Жер туралы ғылымдар • геология • жер қҰрылымы 1 1-бөлім: Жер қойнауы

Жер құрылымы
ЖЕР ТУРАЛЫ ҒЫЛЫМДАР • ГЕОЛОГИЯ • ЖЕР ҚҰРЫЛЫМЫ
1
1-бөлім: Жер қойнауы
• Жердің ішкі құрылысы қандай?
Жер төрт қабаттан тұрады: жер қыртысы, мантия,
сыртқы ядро және ішкі ядро
• Ұсынылатын фильмдер
- Жердің құрылысы
- Жердің ядросы қаншалықты ыстық?
Жердің ішкі құрылысы физикалық қасиеттері әртүрлі 
төрт қабаттан тұрады: сыртқы қатты қабат – жер 
қыртысы, қоймалжың қабат – мантия, сұйық ішкі ядро 
және қатты сыртқы ядро. Бұл терминдер біршама 
жеңілдетілген, кейде жердің сыртқы қабаты мен 
мантияның жоғарғы бөлігін сипаттау үшін литосфера 
термині де қолданылуы мүмкін. Басқа қабаттармен 
біріккенде, мантияның ішінде де өзгешеліктер болады.
ДИАГРАММА 01:
• Жердің терең қойнауында не болып жатқанын қайдан білеміз?
Біздің Жер қойнауы жайындағы түсінігіміз 
геофизикаға негізделген. Сеймикалық 
ақпараттар (жер сілкінісі кезінде жазылған 
ақпараттар) жер сілкінісі кезінде пайда 
болатын негізгі (P) және қосымша (S) 
толқындардан алынады. P-толқындар 
қатты ортада да сұйық ортада да тарала 
алады, алайда қатты ортада жылдамырақ 
таралады. S-толқындар тек қатты ортада 
таралады. Р және S-толқындардың 
Жер қойнауынан сейсмикалық детектор 
желілеріне дейін жетуіне кететін уақыт 
айырмашылығы Жердің түрлі қабаттары 
жайлы мәліметтер береді. Сондай-ақ, 
Жер қойнауы жайлы мәліметтерді Жер 
бетіндегі саңылаулар мен жанартау 
атқылағанда түзілетін тау жыныстарынан 
да біле аламыз.

ЖЕР ТУРАЛЫ ҒЫЛЫМДАР • ГЕОЛОГИЯ • ЖЕР ҚҰРЫЛЫМЫ
2
2-бөлім: Ғаламшар анатомиясы
• Сеймикалық толқындар қалай пайда болады?
• Ядроның табиғаты қандай?