144
І.Жансүгіров атындағы ЖМУ ХАБАРШЫСЫ № 4 / 2015
діңгек бойы түскен жүктемеге орай пайда болса, сонан соң тыныштық күйде де
байқалады. Ауырсынғандық сезім себебінен қозғалыстар шектеледі.
Тиісті
емдік
шаралардан
кейін
(иммобилизация,
физиотерапия
процедуралары, емдік жаттығулар), бара-бара ауырсынғандық бәсеңдей береді де, 6-
8 аптада толық жоғалады. Машықтануға абайлап кірісу қажет, әсіресе діңгек бойы
түсетін жүктемелерді және қозғалыстар амплитудасын көтеруге сақ болу керек.
Алдын алу үшін ауыр атлетикада терең отыра кету техникасын ұтымды меңгеру,
гимнастикалық жаттығуларды орындауда секіріп түсу техникасын жетік меңгеру
керек.
Сүйек ауруларының ішінде спорттық медицинаға маңыздылары экзостоздар
мен дистрофиялар. Экзостоздар созылмалы периоститтерден туады. Сүйек қабығы
ішкі қабатының функциясы мұндай жағдайда белсендіріледі де, қабынған жерге
сүйектік элементтердің бір-біріне жабысу процесі күшейеді, бір жерге біз тәрізденіп
жиналады. Мұны экзостоздар деп атайды. Футболшыларда, боксшыларда,
гимнасшыларда, суға секірушілер мен балуандарда экзостоздар қол басының ұсақ
сүйектері, мойын мен бел омыртқаларындағы көлденең өсінділері шеттерінде пайда
болады. Табан апоневрозының өкше сүйегіне жабысқан жерінен өскен экзостоздар
«өкше шпорлары» деп аталады. Экзостоздарға тиісті жерлерді басқан кезде
ауырсынғандық және сол жердің ісіп тұрғаны тән. Бұлардың себебі, маңайындағы
жұмсақ тіндердің жаралануы және қабыну процесінің жүруі. «Өкше шпоры»
ауырсыну сезіміне байланысты жұмыс істеу қабілеттілікті бұзады.
Емдеуге физиотерапия, құрамында ісікті, қабынуды, ауырсынғанды басатын
жақпа майлар, кейбірде хирургиялық емдеу әдістері қолданылады. Экзостоздардың
алдын алу үшін жоғарыда көрсетілген барлық жалпы шаралар өткізіледі. Кейбірде
қалың және серпімді ұлтанды аяқ киім киіп машықтанған да, экзостоздардың алдын
алуға жеткілікті болады. Аммортизациялаушы ұлтанды аяқ киім болмаса, секірумен,
жүгірумен, қылыштасумен шұғыланғанда арнайы жұмсақ ұлтарақ пен өкшеге
жапсырма салу керек. Қылыштасуларға және боксшыларға, қолқаптарына салынған
қыл мен поролонның қалыңдығы жеткілікті. Аса қатты ширығу мен аса қатты
жүктенуден сүйектер қанайналымы мен заталмасуы бұзылады. Осының салдарынан
түрлі дистрофиялық өзгерістер туады. Өзгерістер түріне сүйек ізбесінің азайып
немесе жоғалып кетуі, сүйек затының жойылып, орыны остеоидты ұлпамен толып
кетуі, ашық аймақтарында киста тәрізді ұлпалық қуыстардың пайда болуы жатады.
Мұндай өзгерістер үлкен жіліншікте, табан және қол басы сүйектерінде кездеседі.
Сүйектердегі дистрофиялық өзгерістерде ауырсынғандық сезім білінеді,
тиісті жерлер іседі және 3-4 аптадан соң рентгенологиялық симптомдар көрінеді (бос
жерлері көрінеді). Сүйек ұлпасының дерттік қайта құрылуларын емдеу өте қиын. Бір
жағдайда дене жүктемелерін азайту немесе өзгерту, екінші бір жағдайда
машықтануды толық тоқтату керек. Қатты ауырсыну болған жағдайларда 4-6 аптаға
гипс лонгетасын салып иммобилизациялау, физиотерапия қолдану, сему мен
құрысуды болғызбау жолында және кейіннен сүйек құрылымын тез қалпына келтіру
мақсатында, міндетті түрде емдік жаттығулар жасау. Ауру 1-1,5 жылға дейін
созылады. Ол сүйек құрылысының және қызметінің қалыптасуымен аяқталады.
