санитариялық-эпидемияға қарсы (профилактикалық)

      30. Халықтың іш сүзегі және қылау ауруларымен сырқаттанушылығын мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау мыналарды қамтиды:

      1) елді мекендердің, әсіресе халықтың сүзек, қылау инфекцияларымен сырқаттанушылығы бойынша қолайсыз елді мекендердің санитариялық жағдайы туралы ақпаратты талдау;

      2) халық арасында тәуекел топтарды айқындау және мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалауды жүзеге асыру;

      3) науқастардан және бактерия тасымалдаушылардан бөлінетін өсінділердің фаготиптерін айқындау;

      4) бактерия тасымалдаушыларды, әсіресе тамақ кәсіпорындарының қызметкерлері мен басқа да халықтың декреттелген топтарына жататын адамдар ішінен бактерия тасымалдаушыларды анықтау және санациялау мақсатында іш сүзегімен және қылаумен ауырып сауыққан адамдарды есепке алу және диспансерлік бақылау;

      5) профилактикалық және эпидемияға қарсы іс-шараларды жоспарлау.

      31. Сүзек, қылау инфекцияларының алдын алу іс-шаралары қоздырғыштардың су, тамақ арқылы берілуін ескертетін санитариялық-гигиеналық іс-шараларды өткізуге бағытталған. Объектілердің санитариялық-техникалық жағдайына:

      1) сумен жабдықтау жүйелеріне, орталықтандырылған, орталықтандырылмаған сумен жабдықтау көздеріне, басты су шығару құрылыстарына, су көздерін санитариялық қорғау аймақтарына;

      2) тамақ өнімдерін шығару өнеркәсіптеріне, азық-түлік саудасына, қоғамдық тамақтануға;

      3) кәріз жүйелеріне мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау жүргізіледі.

      32. Дәрігерлік қараудан соң халықтың декреттелген топтарына жататын адамдар жұмысқа қабылданар алдында қан сарысуын тікелей гемагглютинация әсеріне қою жолымен серологиялық тексеріледі және және бір реттік бактериологиялық зерттеуден өтеді. Адамдар серологиялық және бактериологиялық тексерудің қорытындысы теріс болып, басқа қарсы көрсетілімдер болмаса жұмысқа жіберіледі.

      Тіке гемагглютинацияның әсері оң нәтиже берген жағдайда бір-екі күнтізбелік күн интервалмен дәретін бес рет бактериологиялық тексеру қосымша жүргізіледі. Бұл тексерудің нәтижесі теріс болған жағдайда өтке бір реттік бактериялық зерттеу жүргізіледі. Дәреті мен өтін бактериологиялық тексерудің нәтижесі теріс болған адамдар жұмысқа жіберіледі.

      Бактериологиялық және серологиялық зерттеудің нәтижесі оң болған адамдар бактерия тасымалдаушылар ретінде қарастырылады. Оларға ем жүргізіледі, есепке алынады, медициналық бақылау орнатылады. Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшелері бактерия тасымалдаушыларды эпидемиялық қауіп төндіретін жұмыстан шеттетеді.

      33. "Қарсы профилактикалық егу жүргізілетін аурулардың тізбесін, оларды жүргізу ережесін және халықтың жоспарлы егілуге жатқызылатын топтарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 30 желтоқсандағы № 2295 қаулысына сәйкес кәріз және тазалау құрылыстарының жұмыскерлері іш сүзегіне қарсы вакцинациялауға жатады.

      34. Іш сүзегі немесе қылау ошақтарында эпидемияға қарсы мынадай іс-шаралар жүргізіледі:

      1) барлық науқастарды сұрау, тексеру, қызуын өлшеу, зертханалық тексеру арқылы анықтау;

      2) іш сүзегімен, қылаумен ауыратын барлық науқастарды уақтылы оқшаулау;

      3) іш сүзегімен және қылаумен бұрын ауырған адамдарды, жұқтыру қаупі туындаған адамдарды, халықтың декреттелген топтарын (жұқтыру күдігі бар тағамдарды немесе суды қолданған, науқастармен араласқан) анықтау және зертханалық тексеру жүргізу;

