Жапбаров Амангелді Оқушылардың тыныс белгілерді дұрыс қою икемділігі мен дағдыларын

Мұғалім: – Сәрсен, Ахмет, Хамит, Асан – бәрі біздің кластың оқушылары. Бұл сөйлемге қандай тыныс белгі қойылады? Оқушы

жүктеу 0,8 Mb.

Pdf просмотр

бет	101/145
Дата	26.02.2022
өлшемі	0,8 Mb.
	#37639

1 ... 97 98 99 100 101 102 103 104 ... 145

Оқушылардың тыныс белгілерді дұрыс қою икемділігі

Мұғалім:
  –   Сәрсен,   Ахмет,   Хамит,   Асан   –   бәрі   біздің   кластың
оқушылары. Бұл сөйлемге қандай тыныс белгі қойылады?
Оқушы:
  «Бәрі»   деген   жалпылауыш   сөздің   алдынан   сызықша
қойылады.   «Сарсен,   Ахмет,   Хамит,   Асан»   деген   бірыңғай   мүшелердің
арасына үтір қойылады.
Мұғалім:
–  Асан   –  үздік   оқушы.  Бұл  сөйлемге қандай   тыныс  белгі
қойылады?
Оқушы:
  –   «Асан»   деген   сезден   кейін   сызықша   қойылады.   Өйткені
«Асан» бастауыш, «оқушы» баяндауыш. Екеуі де атау тұлғада тұр.
Мұғалім
: – Үтір мен сызықша қандай жерге қойылатын еді?
Оқушы:
– Төл  сөзден  кейін  келген   автор  сөзінің  алдынан  үтір

мен
сызықша қойылады,
Өткен тыныс белгілерді оқушылардың есіне бұлай салу жаңа сабақтың
алдында бірнеше оқушылардан жауап алу арқылы ауызша жүргізіледі.    Бұл
-   оқушыларды   сабаққа   қызықтырады   және   өткен   сабақ   пен   жаңа   сабақ
байланысады.
Енді бұл тыныс белгілердің бәрі бір салалас құрмалас сөйлемнің өзіне ғана
қойылатынына   оқушылардың   көзі   жеткізіледі.   Көрнекі   құралды   пайдалана
отырып, салалас құрмалас сөйлемдердің түрлерін еске түсіруден басталады. Ол
үшін   оқушылардан   салалас   құрмалас   сөйлемнің   түрлері,   олардың   қысқаша
анықтамасы   сұралады.   Енді   кестедегі   сөйлемдерді   оқу   арқылы   салаластың
мағыналық түрлеріне талдау жасата отырып, қос нүктенің іліктес салалас пен
салдар   мәнді   сөйлем   бұрын   келген   жалғаулықсыз   себеп-салдар   салаластарға
қойылатыны, ал себеп мәнді  сөйлемі бұрын   келсе немесе себеп-салдар салалас
жалғаулық   арқылы   байланысса,   үтір   қойылатыны   салыстырыла   түсіндіріледі.
Сызықшаның       іліктес салаласқа қойылатыны қос нүкте қойылатын іліктеспен
132

салыстырыла түсіндіріледі. Қос нүкте мен сызықшаның қойылу себебі ашылады.
Қос нүкте сөйлемнің мағынасына байланысты қойылса, сызықша алдыңғы
сөйлемнің баяндауышына байланысты қойылады. Мұндай салыстыра түсіндіру
сөйлемнің мағынасы мен жасалу жолына оқушылардың саналы түсініп, соған
байланысты қойылатын тыныс белгілерді өз бетінше қоя білуін қамтамасыз етеді.
Сондай-ақ үтір мен сызықша жалғаулықсыз қарсылықты салаластарға
қойылатыны түсіндіріледі. Мысалы:
Кестені пайдалана отырып, сөйлем оқытылады. Оқушыларға сұраулар
беріліп, жауаптар алынады.
— Екі жай сөйлемнің арасында қандай тыныс белгі тұр?
—

жүктеу 0,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 97 98 99 100 101 102 103 104 ... 145