Алдын алу жолдары: тірек-қимыл аппаратының белгілі бір бөлімдерінің
асыра жүктенуін болдырмайтын ұтымды машықтандырушы процесін құру; жалпақ
немесе жалпайуға жақын табан иегерлеріне аяққа ауыр салмақ түсіретін спорт
түрлерімен шұғылдануға тиым салу; супинаторлар салынған ұтымды аяқ киіммен
қамтамасыз ету; табан шаңырағын беріктендіретін жаттығуларды қолдану;
боксшылардың соққан кезде қолбасы жарақаттануының алдын алу.
Сүйектер жарақаттарына периоститтер мен сынықтар жатады. Жарақаттық
периостит – бір немесе бірнеше рет жарақаттану салдарынан сүйек қабығының
145
І.Жансүгіров атындағы ЖМУ ХАБАРШЫСЫ № 4 / 2015
қабынуы. Тілерсектің бірнеше рет соғылуы кедергілермен жүгірістерде, кермеде,
бөренеде жасаған гимнастикалық жаттығуларда, футбол ойынында бутса тигенде
болады. Қол басының сырт жағы бокста, қылыштасуда соғылады. Өкше секірістерде,
қылыштасуда қатты соғылады. Мойын мен бел омыртқаларының тік өсінділерінің
жарақаттық периоститтері штангашыларда, суға секірушілерде және гимнасшыларда
кездеседі. Осындай периоститтер омыртқа бағанасының кенеттен қатты жазылуы
себебінен дамиды, өйткені тік өсінділері бір-бірін қатты сығымдайды да сүйек
қабығын жарақаттайды.
Сынық немесе сыну деп механикалық жарақат әсерінен сүйек бүтіндігінің
бұзылуын айтады. Сүйек сынған кезде, әдетте, бұлшық еттер де, фасциялар да,
жүйке ұштары да, қантамырлары да бүлінеді. Ашық, жабық, орнынан жылжымаған
және орнынан ығысқан, құрама және қыспа сынықтарды айырады. Егерде сүйектер
бір-біріне кіріп кетсе – бір-біріне кірігіп сыну деп аталады. Жарықшақтанған,
қысылудан, оқтан болған, көлденең, бұралмалы, майыспа сынықтар болады.
Сынықтар соққыдан, құлаудан, соғылысудан, жаншылудан, бұралудан, майысудан
болады. Спортшыларға тән сынықтар болады, мысалы, бұралмалы, жұлынған және
т.б.
Жарақаттанушы сүйегінің сынғанын өзі біледі, себебі сырт еткен дыбысты
естиді және қатты ауырсынғанды сезеді. Қозғалыс жасаса ауырсынғандық күшейеді.
Сынған жер қан құйылу себебінен ісінеді, аяқ-қолдың формасы өзгереді. Ашық
сынықта сүйектер жұмсақ тіндерді жыртып, жарадан шығып тұруы мүмкін. Ең дәл
диагностикалық әдіс – рентгенография. Жабық сынықта алғашқы жәрдем аяқ-қолды
иммобилизациялау; ашық сынықта қан кетуін тоқтату, стерильді таңғыш салу, сонан
соң иммобилизация жасау. Емдеу мекемесінде анестезия, репозиция, гипспен
иммобилизация жасалады.
ӘДЕБИЕТТЕР
1. Дубровский В.И. Спортивная медицина. – М., Гуманитизд. «ЦентрВЛАДОС»,
2002. – 512 с
2. Макарова Г.А. Спортивная медицина. - М., 2003
3. Епифанов В.А. Спортивная медицина. – М. Изд.гр «ГЭОТАР-Медиа», 2006,
335 с
4. Булич Э. Г. Здоровье человека. — К.: Олимп. л-ра, 2003. — 424 с.
.
146
І.Жансүгіров атындағы ЖМУ ХАБАРШЫСЫ № 4 / 2015
МАЗМҰНЫ
СОДЕРЖАНИЕ
ПЕДАГОГИКА
ПЕДАГОГИКА
Бекбаланова Б.Т.
МАТЕМАТИКАНЫ ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ПАЙДАЛАНЫП,
ТЕРЕҢДЕТІП ОҚЫТУ – КҮН ТАЛАБЫ .....................................................
4
Г.С. Майлыбаева, К.К. Бейсембаева
БАБАЛАР МҰРАСЫН САҚТАУДА САНАМАҚТЫҢ РОЛІ....................
7
Калибеков Нурлан
ФИЗИКА ПӘНІНДЕ ДЕҢГЕЙЛЕП - САРАЛАП ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ..
10
Кангалаков М.С., Куракбаева А.Ж.
