Ж.Қ. Астамбаева, Г. И. Уәйісова, Шағын жинақты бастауыш мектептегі педагогикалық үдеріс теориясы мен технологиясы шжм-тің бастауыш сыныптар мұғалімдеріне арналған

• 
  Қосудың кестелік жағдайлары екі кезеңге бөлініп қарастырылады:
  

• 
  Көбейтудің теңдіктерін оқытудың әдістемесі:
  

6 · 3=6 · 2+6=18; көбейтудің келесі санға көбейту кестесін оқыту үшін алдыңғы кесте қайталанады және көбейтудің анықтамасына сәйкес қай санға көбейтсек, сол санды қосамыз.

• 
  Есептеудің ауызша жағдайлары алғаш 2-сыныпта қарастырылады. Оның мысалдары: екі таңбалы сандарға бір таңбалы сандарды қосу және азайту (ондықтан аттайтын және аттамайтын жағдайлары); екі таңбалы санға екі таңбалы сандарды қосу және азайту; үш таңбалы сандарды қосу және азайту.
  

27-3=(20+7)-3=20+(7-3)

35+21=(30+5)+(20+1)=(20+30)+(5+1)

56-21=(50+6)-(20+1)=(50-20)+(6-1)

Көбейту мен бөлудің ауызша жағдайлары

• 
  3-сыныпта оқытылып-үйретіледі: екі таңбалы сандарды бір таңбалы санға көбейту және бөлу (ондықтан аттайтын, аттамайтын, жүздіктен аттайтын жағдайлары); екі таңбалы санды екі таңбалы санға “сынап көру” тәсілі арқылы бөлу.
  
• 
  Қалдықпен бөлуге ерекше мән беру қажет: М: 7:2 мен 2:7 жағдайлары.
  

• 
  13546 4
  

13546 4

12 3. . .

1

1<4 кем.

Тақырыбы: Көп таңбалы сандардың құрылуы, оқылуы, жазылуы.

№	Берілген тапсырманың мазмұны	Жауаптары
1.	Мына сандарды жаз: Екінші кластың 207 бірлігі, ал бірінші кластың 435 бірлігі. Екінші кластың 510 бірлігі, ал бірінші кластың 25 бірлігі	1. 435207; 24510 2. 207435; 510025 3. 207435; 510250
2.	Мына санды разрядтық қосылғыштардың қосындысы түрінде жаз. 327468	1. 30000 + 2000 + 7000 + 400 +68 2. 300000 + 20000 + 750 + 40 + 60 + 8 3. 300000 + 20000 + 7550 + 450 + 60 + 8
3.	Теңдеуді шеш: 63 : х =9	1. х = 63 – 9 х =54 2. х =63 +9 х =72 3. х =63 : 9 х =7
4.	Мына фигураның периметрін тап: 4 см 3 см 5 см	4 + 5 = 9 (см.) 4 + 3 = 7 (см.) 4 + 3 + 5 = 12 (см.)

1.Жылдамдықты табу үшін. -----------------------------------------------

2.Уақытты табу үшін ------------------------------------------------------

3.Қашықтықты табу үшін ------------------------------------------------

4. Жылдамдық – 4 км/сағ

Уақыт – 3 сағат.

Қашықтық?

А) 12 км. Б) 7 км. С) 1 км.

5. Жылдамдық - ?

Уақыт – 5 сағат

Қашықтық - 20 км.

А) 12 км/сағ Б) 4 км/сағ С) 25 км/сағ

6. Қашықтықтың өлшем бірлігін тап.

А) км/сағ Б) сағат С) км.

1. Ұзындығы А м²

2. Енi Б см

3. Ауданы В м

Жауабы: 1-Б, 2-В, 3-А.

ә) 12 : 2 = 6

1. 12 + А- бөлгiш

2. 6 + Б – бөлiнгiш

3. 2 + В – бөлiндiнiң мәнi

Жауабы: 1-Б, 2-В, 3-А.

