Изучение социального самочувствия граждан и его влияние на политические настроения

Қатты тұрмыстық қалдықтар нарығының негізгі көрсеткіштеріне статистикалық шолу 
Қазақстан Республикасында қатты тұрмыстық қалдықтарды кешенді басқару жүйесін ендіру      
90 
2017  жылы  экспорттаушы  елдердің  арасында  қатты  тұрмыстық 
қалдықтардың  экспорт  көлемінің  үлестік  таратылуы  Өзбекістан  (53%)  мен 
Ресейге (45%) экспорттық жеткізіліммен сипатталады.  
32-диаграмма  Бағалық  мәнінде  қатты  тұрмыстық  қалдықтардың  экспорт 
мен импорт көлемдері бойынша ірі елдер  
 
 
Дереккөз: ҚР Статистика жөніндегі комитеті және ҚР Мемлекеттік кірістер комитеті 
2017  жылы  қатты  тұрмыстық  қалдықтардың  импорт  көлемі  бойынша  ірі 
серіктес  Ресей болып табылады, оның үлесі 88%. 
Келесі  кестеде  Қазақстанның  сыртқы  сауда  қызметі  шеңберінде  негізгі 
серіктес  елдер  бойынша  деректер  келтірілген.  Кестеде  елдер  2017  жылдың 
қорытындысы  бойынша  қатты  тұрмыстық  қалдықтардың  экспорты  мен  импорт 
көлемдері бойынша төмендеу арқылы сұрыпталған. 
14-кесте Бағалық мәніндегі қатты тұрмыстық қалдықтардың сыртқы сауда 
қызметі бойынша негізгі серіктестер  
мың АҚШ доллары 
 
2013 
2014 
2015 
2016 
2017 
I-VI 2018 
Экспорт-барлығы 
3148.3 
2126.4 
479.1 
909.0 
1675.1 
1248.7 
Өзбекістан 
  
11.4 
48.5 
151.3 
894.9 
647.5 
Ресей 
2974.7 
2074.3 
368.6 
725.8 
750.2 
529.3 
Бельгия 
  
  
31.7 
24.3 
25.4 
3.7 
Қырғызстан 
22.3 
11.5 
19.6 
  
2.3 
66.1 
Басқа елдер 
3148.3 
2126.4 
479.1 
909.0 
1675.1 
1248.7 
Импорт - барлығы 
961.0 
1991.6 
1696.4 
2022.1 
2070.7 
2339.8 
Ресей 
891.5 
1966.5 
1662.5 
1955.5 
1831.9 
1697.3 
Иран 
0.1 
  
  
  
161.3 
554.1 
Қырғызстан 
  
  
  
17.6 
46.2 
33.8 
Басқа елдер 
69.5 
25.0 
33.9 
49.1 
31.4 
54.6 
Дереккөз: ҚР Статистика жөніндегі комитеті және ҚР Мемлекеттік кірістер комитеті 
 
 
53%
45%
2%
Өзбекістан
Ресей
Басқа елдер
88%
8%
4%
Ресей
Иран
Басқа елдер

Қатты тұрмыстық қалдықтар нарығының негізгі көрсеткіштеріне статистикалық шолу 
Қазақстан Республикасында қатты тұрмыстық қалдықтарды кешенді басқару жүйесін ендіру      
91 
4.9  ҚАТТЫ ТҰРМЫСТЫҚ ҚАЛДЫҚТАР НАРЫҒЫНЫҢ 2022 ЖЫЛҒА 
ДЕЙІНГІ СЫЙЫМДЫЛЫҚ БОЛЖАМЫ 
Қатты  тұрмыстық  қалдықтар  нарығының  сыйымдылығы  ресурстар  мен 
пайдалану  теңгерімі  негізінде  есептелді.  Осы  теңгерім  деректері  ресурстардың 
қалыптасу көздерін және оларды пайдалану каналдарын сипаттайды. 
Статистика  жөніндегі  ҚР  комитетінің  деректеріне  сәйкес  2017  жылы 
жиналған  қатты  тұрмыстық  қалдықтардың  көлемі  3  млн.  тоннаны  құрады, 
алдыңғы жылға қарағанда өсу қарқыны 6,1%. 2013-2017 жж. Орташа жылдық өсу 
қарқыны 96,6% құрады. 
ҚР  Мемлекеттік  кірістер  комитетінің  және  ҚР  Статистика  жөніндегі 
комитеттің  деректері  бойынша  қатты  тұрмыстық  қалдықтардың  (макулатура, 
пластмасса  және  сынған  шыны)  импорт  көлемі  шынайы  мәнінде  2017  жылы  4,4 
мың тонна болады, бұл 2016 жылға қарағанда 32,3% төмен. 
2017 
жылда 
қатты 
тұрмыстық 
қалдықтардың 
экспорт 
көлемі 
12,0 мың тоннаны  құрады,  бұл  2016  жылдың  экспорт  көлеміне  қарағанда  66,6% 
асып түседі және осы санаттағы импорт көлемінен 2,7 есе жоғары. 
33-диаграмма 
Қазақстан 
Республикасындағы 
қатты 
тұрмыстық 
қалдықтардың шынайы мәніндегі ресурстар мен пайдалану теңгерімі 
 
