеке еңбек дауларын шешу бойынша мәміле комиссиясы 3 жылға дейінгі мерзімге құрылады, яғни ұжымдық келісімшарт немесе әлеуметтік серіктестік келісімінің жұмыс мерзімі аяқталғанша. Келтірілген мерзім ішінде тараптар өз өкілдерін комиссия құрамын құру үшін жасалған тәртіпте алмастыра алады, барлық өкілдердің өкілеттігі комиссия құрылған мерзімнің аяқталуымен бірге аяқталады.

5. 
   Мәміле комиссиясының әр отырысындағы төраға және орынбасар міндеттері кәсіподақ ұйымы өкілі және жұмыс беруші өкілімен кезек орындалады. Сонымен бірге бір отырыста бір ғана тараптың өкілдері төраға және орынбасар қызметін атқара алмайды.
   

5. 
   Жұмыс беруші еңбек даулары бойынша комиссияға техникалық (іс жүргізу, оларды сақтау, отырыс протоколдарын дайындау және одан көшірмелерді бері және т.б.) қызмет көрсетеді. Ұйым басшысы өз бұйрығы бойынша комиссияға техникалық қызмет көрсету ісі жүктелетін қызметкерді тағайындайды.
   

9. Мәміле комиссиясы қызметкерлердің еңбек заңын, ұжымдық келісімшартты, келісімдер және өзге де жергілікті құқықтық актілерді, еңбек шарттарын қолданудағы, соның ішінде:

1) еңбекақы төлеу;

2) басқа жұмысқа және өзге жұмыс орнына ауысу;

3) қызметтерді қатар атқару кезінде, жоқ қызметкердің орнына уақытша қызметке орналасқанда, қосымша жұмыс істегенде, үстеме, түнгі уақыттағы, демалыс және мереке күндеріндегі жұмыс үшін еңбекақы төлеу;

4) қолданыстағы еңбек ақысын төлеу жүйесінде қарастырылған қызметкерге тиесілі сыйақының мөлшері және алу құқығы;

5) өтемақы төлеу және кепілдеме ұсынылуы;

6) қызметкердің жалақысынан ұсталған ақша сомасын қайтару;

7) демалыс беру;

8) арнайы киім, арнайы аяқ киім, жеке қорғаныс құралдарын, емдік-профилактикалық тағам беру;

9) жұмыстан мәжбүрлі жағдайда қалу уақытындағы жалақыны төлеу немесе заңға қайшы ауысу салдарынан төмен ақылы қызметте жұмыс істеу кезіндегі ақша айырмашылығын төлеу;

10) еңбекақы төлеу жүйесімен қарастырылған жалақыны, үстеме ақыны қоса алғанда өндіріп алу;

12) тәртіптік жазаларды қолдану;

13) егер жазбалар бұйрыққа (өкімге) немесе өзге заңмен қарастырылған құжаттарға сай келмесе, еңбек шартын құру немесе өзгерту туралы ақпараттарды еңбек кітапшасында қате немесе дәл емес жазбалармен беру;

14) жұмысқа қайта алу, жұмыстан босату себебін тұжырымы және күнінің өзгеруі;

15) келтірілген материалдық шығынды қайтару;

16) жұмыс уақыты мен демалыс уақытының тәртібін сақтау;

17) аттестациялық комиссия шешімінің күшін жоюға байланысты туған дауларын қарастырады.

Мәміле комиссиясы еңбек құқығын, ұжымдық және еңбек шарттарын, жұмыс берушінің актілерін пайдалануға байланысты туатын өзге де жеке еңбек дауларын қарастыратын міндетті орган болып саналады.
III. Еңбек даулары бойынша комиссия жұмысының тәртібі
10. Егер қызметкер келіспеушілікті ұйым басшылығымен тікелей келіссөз кезінде бірыңғайлай алмаса, еңбек дауы комиссия қарауына түседі.

11. Комиссияға келіп түскен арыздарды қабылдауды жұмыс беруші жүргізеді, сондықтан да қызметке алушының блакнкілерінде азаматтар және ұйымдармен еңбек даулары жөніндегі комиссия атынан (шақыруларды .бағыттау, жауаптарды беру және т.б.) хат алысу жүргізіледі. Комиссия жұмысының барлық шығындарын Жұмыс беруші көтереді.