М: а) Тiк төртбұрыштың ауданын табу үшiн ұзындығын енiне көбейту қажет.

Жауабы: дұрыс.

ә) Көбейткiштердiң орны ауысқаннан көбейтiндiнiң мәнi өзгермейдi.

Жауабы: иә.

б) 48-дiң 8-ге бөлiдiсi 9-ға тең.

Жауабы: қате.

в) Егер бөлгiштi бөлiндiнiң мәнiне көбейтсе, онда бөлiнгiш шығады.

Жауабы: иә т.б.

Тестiң ең кең тараған түрi ретiнде нақты тапсырма бойынша бiрнеше жауаптар (iшiнде бiреуi дұрыс) берiлетiн тест түрi.

Мысалы: а) Ауданның өлшем бiрлiгi:

а) см б) кг с) сағ д) см² е) см ³

Жауабы: Д.

ә) 8-дiң төрттен бiр бөлiгi:

а) 2-ге б) 3-ке с) 4-ке д) 0-ге е) 8-ге тең

Жауабы: А.

б) 8 : 2 өрнегi –

а) көбейтiндi б) бөлiндi с) қосынды д) айырма е) бөлiнгiш

Жауабы: В.

в) Мектеп бағында 4 алмұрт ағашы және одан 2 есе артық алма ағашы бар. Алма ағашы нешеу?

а) 4 б) 5 с) 6 д) 7 е) 8

Жауабы: Е.

г) 420 : а = 60

а) 10 б) 12 с) 40 д) 70 е) 7

Жауабы: Е.

1. Есептің қандай амалмен шығарылатынын жаз:

Қорада 10 қозы бар. Ал лақтардың олардан 5-еуі кем. Қорадағы лақ нешеу?

Назымның 4 шары, ал Шынардың 3 шары бар. Барлық шар нешеу?

Ойын алаңында 9 бала бар еді. Олардың 4-еуі үйлеріне кетті. Алаңда неше бала қалды?

Асқардың 10 кітабы бар. Ерболдың 7 кітабы бар. Асқардың Ерболдан неше кітабы артық? Ерболдың Асқардан неше кітабы кем?

2. Есептің шешуін жаз және шығар:

Ажардың 10 дәптері бар еді. Ол 3 дәптерін інісіне берд. Ажардың неше дәптері қалды?

Дастанның 6 асығы бар, ал Ералидің 4 асығы артық. Ералидің неше асыығы бар?

Әртекті тапсырмалардан тұратын бақылау жұмысының үлгісі:

1. Мынадай сандарды жаз: үш жүз; төрт жүз алпыс екі; бес жүз он; екі ондық тоғыз бірліктен тұратын; алты жүздік бес ондық үш бірліктен тұратын; тоғыз жүздік үш бірліктен тұратын; тоғыз жүздік алты бірліктен тұратын; жеті жүздік төрт ондықтан тұратын.

2. Өрнек құр және мәнін тап:

а) 400 бен 30 сандарының қосындысына 50-ді қос;

ә) 700 бен 80 сандарының қосындысынан 40-ты азайт;

3.Қабырғасы 3 см болатын шаршы сыз және оның периметрін тап.

4. «Гүлдер» дүкенінде 67 гүл бар еді. Түске дейін 29 гүл, ал түстен кейін 20 гүл сатылды. Дүкенде неше гүл қалды?

7. Сыныптан тыс жұмыстарда қолданылатын тапсырма түрлері:

1.\Математикалық мазмұнды өлең есептер

1.Түйе бота маң басқан,

Төрт аяғын тең басқан.

Шұпақ құлақ бес ешкі,

Қос лақты қос ешкі,

Төрт қозылы екі қой

Бәрі нешеу айта ғой? ( 17 бас мал )
2. Бір балық Алты арғымақ...

Екі ешкі, Ауызша жазбаша

Үш үкі, Қосып шық ( 16 )

Төрт түлкі

Бұл қызыққа қараңдар:

Бір кітапта қанша бет?