БОЛАШАҚ ОТАН ҚОРҒАУШЫЛАРДЫ ӘСКЕРИ ТӘРТІПТІ
САҚТАУҒА ДАЙЫНДАУДЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ШАРТТАРЫ......
13
Курмангалиева Ш.К.
БАСТАУЫШ
СЫНЫП САБАҚТАРЫНДА СЫН ТҰРҒЫСЫНАН
ОЙЛАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ҚОЛДАНУ ..................................................
19
Кәрімов М., Кунапиянова С.
БОЛАШАҒЫ ЗОР БОЛСА, ҮМІТІ ДЕ МОЛ ..............................................
21
Уайдуллақызы Э., Султанова Г.С.
МҰҒАЛІМДЕРДІҢ АҚПАРАТТЫҚ-КӘСІБИ ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІН
ҚАЛЫПТАСТЫРУ МӘСЕЛЕСІНІҢ ҒЫЛЫМИ-ТЕОРИЯЛЫҚ
ЕҢБЕКТЕРДЕ ҚАРАСТЫРЫЛУЫ ..............................................................
26
ЕСТЕСТВОЗНАНИЯ
Дюсембинова С.М., Смагулова Д.
ЖЕТІСУ АЛАТАУЫНЫҢ ҚАР МЕН МҰЗ РЕСУРСТАРЫНЫҢ
ТҮЗІЛУІНЕ ӘСЕР ЕТЕТІН ФАКТОРЛАР .................................................
32
Канагатова А.У.
ТАЛДЫҚОРҒАН ҚАЛАСЫНЫҢ АВТОБЕКЕТ, ӘУЕЖАЙ, ОРТАЛЫҚ
ЖЕРЛЕРІНДЕ ШУ МӨЛШЕРІН АНЫҚТАУ .............................................
36
Исабаев А.Т., Ержанова А.Б.
ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕРДЕ РАНГ ҮЛГІСІ ӘДІСІН
ПАЙДАЛАНУ .................................................................................................
40
ЮРИСПРУДЕНЦИЯ
Амирова Б.К.
АЗАМАТТЫҚ ДАУЛАРДЫ ШЕШУДІҢ ЖАҢА ЖОЛЫ РЕТІНДЕ
МЕДИАЦИЯНЫҢ ДАМУ ЖОЛЫ ...............................................................
46
147
І.Жансүгіров атындағы ЖМУ ХАБАРШЫСЫ № 4 / 2015
Ашимова Д.И., Жұмағали Е.
ОРУЖИЕ — ОБЪЕКТ КРИМИНАЛИСТИЧЕСКОГО
ИССЛЕДОВАНИЯ …………………………………………………………..
50
Белғожанов Р.М., Каташев У.
ҒҰМАР ҚАРАШЕВТЫҢ ӨМІРІ МЕН ҚОҒАМДЫҚ ҚЫЗМЕТІ..............
55
Жұмағали Е., Ашимова Д.И.
АКТУАЛЬНОСТЬ И ВОЗМОЖНОСТИ ИЗУЧЕНИЯ
ОГНЕСТРЕЛЬНЫХ ПОВРЕЖДЕНИЙ, ОБРАЗОВАВШИХСЯ В
РЕЗУЛЬТАТЕ РИКОШЕТА …………………………………………………
59
Досымбеков Е.А.
ҚҰҚЫҚБҰЗУШЫЛЫҚТЫҢ АЛДЫН АЛУДАҒЫ
ДІНИ НОРМАЛАРДЫҢ МӘНІ.....................................................................
63
Досымбек А.Б.
СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚ-ҚОҒАМ ДЕРТІ ..............................................
67
Уразымбетов Т.Е.
CОТ ЭТИКАСЫНЫҢ ПАЙДА БОЛУЫ ЖӘНЕ ҚҰРЫЛУЫ ...............
70
ЭКОНОМИКА
Кантуреев М.Т., Абдиманап Н.
АЙМАҚТЫ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМЫТУДЫҢ
НЕГІЗГІ ӘДІСТЕРІ ..........................................................................................
77
Корабаева Н.Б.
РАЗВИТИЕ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА РК В УСЛОВИЯХ
ИНТЕГРАЦИИ ……………………………………………………………….
80
Оспанова М.Б.
ОСОБЕННОСТИ ФОРМИРОВАНИЯ И РАЗВИТИЯ ФИНАНСОВ
ПРЕДПРИЯТИЙ ……………………………………………………………..
83
ГУМАНИТАРНЫЙ
Байгабатова Н.К., Искакова Г.М.