      4) халықтың декреттелген топтарына жататын бір рет ауырған адамдардың ошағында нәжісін бір рет бактериологиялық тексеру және қанның құрамындағы сарысуын тіке гемагглютинация әсеріне тексеру жүргізіледі. Тіке гемагглютинация әсеріне нәтижесі оң болған адамдардың зәрі мен нәжісін бес рет бактериологиялық тексеру жүргізіледі;

      5) топтық ауру пайда болған жағдайда, инфекцияның болжалды көзі болып табылатын адамдарға зертханалық тексеру жүргізіледі. Зертханалық тексеру кемінде күнтізбелік екі күн сайын үш рет нәжісі мен зәрін бактериологиялық тексеруді және бір рет қан сарысуын тіке гемагглютинация әсері әдісімен тексеруді қамтиды. Тіке гемагглютинация әсеріне нәтижесі оң болған адамдар күнтізбелік екі күн сайын кемінде қосымша бес рет нәжісі мен зәрін бактериологиялық тексеруге тапсырады, ал тексерудің нәтижесі теріс болғанда бір рет өті тексеріледі;

      6) іш сүзегімен немесе қылаумен ауырған науқаспен үйінде байланыста болған халықтың декреттелген топтарына жататын адамдарды науқасты ауруханаға жатқызып, үйге соңғы дезинфекция өткізіп, оның нәжісін, зәрін бір реттік бактериологиялық тексеруге және тіке гемагглютинация әсеріне теріс нәтиже алғанға дейін халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшелері уақытша жұмыстан шеттетеді;

      7) жұқтыру қаупіне ұшыраған адамдар зертханалық тексерумен қатар медициналық қадағаланады және күн сайын дәрігерге қаралады әрі соңғы науқасты оқшаулаған кезден бастап, іш сүзегі кезінде күнтізбелік жиырма бір күн және қылау кезінде күнтізбелік он төрт күн бойы дене қызуы өлшенеді;

      8) іш сүзегімен және қылаумен ауыратыны анықталған науқастар мен бактерия тасымалдаушылар тез арада оқшауланып, медициналық ұйымдарға тексеруге және емдеуге жіберіледі.

      35. Іш сүзегі мен қылаудың ошақтарындағы жедел профилактика эпидемиологиялық жағдайға байланысты жүргізіледі. Іш сүзегі ошақтарында бар болса ішсүзектік бактериофаг, қылау кезінде көпвалентті сальмоноллездік бактериофаг беріледі. Бактериологиялық тексеруге материал алынғаннан кейін бактериофагты бірінші рет тағайындау жүргізіледі. Бактериофаг реконвалесценттерге де беріледі.

      36. Іш сүзегі мен қылау ошақтарында дезинфекциялық іс-шаралар міндетті түрде жүргізіледі:

      1) науқасты анықтаған сәттен бастап ауруханаға жатқанға дейінгі кезеңде, реконвалесценттерде ауруханадан шыққаннан кейін үш ай бойына ағымдағы дезинфекция жүргізіледі;

      2) ағымдағы дезинфекцияны медициналық ұйымының медициналық қызметкері ұйымдастырады, ал оны науқасты күтуші адам, реконвалесценттің өзі немесе бактерия тасымалдаушы жүргізеді;

      3) қорытынды дезинфекцияны дезинфекция станциялары немесе санитариялық-эпидемиологиялық қызмет органдарының (ұйымдарының) дезинфекциялау бөлімдері (бөлімшелері), ауылдық жерлерде – ауылдық дәрігерлік ауруханалар, амбулаториялар жүргізеді;

      4) қорытынды дезинфекцияны қалалық елді мекендерде науқасты емге жатқызғаннан кейін алты сағаттан, ал ауылдық жерде – он екі сағаттан асырмай жүргізеді;

      5) медициналық ұйымында іш сүзегімен немесе қылаумен ауыратын науқас анықталған жағдайда, науқас болған үй-жайларда оны оқшаулағаннан кейін аталған ұйым қызметкерлерінің күшімен қорытынды дезинфекциялау жүргізіледі.