Білмей отыр Қамшыбек

Отыз парақ санады.

Он бет тағы қарады

Қане санап көріңдер

Досқа көмек беріңдер. ( 70 бет)

Таптық олжа: Тоғыз таға,

Кейбіеуі тіпті тозған. Отыз шеге

Кейі жаңа, Төстен бесеу,

Кәне сан Сегіз семсер,

Балта екеу, Алты кепсер..

Жалғыз көсеу, Зерек бала

Қашау бесеу, Қане сана!

Балға жетеу,

Жауабы: ( 2+1+5+7+4+9+30+5+8+6 = 77 )

1. 
   Екі қарға.
   

• 
  Достым, мен сені көріп отырмын, - дейді.
  

Қарға қарға, қарғалар,

Қар үстінде жорғалар,

Екі шоқып бір қарар

Жауабы: олар бір-біріне қарама-қарсы отыр, сондықтан бірін-бірі көреді.

2. 
   Шыпта.
   

Балды бармағыңнан. Шешуі: 29, 30, 31.

3.Қария кішкентай немересіне ескілікті бір әңгіме айтады.»әкесі, - дейді ол, - жеті жасар Лұқпанды базарға жұмсапты. Оған ақша беріп: «үш нәрсе сатып әкел» депті Лұқпан базарға барып, бір қауын сатып әкеліпті.

• 
  Балам-ау, әкелгенің бір ғана қауын ғой, депті әке.
  
• 
  Бұл бір ғана нәрсе емес, үш нәрсе, - депті сонда бала.
  
• 
  Қалайша үшеу? – деп сұрапты әке таңданып.Лұқпан әкесінің сұрағынане деп жауап берді екен. ( «Қырық қазына» кітабынан)
  

Балалардың математикалық түсінігін қалыптастыруда қазақ зиялыларының бірі ағартушы-ғалым А. Байтұрсыновтың берген есептерінің ролі өте зор. Олар:

1. 
   Бір қазақ қалаға бара жатыр еді. Жолда үш танысы қарсы шықты. Қанша адам қалаға барды ? (1 адам)
   
2. 
   Үйдің төрт бұрышында төрт мысық отыр. әр мысықтың алдында үш мысықтан отыр. Неше мысық отыр? ( 4 мысық)
   
3. 
   Төлептің төрт ұлы бар. Төрт ұлының адам басына бір апа, бір қарындасы бар. Төлептің барлық баласы нешеу болғаны. (6 бала)
   
4. 
   Бір үйдің 4 аты бар еді. Еркек жаны 2 әке, 2 ұл еді. Еркектері кісі басы бір аттан мінгенде, бір ат артық болып болып шықты. Бұл қалай? (атасы, әкесі және баласы бір аттан мінгенде, 1 ат артық қалады.)
   

а) Туған айдың реттік номерін 21-ге арттыр, шыққан санды 16-ға кеміт, шыққан санды 5-ке кеміт. Нәтежиесі бойынша туған айды айтуға болады. Мысал : туған ай қыркүйек болса, онда реті 9-ды 21-ге арттыру керек.

(9 + 21 =30), оны 16-ға кеміту (30-16 =14) керек. Алынған нәтежиені 5-ке кемітіп, ( 14-5 = 9), яғни қыркүйек айы екенін айтып беру керек.

ә) Туған күнге 20-ны қосып, шыққан санна 17-ні азайту керек. Алынған нәтежиені 3-ке кемітсе, туған күн шығады. Мысалы, 27 наурыз, 27+20 = 47,

47-17=30, 30-3 =27

б) Бір сан ойла. Оған 15-ті қосып, шыққан санды 13-ке кеміт. Нәтежиесін айтқызып, оны 2-ге кеміт. Шыққан сан ойлаған сан болады. Мысалы:

