Денсаулық сақтау бойынша SWOT- талдама

Нәресте өлімі көрсеткішінің төмендемеуі, әлеуметтік-маңызды аурулармен тұрғындардың сырқаттану деңгейі: қатерлі ісік аурулары, қан айналым жүйесінің аурулары, тұрғындар тарапынан өз денсаулықтарына жауапкершіліктің жеткіліксіздігі облыстың денсаулық сақтау саласының басты проблемалары болып қалуда.

Облыстың еңбек нарығы жұмыссыздық деңгейінің 2013 жылы 5,1%-дан 2015 жылы 4,9%-ға дейін тұрақты төмендеуімен сипатталады, бұл орташа республикалық деңгейден төмен (5,0%). Бұл ретте ауылдағы жұмыссыздық деңгейі (5,0%) қаладағы жұмыссыздық деңгейінен (4,8%) жоғары.

Экономикалық тұрғыдағы белсенді халық саны 2013 жылдан 2015 жылға дейін 69,8%-дан 70,1%-ға көбейді, жұмыспен қамту 94,9%-дан 95,1%-ға өсті (орташа республикалық көрсеткіш – 95,0%). 2015 жылы өз бетінше жұмыспен қамтылған халық саны 118,8 мың адамды құрады, бұл 2013 жылғы көрсеткіштен 4,2,%-ға аз. Өз бетінше жұмыспен қамтылған халықтың үлесі 2013 жылғы 39,2%-дан 2015 жылы 37,3%-ға дейін төмендеді (орташа республикалық көрсеткіш – 27,0%).

28-кесте

2013-2015 жылдары облыста 31330 жұмыс орны құрылды, еңбекпен қамту мәселесі бойынша жолыққан азаматтардың жалпы санынан жұмыспен қамтылғандар үлесі 2013 жылы 78,6%-дан (24314 адам) 2015 жылы 50,3%-ға дейін (21147 адам) азайды. Халықтың уақытша жұмыспен қамтылуын қамтамасыз ету үшін ақылы қоғамдық жұмыстарға үш жыл аралығында 23285 адам жіберілді.

2016 жылдың 1 қаңтарына жұмыс істейтін шетел азаматтарының жалпы саны 740 адам құрады (2014 жылы – 721 адам), заңды тұлғалар тартатын шетелдік жұмыс күшінің құрамындағы білікті мамандардың үлес салмағы 99,1%-ды құрады (2014 ж. - 100%). 2015 жылы шетелдік жұмыс күшін тартуға 964 рұқсаттама (2014 ж. - 776) берілді. 2015 жылдың ішінде жұмыс берушілермен жергілікті қызметкерлерге 310 қосымша жұмыс орны ашылды, 339 ҚР азаматтары қайта даярлау,біліктілігін арттыру курстарынан өтті.

Орта мерзімді кезеңде әлеуметтік қамсыздандыру саласындағы негізгі бағыттар біреудің асырауында болуды жоятын, арнаулы және тиімді көмекке негізделген әлеуметтік қорғау жүйесін құруға бағытталады.

2015 жылы арнаулы әлеуметтік қызметтерді көрсетумен қамтылған адамдардың үлес салмағы (оларды алуға мұқтаж адамдардың жалпы санының ішінде) 97,0%-ды құрады (2013 ж. – 96,8%).

Облыс аумағында 9 медициналық-әлеуметтік мекемелер арнаулы әлеуметті қызмет көрсетеді, соның ішінде 6 жалпы үлгідегі қарттар мен мүгедектерге арналған медициналық-әлеуметтік мекемелер, 1 психоневрологиялық медициналық-әлеуметтік мекеме, 2 балалар мекемесі. Бұлар 457 қарттар мен мүгедектер, 652 психоневрологиялық ауруы бар мүгедектер, 146 психоневрологиялық ауруы бар балаларға арнаулы қызмет көрсетуге арналған.

2015 жылы медициналық-әлеуметтік мекемелерде арнаулы әлеуметтік қызметпен 1405 адам қамтылды (2014 ж. 1399 адам қамтылды).

Жыл сайын медициналық-әлеуметтік мекемелерінде арнаулы әлеуметтік көмек алушылар саны көбеюде.

