“жас ерекшелік психологиясы” курсы бойынша дәрістердің ҚЫСҚаша мазмұНЫ

Іс-әрекеттердің тұлғалық мәні мен полярлы эталондарымен идентификация

жүктеу 316 Kb.

бет	3/27
Дата	30.01.2023
өлшемі	316 Kb.
	#41063

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 27

ЛЕКЦИЯ ЖАС ЕРЕКШЕЛІК ПСИХОЛОГИЯСЫ (1)

Іс-әрекеттердің тұлғалық мәні мен полярлы эталондарымен идентификация. Қалыпты дамушы әрбір бала тұлғасының құрылымы негізінде жататын өз-өзіне эмоционалдық жағымды қарым-қатынасты ( «Мен жақсымын »), оны дұрыс этикалық эталонына бағыттайды.
Дұрыс мінез-құлық эталонына сәйкес келу қажеттілігі баланың қандайда бір іс-әрекеті немесе мінез-құлық формасы белгілі бір тұлғалық мәнге ие болса туындайды. Баланың өз-өзіне көңіл толмауы оның мінез-құлқының қалыптасуына негіз болады. Алайда егер бала әрқашанда дұрыс үлгіге сай келуге тырысса , бәрі жеңіл болады.
Балалар өсе келе жағымсыз этикалық эталонның мағынасын түсініп, негативті іс-әрекеттке эмоционалдың қызығушылығын сақтайды. Бұл қызығушылық ашық түрде емес, жанама түрде мәлімдейді ( « Мен сондай жаман бала болғым келеді ! » ) . кейбір балдар (әсіресе ұлдар) мектепке дейінгі кезеңде мінез-құлықтың жағымсызь өнегелік эталонына бейім болады. өздерінің шынайы іс-әрекеттерінде олар өзін әлеуметтік жағөздерінің шынайы іс-әрекеттерінде олар өзін әлеуметтік жағдайларға сәйкес ұстайды, бірақ сонымен қатар жағымсыз мінез-құлық формасы тән адамдармен (немесе кейіпкерлермен) идентификацияланады.
Балалар көркем шығармаларды әсер қалдырған образбен жиі эмоцианалды идентификацияланады.
Баланың қандайда бір кейіпкеге баға беруі қоршаған адамдармен қарым-қатынасы жанамаланады. Жақын ересек адамдармен қарым-қатынас процесінде алғашқы адамгершілік эталондарын меңгерумен жүреді. Алғашқыда балалар белгілі бір ережелерді орындауда қоғамдық мәнін түсінгендіктен парасатты іс-әрекет жасамайды, онда адамдардың талаптарын орындау немесе көзқарасымен санасу қажеттігі туғанда парасатты іс-әрекет жасайды. Егер баланы айналадағы адамдар жағымды эталондарға сай, жақсы деп есептесе, онда балаға оның өзінің жағымды образын көрсетеді.
Бала метепке дейінгі кезеңде өз мінез-құлқын қаншалықты санаса да, оның бағасы негізінде ерте балалық шақта туындайтын өзіне деген жағымды эмоционалдық қарым-қатынас жатады.Бала тобында абыройға ие құрдастар бала үшін мінез-құлық бағыттаушысы болады. Моральдық эталондарды бала үнемі басқа адамдарға қатысты меңгерілген мінез-құлық нормаларын практикада қолдану қажеттілігімен соқтығысатын топтағы қарым-қатынас процесінде игеріледі. әлеуметтік даму – адам нақты бір ситуацияға сәйкес мінез-құлық формасын таңдауды үйренуден туады.
Балаларға ересектер және құрдастар тарапынан әсер ету іс-әрекет процесінде жүзеге асады. Мысалы, ойын іс-әрекетінде бала өз мінез-құлқын салыстырып бақылайтын мінез-құлық үлгілерінің рөлін орындау барысында эталон болып қалыптасады. Бала ойнының басты мазмұны бала адамзат іс-әрекетімен, өзара қарым-қатынастарының жоғарғы формасының дамыған әлемге өту ойынындағы мінез-құлық формалары болып табылады. Адамзат өзара қарым-қатынасының нормалар ойын арқылы баланың моралінің қалыптасуының қайнар көзі.
Мектепке дейінгі кезеңдегі баланың жағымды адамгершілік эталонын сақтауға тырысу басқа адамдар тарапынан мойындауға талаппен байланысады. Егер әлеуметтік бақылау төмендесе, бала өзі қалаған ситуацияға сәйкес әрект етуге дайын емес болады. «Егер көрінбейтін адамға айналсаң не істейсің » - деп балаға әлеуметтік бақылаудың илюзиясы туындаған ситуацияда қояды.
Эталонға сай адамгершілік әрекеттерін орындауда бала ересектің тарапынан дұрыс, оң бағалауды күтеді. Қоршаған орта тарапынан мақұлдауды күтуде бала өз адамгершілігін арнайы ұйымдастыруы мүмкін.
Қандайда бір әрекетке ересектің бағасына сүйеніп, бала тек моральдың бірінші кезеңінде болады. Мақұлдауға ие болу үшін кез-келген тәсілді қолданса, оның мінез-құлқы демонстративтік форма сипатында болады. Бала өз «мейірімді қасиетін» әдейі ұйымдастырады.

жүктеу 316 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 27