6+15 = 21, 21-13 = 8, 8 – 2 = 6

ШЖБМ жағдайында компьютерлік технологияны қолдану

Компьютерлік технология – мамандардың өз жұмыстарының әдістері мен ұйымдастыру түрлерін түбегейлі өзгертуге, оқушылардың жеке қабілеттілігін дамытуға, оқытудағы пәнаралық байланысты күшейтуге, оқу процесін ұйымдастыруды үнемі жаңартып отыруға мүмкіндік береді. Компьютерлік технологияның негізгі ерекшелігі мұғалімдер мен оқушыларға өз бетімен және бірлесіп шығармашылық жұмыс істеуге шексіз мүмкіншілік туғызады. Компьютерлік оқыту технологиясы жағдайында компьютер жұмыс құралы ретінде: мәтінді дайындау және есте сақтау құралы; мәтіндік редактор; сызба, кесте құралы; графиктік редактор; есептегіш машина; модельдеу құралы сияқты қызметтерді атқарады.

Компьютерлік оқыту технологияларының негізгі формалары мыналар.

1. 
   компьютерлік сауаттылық.
   
2. 
   компьютерді оқу-тәрбие үдерісінде қолдану.
   
3. 
   модельдеу.
   
4. 
   компьютерлік оқыту бағдарламалары.
   
5. 
   қашықтан оқыту. (Internet желісі).
   

• 
  мәтіндік редактормен жұмыс жасау;
  
• 
  кестемен жұмыс жасау;
  
• 
  типографиялық құжаттарды дайындау – баспа жүйесі;
  
• 
  мәліметтер базасын басқару жүйесі – ақпараттарды өңдеу;
  
• 
  презентацияларды дайындау (слайд-шоу);
  
• 
  экономикалық мақсаттағы бағдарламалар (бухгалтерлік бағдарламалар, қаржылық талдау бағдарламалары, құқықтық мәліметтер базасы);
  
• 
  суреттер салуға, анимациялық және видеофильмдер дайындауға арналған бағдарламалар;
  
• 
  автоматтандырылған жобалар жүйесі (әртүрлі затар мен механизмдерді сызу және жобалау бағдарламалары);
  
• 
  мәліметтерді статистикалық тұрғыдан талдауға арналған бағдарламалар;
  
• 
  компьютерлік ойындар, оқыту бағдарламалары, электронды сөздіктер, электронды оқулықтар.
  

• 
  3 пен 3-тің қосындысының мәні нешеге тең?
  
• 
  А) 5 Ә) 4 Б) 6
  
• 
  7 мен 4-нің айырмасының мәні нешеге тең?
  
  • 
    А) 3 Ә) 4 Б) 5
    
• 
  3 пен 3-тің көбейтіндісінің мәні нешеге тең?
  
  • 
    А) 5 Ә) 9 Б) 6
    
• 
  12 мен 4-тің бөліндісінің мәні нешеге тең?
  
  • 
    А) 3 Ә) 4 Б) 5
    

Мамандар ғылыми-зерттеу жұмыстарын (реферат, баяндама дайындау), курс және диплом жұмыстарын, баспасөз беттерінде не жинақтарда басып шығаруға мақалалар дайындау жұмыстарын орындайды. Материалдарды дайындау барысында белгілі бір жұмыс түрін редакциялай алулары, мәтінге кестені, суретті, диаграмманы не көшірмелерді дұрыс орналастыруы қажет.

Математика сабақтарының қызықты өтілуі немесе оқушылардың пәнге деген сүйіспеншіліктері мен қызығушылықтарын арттыруда презентациялар дайындау және оларды орынды қолдану маңызды болып табылады. Сабақтың бір кезеңінде ғана қолдануға болатын бір-екі слайд түрін немесе бір сабаққа жоспарланған барлық тапсырмалар бойынша бірнеше слайдтар дайындауға болады. Ол PowerPoint бағдарламасы бойынша жүргізіледі және де болашақ мамандар слайдтар дайындау, олардағы суреттер не жазулардың дизайнін жасау, слайдтардың ретін өзгерту, слайдтардың тақырыбы мен мәтінін теру мен сақтауға үйренеді. Презентация автордың түсіндіруі арқылы үлкен экранда ұсынылатын материалдарының негізгі бөлімдері немесе негізгі мәселелерін, қозғалыстағы немесе қозғалмайтын заттарды (суреттер, видеофильмдер, мультипликациялар) көрсету болып табылады.