ВКЛАД ЧОКАНА ВАЛИХАНОВА В ИЗУЧЕНИЕ
ЭТНОГРАФИИ КАЗАХСКОГО НАРОДА …………………………………
89
Иманғазинов М.М., Нұрдыбек М., Салямхан Н.С.
ІЛИЯС-САТИРИК ...........................................................................................
94
Исажанова А.Н.,
ИСТОРИЧЕСКИЙ КОНТЕКСТ И ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ ПРЕДПОСЫЛКИ
148
І.Жансүгіров атындағы ЖМУ ХАБАРШЫСЫ № 4 / 2015
ОСМЫСЛЕНИЯ ФЕНОМЕНА ЭТНОКУЛЬТУРНОЙ
ИДЕНТИЧНОСТИ ……………………………………………………………
101
A.B.Mukhanova, A.T.Kundakbayeva
CОLLОSTRUСTIОNAL ANALYSIS IN TEACHING PROCESS ………….
105
Ли Э.В., Ауелбекова Б.А.
СВОЕОБРАЗИЕ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ КОНЦЕПТОВ ЧЕЛОВЕК И
ВРЕМЯ В ПОЭМЕ О.СУЛЕЙМЕНОВА «ЗЕМЛЯ, ПОКЛОНИСЬ
ЧЕЛОВЕКУ»………………………………………………………………….
109
Сламбеков З.С.
ШОҚАН ТУРАЛЫ ЖАЗЫЛМАҒАН ДЕРЕКТЕР ......................................
115
Құтымова Г.Н., Айтбаева Б.Қ.
ЖУРНАЛИСТ ИМИДЖІ ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ОБРАЗ ...............
118
КУЛЬТУРА И СПОРТ
Берикболов К.Е., Муздыбаев Б.А.
ВОЛЕЙБОЛ ОЙЫНЫНЫҢ ТАРИХЫ ЖӘНЕ ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ
САЛАСЫНДАҒЫ МАҢЫЗЫ ........................................................................
126
Мұқаметәлі Т., Ноғайбеков Н.Т.
ДЕНЕ ТӘРБИЕСІ САБАҚТАРЫНДА ДЕНЕ ТӘРБИЕСІ
ҚАҒИДАЛАРЫН ПАЙДАЛАНУ МҮМКІНДІКТЕРІН АНЫҚТАУ........
130
Смаил Н.Н.
СПОРТШЫЛАР ТІРЕК-ҚИМЫЛ АППАРАТЫНЫҢ АУРУЛАРЫ МЕН
ЖАРАҚАТТАРЫ .............................................................................................
136
149
І.Жансүгіров атындағы ЖМУ ХАБАРШЫСЫ № 4 / 2015
Общие положения
Журнал ""Вестник Жетысуского государственного университета" принимает к публикации
материалы, содержащие результаты оригинальных исследований, оформленных в виде полных статей,
кратких сообщений, а также обзоры (по согласованию с редакцией). Опубликованные материалы, а
также материалы, представленные для публикации в других журналах, к рассмотрению не
принимаются.
Для публикации статьи авторам необходимо представить в редакцию следующие материалы и
документы:
1) Текст статьи с УДК, подписанный всеми авторами;
2) Резюме на казахском, русском, английском языках должно кратко излагать предмет статьи и
основные содержащиеся в ней результаты (3-5 предложений).
3) ключевые слова (5-10);
4) файлы всех представляемых материалов на электронном носителе;
5) на отдельном листе сведения об авторах: должность,
ученое звание, ученую степень,
место
работы
(наименование учреждения или организации, населенного пункта),
телефоны и адреса
электронной почты.
Материалы для публикации, поступившие в редакцию, направляются на научную экспертизу.
Решение экспертной комиссии оформляется протоколом и при положительном отзыве статья
публикуется в ближайшем номере Вестника ЖГУ.
Статьи магистрантов должны сопровождаться отзывом научного руководителя с пометкой о
рекомендации к публикации.
Статья, направленная автору на доработку, должна быть возвращена в исправленном виде вместе
с ее первоначальным вариантом в максимально короткие сроки (5-7 дней). Статья, задержанная на
срок более трех месяцев или требующая повторной переработки, рассматривается как вновь
поступившая.
Статьи могут быть представлены на казахском, русском и английском языках.
Представляя текст работы для публикации в журнале, автор гарантирует правильность всех
сведений о себе, отсутствие плагиата и других форм неправомерного заимствования в рукописи
произведения, надлежащее оформление всех заимствований текста, таблиц, схем, иллюстраций.
Авторы опубликованных материалов несут ответственность за подбор и точность приведенных
фактов, цитат, статистических данных и прочих сведений.