8. Іш сүзегімен және қылаумен ауыратын науқастарды

      37. Іш сүзегімен және қылаумен ауыратын науқастарды, бактерия тасымалдаушыларды уақтылы анықтауды, оқшаулауды және емдеуді меншік нысанына қарамастан, барлық денсаулық сақтау ұйымдарының медицина қызметкерлері клиникалық және зертханалық деректердің негізінде жүзеге асырады.

      38. Іш сүзегін диагностикалау кезінде ең бастысы гемоөсіндінің бөлінуі болып табылады. Гемоөсіндіні бөлу үшін қан алу аурудың барлық кезеңінде жүргізіледі. Қанның бірінші себілуі антибактериялық терапия басталғанға дейін жүргізіледі. Ауруды диагностикалау үшін нәжіс өсінділерін, зәр өсінділерін, өтті зерттеу, серологиялық диагностика жүргізіледі (Видаль әсері, тіке гемагглютинация әсері).

      39. Диагнозы қойылмаған, үш және одан да көп тәулік бойы қызбасы бар науқастар іш сүзегіне тексеріледі.

      40. Іш сүзегімен және қылаудың А мен В түрімен ауыратын барлық науқастар инфекциялы аурулар стационарына емдеуге жатқызылады.

      41. Науқастарды ауруханадан шығару нәжісі мен зәрін үш рет бактериологиялық зерттегеннен кейін дене қызуы толық күнтізбелік жиырма бір күн қалыпты болғанда жүзеге асырылады. Нәжісі мен зәрін бактериологиялық зерттеу антибиотикті тоқтатқаннан кейін күнтізбелік бес күннен кейін және содан соң күнтізбелік бес күн аралықпен жүргізіледі. Бұдан басқа, ауруханадан шығардан күнтізбелік жеті-он күн бұрын дуоденальды құрамды себу жүргізіледі.

9. Іш сүзегімен және қылаумен ауырып айыққан
адамдарды диспансерлік бақылауға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

      42. Іш сүзегімен және қылаумен ауырып айыққан барлық науқастар стационардан шыққан соң, екі аптада бір рет дене қызуы өлшеніп, медициналық бақылауға алынады. Стационардан шыққаннан соң күнтізбелік он күннен кейін, реконваленценттерді бактерия тасымалдаушылыққа тексеру басталады, ол үшін кемінде күнтізбелік екі күн сайын нәжіс пен зәр бес рет зерттеледі. Үш ай бойы ай сайын бір рет зәр мен нәжісін бактериологиялық зерттеу жүргізіледі.

      Ауруханадан шыққаннан кейінгі үш ай ішіндегі бактериологиялық тексерудің нәтижесі оң болған жағдайда, қаралушы жіті тасымалдаушы болып есептеледі.

      Бақылаудың төртiншi айында өт пен тіке гемагглютинация әсеріне цистеинмен қан сарысуы бактериологиялық зерттеледі. Барлық зерттеулердің қорытындысы теріс болған жағдайда, ауырып айыққан адам диспансерлік бақылаудан алынады.

      Серологиялық зерттеудің нәтижесі оң болған кезде нәжіс пен зәрге бес рет бактериологиялық зерттеу жүргізіледі. Тексерудің нәтижесі теріс болған жағдайда бір жыл бойы бақылауда қалдырады.

      Стационардан шыққан соң бір жылдан кейін бір рет бактериологиялық тексеруге нәжіс пен зәр алынады және тіке гемагглютинация әсеріне цистеинмен қан сарысуы тексеріледі. Тексерудің нәтижесі теріс болса, ауырып айыққан адамды диспансерлік бақылаудан шығарады.

      43. Халықтың декреттелген топтарына жататын іш сүзегімен және қылаумен ауырып айыққан адамдар стационардан шыққан соң, оларды "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Қазақстан Республикасы Кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 21-бабы 12-тармағының 5) тармақшасына сәйкес халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшелерімен эпидемиялық қауіп төндіретін жұмыстан бір айға шеттетеді. Осы уақыт аралығында бес рет бактериологиялық зерттеу (нәжіс пен зәрді зерттеу) жүргізіледі.