Үшінші сынып оқушыларының нөл мен бірдің қасиеттері жөніндегі білімдерін бекіте түсуге арналған сабақтың тапсырмаларын толығымен презентациялап алып, өткізуге болады.

1. 
   3 ∙ 1 1 ∙ 4 99 ∙ 1
   

2. 
   3 : 3 100 : 100
   

3. 0 ∙ 5 100 ∙ 0

10 ∙ 0 0 ∙ 99

0 : 10 0 : 999

∙ 1

1∙ 

Мұғалім 10 дәптер әкелді де, оны екі-екіден балаларға бөліп берді. Әр бала неше қалам алды?

• 
  Бұл есеп пе?
  
• 
  Есепке айналдыруға бола ма?
  

Студенттердің көрнекі құралдарды дайындау және оларды математика сабақтарында шығармашылықпен қолдана алуларын үйрету де көзделген. Сондықтан олар компьютердің көмегімен суреттер салу, сәйкес түсті таңдап алу, бояу, заттың контурын түспен бөліп көрсету, қоршау, оларды өшіру және сақтау жұмыстарын орындай алулары тиіс. Аталмыш жұмыстар компьютердің Paint бағдарламасы бойынша жүзеге асырылатыны белгілі, сондықтан студенттер суреттердің өздері салулары, оларды бояулары мүмкін, сондай-ақ, суреттегі заттардың сызықтарының қалыңдығын және түсін анықтау, суреттерді толығымен бояу (толтыра бояу), қажет емес нәрселерді өшіруі, салнған объектілерді өзге бір бағдарламаға көшіру және сақтау операцияларын орындап, оны ШЖБМ жағдайында қолдана алулары тиіс. Сонымен бірге, компьютерде сақталған суреттерді тауып, оларды көшіру, мөлшерлерін өзгерту (кішірейту не үлкейту), қажетті суреттерді іздестіріп, оларды белгілі бір бағдарламаға көшіре алу, оларды орналастыра алу да жүзеге асырылады.

Компьютерлік оқыту технологиясында оқыту құралы ретінде электронды оқулық пен интернет жүйесі маңызды орын алады. Осыған сәйкес «оқушы – электронды оқулық» және «мектеп-интернет» жүйесін құруға болады.

Студенттер үшін электронды оқулық – университет қабырғасында өздігінен білімін толықтырып отыруға және мақсатты түрде мемлекеттік аралық бақылау мен бітіру емтихандарына дайындалуға мүмкіндік беретін ақпарат көзі. Электронды оқулықтар бойынша ШЖБМ оқушылары да тапсырманы қызыға орындайды.

Қашықтан оқыту технологиясы (Internet желісі) белгілі бір қашықтықта отырып, компьютерлік телекоммуникация және басқа байланысу орталықтары көмегімен оқып-үйрену мақсатындағы ақпараттармен өзара тәжірибе алмасу тәсіліне негізделген.

Қашықтан оқытудың дидактикалық құралдарына электрондық және мультимедиялық оқулықтар мен оқу құралдары, теле, видео-аудиодәрістер және т.б. оқу-танымдық қызметті ұйымдастырудың формалары жатады.