Дереккөз: ҚР Статистика жөніндегі комитеті және ҚР Мемлекеттік кірістер комитеті 
2017 жылда қатты тұрмыстық қалдықтар нарығының сыйымдылығы 2976,3 
мың  тонна  болды,  бұл  2016  жылға  қарағанда  163,4  мың  тоннаға  немесе  5,8% 
жоғары. 
Қазіргі  уақытта  Қазақстанның  сыртқы  сауда  қызмет  көрсеткіштері  қатты 
тұрмыстық  қалдықтар  нарығына  айтарлықтай  әсер  етпейді.  Дегенмен,  елдің 
полигондарында  2019  жылдан  бастап,  жеке  коммуналдық  қалдықтарды  көмуге 
тыйым  салынғандықтан,  экспорттық  жеткізілімнің  артуы  күтілуде.  Қатты 
тұрмыстық  қалдықтардың  экспорт  көлемінің  өсуі  Қазақстанда  қатты  тұрмыстық 
қалдықтар  қайталама  шикізат  болатын  өндіріс  алға  қойылғанша  жалғаса  беретін 
болады. 
0
900
1800
2700
3600
2013
2014
2015
2016
2017
35
47
,7
34
46
,3
32
35
,5
28
13
,6
29
84
,0
5,
1
4,
5
3,
6
7,
2
12
,0
2,
3
3,
0
3,
8
6,
5
4,
4
35
45
,0
34
44
,8
32
35
,7
28
12
,9
29
76
,3
м
ың то
нн
а
Жиналған қалдықтар
Экспорт
Импорт
Ішкі нарық

Қатты тұрмыстық қалдықтар нарығының негізгі көрсеткіштеріне статистикалық шолу 
Қазақстан Республикасында қатты тұрмыстық қалдықтарды кешенді басқару жүйесін ендіру      
92 
Талданып  отырған  нарықтың  қалыптасуына  әсер  ететін  барлық 
көрсеткіштер мен факторларды кешенді талдауға сәйкес болжайтын болсақ, 2022 
жылға  қарай  қатты  тұрмыстық  қалдықтар  нарығының  сыйымдылығы  3,2  млн. 
тоннаға жетуі мүмкін, ағымдағы күйінен 6,5% асып түседі және орташа жылдық 
өсу қарқыны 1,3% болады. 
34-диаграмма  Қазақстан  Республикасындағы  алдағы  5  жылда  қатты 
тұрмыстық қалдықтар нарығының сыйымдылық болжамы  
 
Дереккөз: ҚР Статистика жөніндегі комитеті. 2022 жылға дейінгі болжам- баға 
Алдағы  5  жылда  қатты  тұрмыстық  қалдықтардың  өсу  қарқыны  шамалы 
көлемде  ғана  болжанатын  болса,  онда  коммуналдық  қалдықтардың  құрылымы 
бөлек  жиналатын  қалдықтар  үлесінің  ұлғаюымен  едәуір  өзгерістерге  ие  болуы 
мүмкін. Осындай тенденция 2019 жылдан бастап, қалдықтардың тізіміне қатысты 
Қазақстан  Республикасының  Экологиялық  кодексіне  толықтыруларды  енгізумен 
байланысты. 
 
3545,0
3444,8
3235,7
2812,9
2976,3
3014,1
3052,4
3091,1
3130,3
3170,0
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
Нарықтың сыйымдылығы, мың тонна
БОЛЖАМ