      Зерттеудің нәтижелері теріс болған жағдайда олар жұмысқа жіберіледі және келесі екі ай ішінде ай сайын өті және цистеинмен тіке гемагглютинация әсеріне қанның сарысуы зерттеледі. Одан әрі екі жыл бойы тоқсан сайын, ал кейіннен барлық жұмыс істеу мерзімінде жылына екі рет тексеріледі (нәжісі мен зәрін зерттеу).

      Нәтижесі оң болған жағдайда (сауыққаннан кейін бір айдан соң) олар тамақ өнімдерімен және сумен байланысы жоқ жұмысқа ауыстырылады. Үш ай өткеннен соң бес рет нәжісі мен зәріне және бір рет өтіне бактериологиялық зерттеу жүргізіледі. Нәтижесі теріс болғанда жұмысқа жіберіледі және алдындағы топтар сияқты тексеруден өткізіледі.

      Цистеинмен тіке гемагглютинация әсерінің нәтижесі оң болған жағдайда нәжіс пен зәрге қосымша бес рет және нәтижесі теріс болған жағдайда өтке бір рет зерттеу жүргізіледі. Нәтижесі теріс болғанда олар жұмысқа жіберіледі. Егер мұндай адамдарда сауыққаннан кейін үш ай бойына жүргізілген барлық тексеруден бір рет іш сүзегінің немесе қылаудың қоздырғышы бөлінсе, онда олар созылмалы бактерия тасымалдаушы болып есептелінеді және оларды халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесі эпидемиологиялық қауіп төндіретін жұмыстан шеттетеді.

      44. Іш сүзегі мен қылаудың бактерия тасымалдаушылары мына санаттарға бөлінеді:

      1) транзиторлық бактерия тасымалдаушылар – іш сүзегімен және қылаумен ауырмаған, бірақ іш сүзегінің немесе қылаудың қоздырғыштарын бөлетін адамдар;

      2) жіті бактерия тасымалдаушылар – ауруханадан шыққан соң үш ай бойы бактерия тасымалдаушылық байқалатын іш сүзегімен және қылаумен ауырып айыққан адамдар;

      3) созылмалы бактерия тасымалдаушылар – ауруханадан шыққан соң үш ай немесе одан да көп ай бойы бактерия тасымалдаушылық байқалатын іш сүзегімен және қылаумен ауырып айыққан адамдар.

      45. Іш сүзегі мен қылаудың бактерияларын тасымалдаушылар арасында мынадай іс-шаралар жүргізіледі:

      1) транзиторлық бактерия тасымалдаушыларында үш ай бойы бес рет нәжісі мен зәрін бактериологиялық зерттеу қажет. Қорытындысы теріс болған жағдайда өті бір рет зерттеледі. Бақылаудың соңында бір рет цистеинмен тіке гемагглютинация әсеріне қанның сарысуы зерттеледі. Барлық зерттеудің қорытындысы теріс болған жағдайда бақылаудың үшінші айының соңында олар есептен шығарылады. Бактериологиялық және серологиялық зерттеулердің нәтижесі оң болса, жіті бактерия тасымалдаушылар ретінде саналады;

      2) ауруы анықталғаннан кейін екі ай бойы жіті бактерия тасымалдаушыларға дене қызуын өлшеп тұратын медициналық бақылау және үш ай бойы нәжісі мен зәрін бактериологиялық тексеру жүргізіледі. Үшінші айдың соңында нәжісі мен зәрін бактериологиялық зерттеу – бес рет, өтіне – бір рет және цистеинмен тіке гемагглютинация әсеріне қанның сарысуын серологиялық зерттеу жүргізіледі. Бактериологиялық және серологиялық зерттеудің нәтижесі теріс болған жағдайда қаралушы диспансерлік есептен шығарылады. Серологиялық зерттеудің нәтижесі оң және нәжіс пен зәрді зерттеудің нәтижесі теріс болғанда бір жылға бақылауға алу жалғастырылады. Бір жылдан кейін нәжіс пен зәрді цистеинмен бір рет, нәжіс пен зәрді бактериологиялық бір рет зерттеу қажет. Серологиялық зерттеудің нәтижесі оң болған жағдайда нәжіс пен зәрді бес рет, өтті бір рет зерттейді. Зерттеудің нәтижесі теріс болғанда қаралушы диспансерлік бақылаудан шығарылады. Нәтижесі оң болғанда қаралушы адамдар созылмалы бактерия тасымалдаушы ретінде есептелінеді;