Қашықтан оқыту технологиясының артықшылығы – оқыту барысында қоладылатын мультимедия жүйесінде оқытылатын оқыту бағдарламаларын оқушылар тез қадылдайды және оқу өзіне ыңғайлы жерде, тиімді уақытта жүргізіледі. 2007 жылы «Бастауыш оқыту педагогикасы мен әдістемесі» мамандығы бойынша оқитын сырттай оқу бөлімі студенттерне арналған «Бастауыш мектепте математиканы оқыту теориясы мен технологиясы» пәнінен қашықтан оқытуға арналған курстық кейс дайындалды. Мұндай құралдар студенттің болашақта атқаратын қызметіне қажетті білімдерді қайталау мен жүйелеуге септігін тигізеді. Курстық кейсте пәннің бағдарламалары (типтік, жұмыс оқу, силлабустар) оқу-әдістемелік кешен келтіріледі, сонымен бірге, материалдар модульдік-блоктық тұрғыда беріледі.

Қашықтан оқыту жүйесінің материалдарын қолдана алу үшін студенттер интернетпен жұмыс жасауға, ондағы іздестіру жұмыстарын жүргізуге, табылған материалдарды әр нұсқада сақтау, оны басқа құралдарға (диск, дискета, флешка) көшіре алуға, сонымен бірге, электронды пошта ашып, онымен жұмыс жасауға үйренулері тиіс.

ШЖБМ жағдайында мамандар оқушылардың білімдерін мониторингілеуде белгілі бір тақырып, тарау бойынша не қорытынды бақылау кезінде тест тапсырмаларын қолданулары мүмкін. 12 жылдық білім беретін мектептің бастауыш буынына арналған «Атамұра» баспасынан Информатикадан байқау оқулықтары шығарылды. Оқулыққа қосымша ретінде оқушылардың компьютермен жұмыс жасай алу біліктерін дамыта түсуге бағытталған, математикадан оқушылардың білімдерін тексеру мен бағалауға арналған бірнеше тапсырмалар берілген. Қосымшада берілген тапсырмаларды оқушыларға орындату үшін студент өзі құралмен жұмыс жасау әдістемесін игеруі тиіс.

Мамандар мынадай КТ-ның тұжырымдық ережелерін білулері тиіс:

- оқыту – оқушының компьютермен жұмыс істеуі;

- бейімдеу – компьютерлік бағдарламаны баланың жеке ерекшеліктеріне қарай ыңғайлау;

- диалогтық сұхбаттасу – оқушының компьютермен өзара қатынасы;

- басқару – кез келген уақыттағы оқытушының енгізген түзетуі; оқытушының нұсқау беруі; сыныпішілік желіні басқаруы;

- дидактикалық басқару – жеке және топтық жұмыстың тиімді үйлестірілуі;

- психологиялық басқару – оқушының компьютермен жұмысы кезінде қолайлы жағдай жасау;

- бағалау – оқушылардың алған білім дәрежесін анықтау.

1. 
   Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңы: – Алматы, 1999.
   
2. 
   ҚР жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттары. Жалпы бастауыш білім. – Алматы, РОНД, 2002.
   
3. 
   ҚР бастауыш білімнің мемлекеттік стандарттары. – Алматы, 1998.
   
4. 
   Оспанов Т.Қ., Құрманалина Ш.Х. Математиканың бастауыш курсын оқыту әдістемесі. ІІ – бөлім. – А., Республикалық баспа кабинеті, 1996.
   
5. 
   Т.Қ.Оспанов, Ш.Х.Құрманалина, С.Қ.Құрманалина. Бастауыш мектепте математиканы оқыту әдістемесі. – Астана, Фолиант, 2007.
   
6. 
   Т.Қ.Оспанов, О.В.Кочеткова, Ж.Қ.Астамбаева. Жаңа буын оқулықтары бойынша бастауыш мектепте математиканы оқыту әдістемесі. 1-4-сыныптар. – Алматы, «Атамұра», 2005.
   
7. 
   Н.Б.Истомина. Методика обучения математике в начальных классах. – М., 2000.
   
8. 
   В.С.Кукушин. Современные педагогические технологии. Начальная школа. – Ростов-на-Дону: изд-тво «Феликс», 2003.
   
9. 
   Бастауыш мектепте бірнеше сыныпты бір уақытта оқыту туралы: мақалалар жинағы (ред. басқарған Ғ.Бегалиев). – А., 1950.
   
