- а) Қысым деген не? Қалай анықталады? ә) Халықаралық жүйеде қысымды қандай өлшем
- бірлікпен өлшейді? б) Паскаль заңы қалай айтылады? в) Газдың қысымы деген не? Ол қандай жағдайда
- артады немесе кемиді? г) Ауырлық күшінің әрекетінен сұйықтар мен
- газдарда болатын қысым қандай шамаларға
- тәуелді?
- «Орасан зор, көгілдір, таза ауа мұхитының ішінде, оны «іше» отырып, оған батпай өмір сүру - қандай ғажап іс. Онсыз, мұхитсыз, өмір сүру өте оғаш, тіпті мүмкін болмас еді».
- Атмосфералық қысым.
- Торричелли тәжірибесі.
- Барометр
Мақсаты: - атмосфералық қысымның бар екеніне көз жеткізу, - алған білімдерін табиғаттағы құбылыстарды түсіндіруге пайдалана білу; - Торричелли тәжірибесінің физикалық мәнін ашу; - - барометр-анероидтың құрылысымен, жұмыс істеу принципімен танысу (грекше.) - (грекше.)
- атмос – бу, ауа сфера - шар
- Атмосфера бірнеше қабаттан тұрады. Ауырлық күшінің әсерінен оның жоғарғы қабаттары төменгі қабаттарына қысым түсіреді.
Атмосфера – газ, ол Паскаль заңы бойынша өзіне түскен қысымды барлық бағытта таратады. Жер бетіне және ондағы барлық денелерге атмосфераның түсіретін қысымы атмосфералық қысым деп аталады - Не себепті су жоғары көтеріледі?
Атмосфераның белгілі бір шекарасы жоқ, ал тығыздығы әр биіктікте әр түрлі. Атмосфералық қысымды қалай есептеуге болады? Эванджелиста Торричелли - Эванджелиста Торричелли
- (1608 – 1647)
- Итальяндық ғалым Эванджелиста Торричелли тәжірибе жүзінде алғаш рет атмосфералық қысымды өлшеді.
- Атмосфералық қысымды сынап бағанының биіктігі бойынша өлшейді.
- Атмосфералық қысымның бірлігі ретінде
- 1мм сын бағаны алынады.
- 1 мм сын бағ мен 1 Па арасындағы байланысты тағайындайық.
- h=1мм=0,001м ρ=13600кг/м3 p=ρ·g·h
- p=13600*10*0,001=133,3 Па
-
- 1 мм сын. бағ. =133,3 Па =1,33гПа
- 760 мм.сын.бағ. ≈ 101 300 Па ≈ 1013 гПа
-
- Қалыпты жағдайда атмосфералық қысым
- 760 мм сын. бағ. немесе 105 Па –ға тең. Атмосфера тарапынан біздің денемізге әрекет ететін күшті есептейік.
- р=105 Па S=1м2
- F=?
Бер: Ф-сы Шешуі - Бер: Ф-сы Шешуі
- р=105 Па S=1м2 F=p·S F = 105Н/м2 · 1м2 F=? F = 105 Н
- Жауабы: F=105 Н
Алақанға ауа қысым түсіреді. - Алақанға ауа қысым түсіреді.
- Ауаның салмағы жүк тиелген КАМАЗ-дың салмағына тең.
- Оның массасы 10 тонна!
Атмосфералық қысымның түсіретін күшінің сезілмеу себебі: - бұл күш адам денесінің бүкіл ауданына таралады;
- біздің организмімізде атмосфералық қысымды теңгеретіндей қысым бар.
- Атмосфералық қысым адамның көңіл-күйіне, денсаулығына әсерін тигізеді.
Атмосфералық қысымды өлшейтін құрал барометр деп аталады. Сынапты барометр Барометр-анероид - Атмосфералық қысымды өлшеуге арналған құрал
- анероид – “сұйықсыз” дегенді білдіреді
Сергіту сәті Біз қалай тыныс аламыз? Диафрагма өкпенің көлемін ұлғайтады. Өкпедегі ауаның қысымы ... Ол атмосфералық қысымға қарағанда ... Ауа өкпеге енеді. - Диафрагма өкпенің көлемін ұлғайтады. Өкпедегі ауаның қысымы ... Ол атмосфералық қысымға қарағанда ... Ауа өкпеге енеді.
- Диафрагма өкпені қысқанда, өкпенің көлемі кішіриеді. Сондықтан өкпедегі ауаның қысымы ... Ол атмосфералық қысымға қарағанда ... Ауа өкпеден сыртқа шығады.
- Атмосфера деген не?
- Ауа молекулалары неге Жер бетіне құлап түспейді?
- Ауа молекулалары неге әлем кеңістігіне ұшып кетпейді?
- Атмосфераның ауа қабаттары қалай сақталады?
Ауа молекулалары тәртіпсіз, үздіксіз қозғалыста болады. Олар Жерді тастап кету үшін 11,2 км/с жылдамдықтан кем емес жылдамдыққа ие болу керек. - Ауа молекулалары тәртіпсіз, үздіксіз қозғалыста болады. Олар Жерді тастап кету үшін 11,2 км/с жылдамдықтан кем емес жылдамдыққа ие болу керек.
- Молекулалардың тәртіпсіз қозғалысы мен оларға әрекет ететін ауырлық күшінің әсерінен ауа молекулалары Жердің айналасындағы кеңістікте ауа қабатын, яғни атмосфераны түзеді.
Суретшінің қателігі қай жерде? Қорытынды - 1.Қысымның өлшем бірлігі
- 2.Атмосфералық қысымды алғаш өлшеген ғалым
- 3.Қысымды өлшейтін құрал
- 4.Молекулалардың қозғалыс жылдамдығын немесе дененің қызу дәрежесін сипаттайтын шама
- 5.«Сұйықсыз» деген сөзді білдіреді
- 6.Жердің ауа қабаты
- 7.Екі қатынас ыдысты пайдаланатын механизм.
Үйге тапсырма - §40
- Атмосфералық қысымға байланысты қызықты тәжірибелерді тауып, дайындап көрсету
- Жоба дайындау «Тірі табиғаттағы атмосфералық қысым».
- Эссе жазу «Егер ауа қабаты жойылып кетсе, Жерде не болар еді».
Тірі табиғаттағы атмосфералық қысым Рефлексия Дайындаған:
Достарыңызбен бөлісу: |