      3) созылмалы бактерия тасымалдаушылар халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесінде есепте тұрады, олардың өмір бойы тексерілу тәртібін эпидемиолог белгілейді. Созылмалы бактерия тасымалдаушылар дезинфекциялық ерітінділерді дайындау, ағымдағы дезинфекциялау, дұрыс гигиеналық тәртіпке оқытылады;

      4) халықтың декреттелген топтарына жататын бактерия тасымалдаушылар халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесінде тұрақты есепке алынады. Бірінші бақылау айында оларды эпидемиологиялық қауіп төндіретін жұмыстан шеттетеді. Егер бір айдан соң қоздырғыштың бөлінуі жалғаса берсе, оларды тағы екі айға жұмыстан шеттетеді. Үш айдан кейін бактериологиялық тексерудің қорытындысы теріс болса, онда олар негізгі жұмыс орнына жіберіледі. Бактериологиялық зерттеудің нәтижесі оң болса, олар созылмалы тасымалдаушылар ретінде саналады және эпидемиологиялық қауіп тудыруы мүмкін жұмысқа жіберілмейді.

      46. Халықтың декреттелген топтарына жататын отбасы мүшелерінің біреуінен созылмалы бактерия тасымалдаушылық анықталған жағдайда жұмыстан шеттетілмейді және арнайы бақылауға жатпайды.

10. Туберкулезбен ауыратын науқасты анықтауға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

      47. Туберкулезбен ауыратын науқастарды анықтауды барлық мамандықтағы медицина қызметкерлері мынадай жағдайда жүзеге асырады:

      1) адамдардың амбулаториялық-емханалық және стационарлық ұйымдарда медициналық көмекке жүгіну;

      2) стационарлық және мамандандырылған медициналық көмек көрсету;

      3) міндетті және профилактикалық медициналық тексеру жүргізу;

      4) туберкулезге қарсы иммундау жүргізу.

      48. Медициналық ұйымға туберкулез ауруы болуының ықтималдығын көрсететін симптомдары бар пациенттер жүгінген кезде міндетті рентгенологиялық және бактериологиялық зерттей отырып (қақырық жағындысын және басқа да патологиялық материалды микроскоппен қарау), толық клиникалық және құрал-саймандық тексеру жүргізеді.

      49. Тексеру кезінде туберкулез ауруы болуының ықтималдығын көрсететін белгілер анықталған кезде пациент күнтізбелік үш күннің ішінде тұрғылықты жері бойынша туберкулезге қарсы диспансерге (бөлімше, кабинет) жіберіледі.

      50. Науқасты уақтылы және толық зерттеп-қарау жүргізуді бақылауды медициналық ұйымның жіберген маманы және туберкулезге қарсы ұйымның (бұдан әрі – ТҚҰ) маманы жүзеге асырады.

      51. Тұрғылықты жері анықталмаған адамдар туберкулез ауруына күдікті болған жағдайда, тексеруді аяқтау үшін және "туберкулез" диагнозы расталған кезде туберкулезге қарсы стационарға емдеу үшін жатқызылады.

      52. ТҚҰ маманы науқасты жіберген маманға жүргізілген зерттеп-қарау нәтижелері туралы хабардар етеді.

      53. Туберкулезбен ауыратын науқастарды жұмысқа және оқуға жіберуге рұқсат беру туралы медициналық қорытындыны ТҚҰ-ның орталық дәрігерлік-консультациялық комиссиясы (бұдан әрі – ОДКК) береді.

      54. ОДКК қорытындысы бойынша І, ІІ және IV санаттағы режимдерде емдеу курсын толық аяқтаған, "емделіп шықты" немесе "емдеу аяқталды" деген нәтижесі бар туберкулезбен ауыратын науқастар оқуға немесе жұмыс істеуге жіберіледі.