10. 
    Сайпин М. Шағын комплектілі мектептерде математиканы оқыту. – Алматы, «Мектеп», 1984.
    
11. 
    Начальная однокомплектная школа (математика, трудовое обучение, изобразительное искусство, музыка, физкультура). – М., «Просвещение», 1980.
    
12. 
    Малокомплектные школы: из опыта работы учителей однокомплектных и двухкомплектных школ. – М., АПН РСФСР, 1956.
    
13. 
    Однокомплектная школа /под ред. Т.И.Шамовой, И.В.Прокопофич / . - М.,1977.
    
14. 
    Савченко А.Я. Организация учебнего процесса в малокомплектной школе. - М., 1970.
    
15. 
    Организация и методы работы учителя с несколькими классами. – М., Учпедгиз, 1953.
    
16. 
    В малокомплектных школах Костромской области: из опыта работ. – М., Учпедгиз, 1957.
    
17. 
    Стрезикозин В.П.Урок в сельской малокомплектной школе. – М., 1972.
    
18. 
    Стрезикозин В.П. Организация занятий в малокомплектной начальной школе. – М., 1969.
    
19. 
    Самостоятельная работа учащихся на уроках в малокомплектной школе / под ред. М.А.Мельникова и А.М.Пышкало/ - М., Педагогика, 1974.
    
20. 
    Құлмағанбетова Б. Аз комплектілі мектепте сабақты ұйымдастыру (мұғалімге арналған әдістемелік құрал). – А., «Мектеп», 1974
    
21. 
    Оспанов Т.Қ. және т.б. «Математика - 1», «Математика – 2», «Математика – 3», «Математика – 4» оқулықтары. – Алматы: «Атамұра», 1997-2000, 2001-2004.
    
22. 
    Оспанов Т.Қ. және т.б. Математиканы оқыту әдістемесі. 1,2,3 және 4 сынып мұғалімдеріне арналған әдістемелік құралдар. – Алматы: «Атамұра», 1997-2000.
    
23. 
    Математикадан дидактикалық материалдар.1,2-сыныптар. (Құрманалина Ш.Х.. Қосанов Б.М. және т.б.) – Алматы: «Атамұра», 1997, 1998.
    
24. 
    Фролов П.Т., Соловецкий И.С. Особенности педагогического процесса в малокомплектной школе (Сборник). – М., «Просвещение», 1991.
    
25. 
    Мосеева О.И. Формирование самоконтроля у шестилетних детей при обучении математике в МКНШ. Автореферат ..... к.п.н. – М., 1988.
    
26. 
    Сламбекова Н.М. Шағын комплектілі бастауыш мектепте жазбаша шығармашылыққа негізделген тіл дамыту әдістемесі. П.ғ.к. ...... диссертация. – Алматы, 2001.
    
27. 
    Муканова С.Д., Сламбекова Н.М. Проект «Модель малокомплектной школы Республики Казахстан».- журнал «Открытая школа», № 11,12, 2003.
    
28. 
    Адыбаева Л.Д. Шағын жинақталған мектеп жұмысын ұйымдастыру. – Алматы, 2001.
    
29. 
    Құсайынұлы Ы.Қ., Адыбаева Л.Д. Шағын жинақталған мектептердегі бастауыш сыныптардағы оқыту әдістері. – Алматы, 2001.
    
30. 
    Баймолдаев Т.М. және т.б. Шағын жинақталған мектептерде пәндерді оқытуда жаңа педагогикалық әдістерді пайдалану жолдары. (Әдістемелік нұсқау). – Алматы, 2002.
    
31. 
    Астамбаева Ж.Қ. Шағын комплектілі бастауыш мектепте математиканы оқыту технологиясы. – Алматы, 2008.
    
32. 
    Базарбаева Н.Ә. Шағын комплектілі мектептердегі оқу-тәрбие үрдісіндегі ерекшеліктер: - Алматы, 2002.