12. Қызметкерлер еңбек даулары жөніндегі комиссияға жүгіне алады:

- жұмысқа қайта алыну мәселелері бойынша – жұмыс берушінің еңбек шартының тоқтатылу туралы акт көшірмесін берген күнінен бір ай уақыт өткенге дейін;

      - басқа еңбек даулары бойынша – қызметкер немесе жұмыс беруші өз құқықтарының бұзылуы туралы білген немесе білуі керек күннен бір жыл өткенге дейін.

Жеке еңбек дауларын қарастыру бойынша жүгіну мерзімінің ағымы қарастырылып отырған еңбек дауына байланысты бітім шартының әрекет ету кезеңінде, сонымен қатар мәміле комиссиясының болмаған күнінде оның құрылғанына дейін тоқтатылады.

Белгіленген мерзімнің дәлелді себептермен өтіп кеткен күнінде еңбек даулары бойынша комиссия оны қалпына келтіре алады.

13. Еңбек даулары бойынша мәміле комиссиясы еңбек дауларын арыз тіркелген күннен кейінгі 15 күндік мерзім ішінде қарастыруға міндетті.

14. Арызы бойынша еңбек дауы қарастырылып отырған қызметкер комиссия отырысына үш күннен кешіктірілмей шақырылуы тиіс.

15. Еңбек даулары бойынша комиссия отырыстары комиссия мүшелері, мүдделі қызметкер, сонымен қатар куәгерлер және шақырылған мамандар мен сарапшылар өздеріне қолайлы уақытта отырыста бола алатындай мезгілде өткізіледі.

16. Барлық даулар еңбек даулары бойынша мәміле комиссиясымен арыз беруші қызметкердің қатысуында қарастырылуы тиіс. Істі сырттай қарау қызметкердің жазбаша арызы негізінде ғана жіберіледі.

Қызметкердің комиссия отырысына келмеуі жағдайында оның арызын қарастыру келесі отырысқа қалдырылады. Қызметкердің дәлелді себепсіз екінші мәрте отырысқа келмеген кезінде, комиссия аталмыш арызды қарастырудан алып тастауы жөнінде шешім қабылдай алады, өз кезегінде ол қызметкерді қайтадан арыз беру құқығынан шектемейді.

17. Еңбек даулары бойынша мәміле комиссиясы отырысқа куәгерлерді шақыруға, жеке тұлғаларға техникалық және бухгалтерлік тексеріс жүргізуді тапсыруға, басшылықтан құжаттар мен есептерді ұсынуды талап етуге, мемлекеттік және жоғарғы кәсіподақ органдары кеңестерін пайдалануға және сұраныстар жіберуге құқылы.

18. Еңбек даулары бойынша комиссия отырысының басында мүдделі қызметкер отырысқа қатысушы кез келген комиссия мүшесіне дәлелді қарсылық танытуға құқылы. Бұндай жағдайда даудың қарастырылуы комиссия бекітетін, басқа уақытқа ауыстырылады.

19. Қарсылықтың қанағаттандырылуы жөніндегі мәселе шешіледі:

а) басшылық өкілі жөнінде — ұйым басшысымен;

б) кәсіподақ өкілі жөнінде — кәсіподақ комитетімен.

Қарсылық жөніндегі арыздың қанағаттандырылуы немесе қанағаттандырылмауы жөнінде төраға бұйрық шығарады, ал кәсіподақ комитеті шешім қабылдайды. Тағайындалған комиссия мүшесінің орнына басқа өкіл белгіленеді.

Ауыстыру аталмыш қызметкер арызын қарастыруға арналған комиссия отырысы кезінде ғана күшінде болады.

20. Еңбек даулары бойынша комиссия егер оның отырысында барлық комиссия мүшелерінің 2/3-нен аз болмаған жағдайда ғана шешім қабылдауға құқылы.

Еңбек даулары бойынша комиссия шешімдері отырысқа қатысушы кәсіподақ комитетінің және басшылықтың барлық өкілдерінің арасындағы келісім негізінде қабылданады, міндетті күшке ие және қандай да бір бекітуді қажет етпейді.

Комиссия шешімдері дәлелді және қолданыстағы заңнамаға, ұжымдық және еңбек шарттарына, келісімдер, ережелер, қағидалар мен нұсқауларға негізделуі тиісті.

Қаржылай талаптарды орындау жөніндегі комиссия шешімдерінде қызметкерге тиесілі нақты көрсетілуі тиісті.

Мәміле комиссиясының шешімі екі жұмыс күні ішінде Жұмыс беруші мен арыз берушіге жолданады.