      55. Туберкулезбен ауырып айыққан әскери қызметшілер Қазақстан Республикасының Қарулы Күштердегі, басқа да әскерлердегі және әскери құралымдардағы қызметтер үшін адамдардың денсаулығы жағдайына сәйкес қойылатын талаптар негізінде әскери қызметке жіберіледі.

      56. Алғашқы медициналық-санитариялық көмек көрсету ұйымдары, сондай-ақ ТҚҰ-ның дәрігері емделуден бас тарту, өз еркімен кетіп қалу және емделу режимін бұзу жағдайында ТҚҰ-да оған мәжбүрлеп емдеуді тағайындау туралы мәселені шешу үшін мамандандырылған ОДКК-ге жүгінеді.

      57. ОДКК-ның қорытындысы бойынша алғашқы медициналық-санитариялық көмек көрсету ұйымдары, оның ішінде ТҚҰ-ның бас дәрігері Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының 2009 жылғы 17 қарашадағы № 729 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 5959 болып тіркелген) бекітілген Туберкулездің жұқпалы түрімен ауыратын науқастарды туберкулезге қарсы мамандандырылған ұйымдарда мәжбүрлеп емдеуді ұйымдастыру ережесіне қосымшаға сәйкес сотқа мәжбүрлеп емдеуді тағайындау туралы науқасқа арналған ұсынымға қол қояды.

      58. Ересек тұрғындарда туберкулезді ерте анықтау мақсатында профилактикалық медициналық тексеруге Қазақстан Республикасының азаматтары, оралмандар және Қазақстан Республикасының аумағындағы басқа да адамдар жатады.

      59. Халықты профилактикалық медициналық тексеру тұрғылықты жері, қызметі, оқуы немесе тергеу-изоляторларында және түзету мекемелерінде ұстау орны бойынша медициналық ұйымдарда жаппай, топтық (эпидемиялық көрсетімдер бойынша) және жеке тәртіппен жүргізіледі.

      60. Медициналық ұйымдардың басшылары халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшелеріне халықты флорографиялық тексеріп-қарау жоспарының орындалуы туралы ай сайынғы есептерді осы Санитариялық қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ұсына отырып, профилактикалық медициналық тексеріп-қарауларды жоспарлауды, ұйымдастыруды мен есепке алуды және халықты жеке есепке алу деректері бойынша флюорокартотеканы қалыптастыруды қамтамасыз етеді.

      60-1. "Тәуекел" тобының адамдарын флюорографиялық тексеру жоспарын қалыптастыру аумақтық–өндірістік қағидаты бойынша терапиялық учаскелер бөлінісінде ай сайын және өсіре отырып жүргізіледі. Емхана бойынша флюорографиялық тексерудің жиынтық жоспарын осы ұйымның басшысы бекітеді және ТҚҰ-ның басшысымен, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесінің басшысымен келісіледі.

      Ескерту. Қағида 60-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық экономика министрінің 26.11.2015 № 732 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      61. "Туберкулез" диагнозын ТҚҰ ОДКК растайды және емдеуге жатқызу, бақылау және емдеу қажеттігі туралы шешім қабылдайды.

      62. Балаларда туберкулезді ерте анықтау мақсатында тері ішіне арналған туберкулині бар аллергиялық сынаманы (бұдан әрі – Манту сынамасы) қолданады. Туберкулин диагностикасын туберкулезге қарсы вакцинацияланған тәуекел тобындағы балаларға 12 айынан бастап 14 жасқа толғанға дейін жүргізеді, Манту сынамасын бұрынғы сынамалардың нәтижесіне қарамастан, жылына 1 рет салады.

      63. Манту 2 ТЕ сынамасы бойынша мыналар:

      1) "тәуекел" топтарындағы балалар;

      2) туберкулез ошақтарындағы балалар мен жасөспірімдер;

      3) вакцинациялау алдында 2 айлықтан асқан балалар;

      4) ревакцинациялау алдындағы 1-сынып (6-7 жас) оқушылары жатады.