Плагиатом считается умышленное присвоение авторства чужого произведения науки или
мыслей или искусства или изобретения (или их части). Плагиат может быть нарушением авторско-
правового законодательства и патентного законодательства и в качестве таковых может повлечь
за собой юридическую ответственность Автора.
ЖМУ ХАБАРШЫСЫ
Ғылыми журнал
1997 жылы шыға бастады.
Қазақстан Республикасының Ақпарат
және қоғамдық келісім Министрлігінде
жаңадан тіркеліп, 2003 ж.12 қыркүйегінде
№4188-Ж куәлігі берілген.
ISSN 1813-1123
ВЕСТНИК ЖГУ
Научный журнал
Издается с 1997 г.
Перерегистрирован Министерством информации и
общественного согласия Республики Казахстан.
Свидетельство №4188-Ж от 12 сентября 2003 г.
Международный центр ISSN в Париже
зарегистрировал журнал «Жансүгіров атындағы Жетісу
мемлекеттік университетінің хабаршысы» под номером
ISSN 1813-1123
В Н И М А Н И Ю А В Т О Р О В !
Электронные версии статей доступны на сайте zhgu.edu.kz
Мақалалардың электронды нұсқалары zhgu. edu. kz сайтында
орналастырылған
Electronic versions of the articles are available on the web page zhgu.edu.kz
Редакция не несет ответственность за достоверность информации,
приводимой авторами
150
І.Жансүгіров атындағы ЖМУ ХАБАРШЫСЫ № 4 / 2015
Требования к оформлению
Текст статьи должен быть представлен на бумажном и электронном носителе в редакторе Microsoft
Word 6.0/95 или в редакторах, совместимых с ним). Гарнитура - Times New Roman, кегль 12,
одинарный интервал, для казахских текстов шрифт - KZ Times New Roman. Поля со всех сторон 2
см, абзац – 1,25.
Общий объем статьи должен составлять не менее 5 страниц.
Статья должна быть тщательно отредактирована и аккуратно оформлена.
Библиографические ссылки в тексте статьи следует давать в квадратных скобках в соответствии с
нумерацией в списке литературы.
Список литературы должен быть оформлен в соответствии с ГОСТ 7.0.
Список литературы для статьи не менее 5 наименований.
Страницы рукописи должны быть пронумерованы, включая листы с рисунками.
Все буквенные и цифровые обозначения, приведенные в рисунках, необходимо пояснить в
основном подрисуночном тексте;
Все сокращения и условные величины должны быть расшифрованы в тексте. Размерности
физических величин следует давать в системе СИ.
Названия иностранных фирм и организаций – в транскрипции первоисточников с указанием
страны.
Рукописи статей, не соответствующие требованиям, не рассматриваются. Присланные рукописи
обратно не возвращаются. Не допускается направление в редакцию работ, которые посланы в
другие издания или напечатаны в них.
Структура статьи
С левого края прописными буквами УДК
Через один интервал–Название статьи прописными буквами по центру, жирным шрифтом
Через один интервал – Ф.И.О. строчными буквами по центру, жирным шрифтом, ученая степень,
ученое звание
На следующей строке – место работы или учебного заведения/учреждения, город, адрес
электронной почты - курсивом
Через один интервал – резюме на казахском языке
Через один интервал – резюме на русском языке
Через один интервал – резюме на английском языке
Через один интервал – ключевые слова
Через один интервал – текст статьи
Через один интервал – список литературы
Образец
УДК 541.124
СИСТЕМА СОВРЕМЕННОГО БИЗНЕС-ОБРАЗОВАНИЯ
А.Б. Мукашева, к.э.н., доцент
ЖГУ имени И. Жансугурова, г.Талдыкорган, mukasheva@mail.ru
Резюме на казахском языке
Резюме на русском языке
Резюме на английском языке
Ключевые слова
Текст статьи
Список литературы
Корректоры:
А.Т. Шенгельбаева, Г.С. Султанова,
К.А. Искаков
Компьютерная верстка, изготовление
оригинал-макета С.Д. Шудабаевой
Печатник Р.А. Айдарбеков
Подписано в печать
19.01.2016
г.
Гарнитура Таймс. Формат 200х280. Бумага офсетная.
Печать офсетная. Тираж 550 экз. Усл.п.л.9
.
4.
Отпечатано в издательском центре ЖГУ им.И.Жансугурова
Заказ № 00959
040009. Талдықорған, І. Жансүгіров атындағы Жетісу
мемлекеттік университеті, Жансүгіров көшесі, 187а.
Достарыңызбен бөлісу: |