21. Еңбек дауы бойынша комиссияның әр отырысында міндетті түрде хаттама жүргізіледі. Отырыс аяқталған соң төраға мен орынбасар хаттамаға қол қояды. Мәмілеге келмеген жағдайда отырыс хаттамасында әр тараптың ұсыныстары баяндалады және мәмілеге келушілік орын алмағандығы сөз етіледі.

Хаттамаға дауды қарастыру барысында комиссияның қолына тиген тексеріс материалдары, жазбаша түсініктемелер, қорытындылар, хаттар мен өзге де құжаттар біріктіріледі.

22. Егер дауды қарастыру барысында еңбек даулары бойынша комиссияда кәсіподақ комитеті мен басшылық өкілдерінің арасында мәмілеге қол жетпесе, қызметкер дауды шешу жөніндегі арызымен сотқа жүгіне алады.

23. Еңбек дауы бойынша комиссияның шығарған шешімімен қызметкер келіспейтін болса, қызметкер дауды шешу жөніндегі арызымен сотқа жүгіне алады.

24. Еңбек даулары бойынша комиссия шешімдері ұйым басшылығы тарапынан шешімде көрсетілген мерзімде орындалуы тиісті. Жұмысқа қайтып алу мәселелері жөніндегі шешімдер дереу орындалады.

25. Бұрынғы жұмыс орнына қайтып алынған қызметкерге жұмыстан мәжбүрлі жағдайда қалған (жұмыстан шеттетілген) уақытына орташа айлық төленеді немесе заңға қайшы ауысу салдарынан төмен ақылы қызметте жұмыс істеу кезіндегі ақша айырмашылығы төленеді, бірақ алты айдан аспайтын уақытқа.

26. Жұмыс беруші жұмысқа қайта алу жөніндегі шешімді орындауды кешіктірген жағдайда мәміле комиссиясы қызметкерге орташа жалақы немесе шешімді орындауды кешіктірген уақыт аралығындағы жалақыдағы айырмашылықты төлеу жөнінде шешім қабылдайды.

Қызметтік орынды айырбастау өндірістік, ұйымдастыру немесе экономикалық себептерге негізделуі тиіс.

Қызметкердің жұмыс айырбастау және орын ауыстыруы, сонымен қатар қызметкер келісімімен іске асырылғандары, егер бұл оған тиісінше медициналық қорытындыға сай немесе заңнама талабы бойынша (қызметкерлердің жеке категориясының еңбегін қолдануға тыйым, негізінен әйелдер мен жасөспірімдердің) денсаулық жағдайына байланысты қарсы көрсетілген болса, заңсыз саналады.

Жұмысшысының заңға қайшы ауыстырылған қызметінде жұмысқа кірісуден бас тартуы жұмыстан қалу болып саналмайды.

Негізді өндірістік, ұйымдастырушылық немесе экономикалық себептерді дәлелдейтін айғақтар жоқ болса, қолайлы еңбек шартын өзгерту заңға қайшы болып табылады.

28. Бұрынғы жұмыс орнына қайтып алу жөніндегі шешім шығару кезінде еңбек даулары бойынша комиссия қызметкерге жұмыстан мәжбүрлі жағдайда қалған уақытына орташа айлық төлеу немесе төмен ақылы қызметте жұмыс істеу кезіндегі ақша айырмашылығын төлеу туралы шешім қабылдайды.

29. Қызметкерге тәртіптік жаза қолдану туралы дауды шеше отырып, еңбек даулары бойынша комиссия заңсыз тағайындалған немесе теріс әрекеттің ауырлығына сай емес жауапқа тартуды болдырмауы мүмкін.

Алайда комиссия жазаға тартудың бір шарасын басқасына ауыстыра алмайды, өйткені ҚР ЕК 65-б. сәйкес тәртіптік жаза қолдану шарасын таңдау Жұмыс берушіге тиесілі.

30. Басқа жұмысқа заңсыз ауыстырылған қызметкерді бұрынғы қызметіне қайта алу туралы шешім дереу орындалуға тиісті.

31. Ақша сомаларын өндіру жөніндегі дауларды қарастырғанда, еңбек даулары бойынша мәміле комиссиясы қызметкерге мәміле комиссиясына жүгінгенге дейінгі үш жыл көлемінде төленбеген және заңсыз ұсталынып қалған соманы қайтару туралы шешім қабылдауы мүмкін.

32. Жұмыс берушіден өндірілген сомалар қызметкерге комиссия шешімі шығарылғаннан кейінгі жуық арадағы еңбекақы төлеу мерзімінде төленуі тиіс.