Жыл сайын медициналық-әлеуметтік мекемелерді қаржыландыру артып келеді. Мемлекеттік бюджеттен 2015 жылы 1146,8 млн. теңге (2014 ж. – 1135,7 млн. теңге), бір қамқорланушыны қамтамасыз ету шығындары артуда (2013 ж. – күніне 3310,3 теңге, 2014 ж. – 3464,1 теңге, 2015 ж. – 3491,3 теңге).

2015 жылы облыстың медициналық-әлеуметтік мекемелері 127 жолдама берді. Медициналық-әлеуметтік мекемелер мамандарының жұмысының нәтижесі болып отбасыларына қайтарылуы саналады, 2015 жылы отбасыларына 21адам (2014 ж. – 15 адам) қайтарылды.

Орал қарттар мен мүгедектерге арналған жалпы үлгідегі медициналық-әлеуметтік мекемесінің жанында 18 жастан асқан психоневрологиялық ауруы бар 30 мүгедекке арналған күндізгі болу бөлімшесі жұмыс жасайды.

Әлеуметтік қызмет көрсету формаларының кеңеюіне байланысты әлеуметтік қызметті алуға мұқтаж адамдардың саны артуда. Осыған байланысты әлеуметтік қызмет көрсету объектілерінің желісін, соның ішінде психоневрологиялық ауруы бар адамдарға арналған МӘМ арттыру қажет. 2016 жылдың 1 қаңтардағы жағдай бойынша кезекте 184 адам тұр.

Арнаулы әлеуметтік қызмет көрсетудің баламалы нысандары дамып келеді. Үкіметтік емес секторда жартылай стационар жағдайында арнаулы әлеуметтік қызмет көрсетілуде. 2015 жылы жеке сектор субъектілері (оның ішінде, үкіметтік емес ұйымдар) ұсынатын арнайы әлеуметтік көрсетілетін қызметтермен қамтылған адамдардың үлесі 1,8 %-ды құрады (2013 жылы – 1,3%), немесе 2016 жылдың 1 қаңтарына 94 адам қамтамасыз етілді. Алайда үкіметтік емес ұйымдар арқылы арнаулы әлеуметтік қызмет көрсетуге мемлекеттік тапсырысты орналастыруға жергілікті бюджеттен қаржы жеткіліксіз.

Мүгедектердің құқықтарын қамтамасыз ету және өмір сүру сапасын жақсарту мақсатында 3962 инфрақұрылым объектілеріне түгендеу жасау міндет болып табылады. 2016 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша 634 объектіге түгендеу жүргізілді, оның ішінде 569 нысан (89,7%) «бейімдеуге мұқтаж» деп айқындалды. 2015 жылдан объектілерді бейімдеу басталды және 145 объекті бейімделді. Паспортталған әлеуметтік, көлік инфрақұрылым объектілерінің жалпы санынан мүгедектер үшін қолжетімділік қамтамасыз етілген әлеуметтік және көлік инфрақұрылым объектілерінің үлесі 33,1% құрады (2014 ж. – 16,8%).

Негізгі мәселе объектілерді бейімдеуге жергілікті бюджеттен қаржының бөлінбеуі болып табылады.

Халықтың өмір сүру деңгейі

Халықтың өмір сүру сапасы мен деңгейі, олардың әл-ауқаты мен жай-күйінің шамасы мемлекет пен аймақтың экономикалық және әлеуметтік саясатының бағыттары мен басымдықтарын таңдау кезінде маңызды әлеуметтік-экономикалық критерий болып табылады.

Еңбекақы халықтың басым бөлігінің негізгі табыс көзі болып табылады, ал нақты еңбекақы көлемі көбіне адамдардың материалдық жағдайын айқындайды.

2015 жылғы бір қызметкердің орташа айлық атаулы жалақысы 116798 теңгені құрады және 2014 жылға қарағанда 6,9%-ға көп, нақты еңбекақы индексі 100,4% құрады.

Жаңа жұмыс орындарын құру бойынша қабылданған шаралар нәтижесінде халықты жұмыспен қамту, кәсіптік оқыту және қайта оқыту, арнайы әлеуметтік көмек алатындар ішінен еңбекке жарамдыларын қоғамдық жұмысқа бағыттау 28,0% құрады, бұл 2014 жылмен салыстырғанда 1,5 пайыздық пунктке (29,5%), ал 2013 жылмен салыстырғанда 4,9 п.п. аз (32,93%).

