Жер туралы ғылымдар • геология • жер қҰрылымы 1 1-бөлім: Жер қойнауы

жүктеу 0,97 Mb.

Pdf просмотр

бет	4/8
Дата	24.10.2022
өлшемі	0,97 Mb.
	#39823

1 2 3 4 5 6 7 8

Соска презентация саган

Жантартаудан ағатын лава Жер мантиясында пайда болады
- Үлкен Каньон қалай қалыптасты - Құрлықтар қалай пайда болды • Ұсынылатын жаттығу - Оқушыларға түрлі түстерді пайдаланып, әлем

• Ұсынылатын фильмдер

- Тау жыныстарының түрлері

- Жердің құрылысы
• Ұсынылатын жаттығу
- Оқушыларға қазба көлігімен Жер ядросына баратын болса, қандай
жағдайларға тап болуы мүмкін екендігін жазуды тапсырыңыз. Жер астындағы
жағдайларға төтеп беру үшін қазба көліктің қандай ерекшеліктері болуы қажет?
• Ұсынылатын фильм
- Тақталар тектоникасы
• Мантия дегеніміз не?
Мантия – ядроны қоршап тұрған, Жер көлемінің
82%-ын құрайтын, Жердің ең қалың қабаты.
Мантия темір мен магнийге бай силикатты
жыныстардан тұрады. Оның тығыздығы ядроның
тығыздығынан азырақ және Жер массасының
68%-ын құрайды. Мантия, іс жүзінде, қатты,
бірақ бұл тереңдіктегі температура өте жоғары
болғандықтан, ол қоймалжың болады, яғни уақыт
өте келе баяу ағуы мүмкін. Бұл баяу қозғалыс
немесе конвекция литосфераны құрайтын
тектоникалық тақталардың қозғалысына алып
келеді деп есептеледі. Жанартау жыныстарын
зерттеу арқылы, мантияның табиғаты жайлы
мәлімет ала аламыз. Мантиядағы температура
Жер бетінен тереңдеген сайын арта түседі.
Жантартаудан ағатын лава
Жер мантиясында пайда болады

ЖЕР ТУРАЛЫ ҒЫЛЫМДАР • ГЕОЛОГИЯ • ЖЕР ҚҰРЫЛЫМЫ
4
ДИАГРАММА 02:
• Ұсынылатын фильмдер
- Тақталар тектоникасы
- Деректер: Таулар
- Үлкен Каньон қалай қалыптасты?
- Құрлықтар қалай пайда болды?
• Ұсынылатын жаттығу
- Оқушыларға түрлі түстерді пайдаланып, әлем
картасындағы әртүрлі тақта шекараларын
белгілеуді тапсырыңыз.
3-бөлім: Тақталар тектоникасы және қатпарлы таулар
• Тектоникалық тақталар дегеніміз не, олар қайда орналасқан және тақталар
тектоникасына не дәлел бола алады?
Жер қыртысы мен мантияның жоғарғы бөлігі литосфера деп аталады және ол тектоникалық тақталар деп
аталатын бөліктерге бөлінген. Тектоникалық тақталар бір-біріне қатысты үш түрлі шекара бойынша қозғалады:
конвергентті, дивергентті және трансформды жарылымдар. Тақталардың тектоникасының айқын дәлелдерінің
бірі – мұхиттармен бөлінген құрлықтардың бір-біріне ұқсас болуы, яғни бұл олардың бір кездері бір-бірінің жанында
орналасқанын дәлелдейді. Мысалы, Оңтүстік Америка мен Африка тақталары бір-бірімен тек пішіні бойынша
ғана емес, сонымен қатар, қазбалы өсімдіктері мен бауырымен жорғалаушылары және геологиялық қасиеттері
бойынша үйлеседі. Көптеген аймақтардағы геологиялық жылнамалар бүгінгі климаттың бұрынғы кездегіге
қарағанда күрт өзгергенін көрсетеді, демек бұл жерлер кезінде басқа ендіктерде орналасқан деп болжай аламыз.

жүктеу 0,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8