2016 жылдың 1 қаңтарына кедейлік шегінен төмен тұратын аз қамтылған отбасылар саны 729 отбасыны құрады, бұл 2015 жылдың 1 қаңтарымен салыстырғанда 23 отбасыға аз (2015 жылдың 1 қаңтарына – 752 отбасы).

2013-2015 жылдардағы өндірісте зардап шеккендердің талдауы көрсеткендей, жарақат алушылардың саны жыл сайын өзгеріліп отырады, сондықтан еңбекті қорғау және қауіпсіздік мәселесі –еңбек қатынастар саласындағы ең күрделі мәселе.

2013-2015 жылдары облыс бойынша 178 өндірістік жазатайым оқиға тіркелген (3 жылда орташа есеппен – 59), оның ішінде ауыр жарақатпен – 153 (3 жылда орташа есеппен – 51), өлім жағдайымен – 25 (3 жылда орташа есеппен – 8)

Өндірістік жазатайым оқиғадан барлығы 198 адам зардап шекті (3 жылда орташа есеппен – 66), оның ішінде өлім жағдайымен – 25 (3 жылда орташа есеппен – 8), ауыр жарақатпен – 189 (3 жылда орташа есеппен – 63).

1000 адамға шаққандағы жазатайым оқиғалардың жиілік коэффициенті 2013 жылмен салыстырғанда 2015 жылы 46,5% төмендеді (0,23 қарсы 0,46).

29-кесте

2015 жылы жарақаттанушылық көрсеткіштерінің төмендеу динамикасы байқалады: 2013 жылға салыстырғанда жазатайым оқиғалар санының 5,4% төмендеуі, зардап шекендердің саны – 2,3%.

2015 жылы өндірістік жарақаттанушылықтың ең жоғарғы көрсеткшітері, келесі салаларда байқалады: құрылыс саласы – 20 адам (2013 ж. - 11 адам), бюджеттік саласының ұйымдарында – 15 адам (2013 ж. - 10 адам), шағын бизнесте – 6 адам (2013 ж. - 10 адам). Экономиканың осы салаларына зардап шегушілердің 68% келеді.

Өндірістік жарақаттанудың түрлерін қарастырған жағдайда, көбінесе қызметкерлер құлаудан және жол-көлік оқиғаларынан зақымданады.

Жазатайым оқиғаларға әкеп соқтыратын жағдайлардың негізгі себебі зақымданушының өрескел абайсыздығы, қауіпсіздік ережесін және еңбек қауіпсіздігін бұзуы, жұмыс өндірісінің қанағатсыз ұйымдастырылуы және т.б.

30-кесте

адам

Жазатайым оқиғалардың және кәсіптік аурулардың себептерінің бірі болып жұмыс берушінің өндірістік нысандарды еңбек шарты бойынша аттестациялауға немқұрайлы қарауы болып табылады.

Облыс кәсіпорындарында еңбекті қорғауда және қауіптің алдын алу мақсатында маңызды бағыттардың бірі болып еңбекті қорғаудың басқару жүйесін енгізу (ЕҚБЖ), сонымен қатар еңбекті қорғаудың көпшілікке танылған стандарттары болып табылады.

Өндірісте жазатайым оқиғаларды және кәсіптік аурулар жайында ескерту үшін нормативтік-құқықтық құжаттарды (құрылыс нормалары және ережелері, стандарттары, стандартты ережелер, гигиена нормативтері, техникалық регламенттер) еңбекті қорғау және қауіпсіздік саласын қазіргі заманғы халықаралық нормаларға, талаптарға және ғылыми-зерттеу жұмыстар қорытындыларына сәйкестендіру қажет.

2015 жылы еңбек қатынастар саласы бойынша 484 тексерулер жүргізілді (2013 ж. - 745). Жүргізілген тексерулердің барысында 552 (2013 ж. - 1408) заң бұзушылық анықталды, соның ішінде: еңбек қатынастары бойынша – 496 (2013 ж. - 1201); еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау бойынша – 35 (2013 ж. - 159), халықты жұмыспен қамту бойынша – 21 (2013 ж. - 48).

2015 жылы тексерістердің нәтижесінде анықталған заң бұзушылықтарды жою туралы 283 (2013 ж. - 510) нұсқама берілді, соның ішінде: еңбек қатынастары бойынша – 240 (384); еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау бойынша – 28 (87); халықты жұмыспен қамту бойынша – 15 (39).

31-кесте