      64. Вакцинацияны жүргізуге мынадай жағдайларда:

      1) алғашқы туысқандық дәрежедегі адамдарда анықталған БЦЖ генерализацияланған инфекциясы (тұқым қуалаған иммун тапшылығының ықтималдығы);

      2) АИТВ- инфекциясы және жұқтырылған иммун тапшылығы синдромы;

      3) шала туғандық – дене салмағы 2000 грамнан кем немесе 33 аптадан кем гестациялық жас;

      4) орталық жүйке жүйесінің зақымдануы – неврологиялық симптомды (ауырлығы орта және ауыр дәрежелі) туа біткен жарақат;

      5) қынапішілік инфекциялар, жаңа туған нәрестелердегі сепсис;

      6) жаңа туған сәбилердің гемолитиялық аурулары (ауырлығы орта және ауыр түрлері);

      7) субфебрильді температурамен және жалпы жағдайдың бұзылуымен қоса жүретін ауырлығы орта және ауыр аурулар жағдайында жол берілмейді.

      65. Манту сынамасын қоюды "Қарсы профилактикалық егу жүргізілетін аурулардың тізбесін, оларды жүргізу ережесін және халықтың жоспарлы егілуге жатқызылатын топтарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 30 желтоқсандағы № 2295 қаулысына сәйкес егулер жүргізуге рұқсаты бар, балалар, жасөспірімдер, амбулаториялық-емханалық және сауықтыру ұйымдарының медицина қызметкерлері жүзеге асырады.

      66. Инфекциялық аурулар бойынша карантин кезеңінде балалар мен жасөспірімдер ұжымдарында Манту сынамасын жүргізуге жол берілмейді. Манту сынамасын қоюды кез келген профилактикалық егулерге дейін жүргізеді.

      67. Профилактикалық егу мен Манту сынамасының арасындағы аралық екі айды құрайды. Туберкулин сынамаларын қойған күні балаларды медициналық тексеруден өткізеді. Манту сынамасын қою алдында екі айлық аралықты сақтау мақсатында қызамық, қызылша және паротитке қарсы вакцинасымен (бұдан әрі – ҚҚП) ревакцинациялау оқу жылы басталғанға дейін екі ай бұрын жүргізіледі.

      68. Манту сынамасының нәтижесін миллиметрге бөлінген сызғышпен инфильтрат (папула) көлемін өлшеу арқылы жетпіс екі сағаттан кейін миллиметрмен (бұдан әрі - мм) бағалайды және инфильтрат көлемі білек осіне қатысы бойынша көлденең есеппен тіркейді. Инфильтрат болмаған кезде гиперемия өлшенеді және тіркеледі.

      69. Туберкулез ауруының жоқтығы туралы фтизиатрдың қорытындысын Манту сынамасын қойған сәттен бастап ата-аналары бір айдың ішінде көрсетпеген туберкулезге қарсы диспансерге консультацияға жіберілген балалардың мектепке дейінгі және бастауыш орта білім беру ұйымдарына баруына жол берілмейді.

      70. Балаларды жеке есепке алу деректері бойынша (туберкулезді ерте анықтау мақсатында) жүргізілген Манту сынамасын жоспарлау, ұйымдастыру, уақтылы және толық есепке алу, сондай-ақ туберкулиндиагностика нәтижелері бойынша фтизиатрға толық тексеруге жіберілген балалардың уақтылы келу және тексерілу мәселесі бойынша медициналық туберкулезге қарсы ұйымдармен өзара іс-қимылды медициналық ұйымдардың басшылары қамтамасыз етеді.

      70-1. Манту сынамасын салу жоспарының орындалуы бойынша есепті медициналық ұйымдар халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесіне осы Санитариялық қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ұсынады.

      Ескерту. Қағида 70-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық экономика министрінің 26.11.2015 № 732 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      71. Манту сынамасының реакциясы:

      1) инфильтраттың (папулдар) немесе гиперемияның толық жоқтығы және шаншу реакциясы бар болған кезінде (0-1 мм) – теріс;

      2) инфильтратта көлемі 2-4 мм немесе тек инфильтратсыз кез келген көлемдегі гиперемия кезінде – күдікті;

      3) 5 мм және одан да астам диаметрмен инфильтраты болған кезде – оң (нормергия);

      4) 15 мм және одан да астам диаметрмен 0-14 жастағы балаларда, 17 мм және одан да астам диаметрмен 15-17 жастағы балаларда, 21 мм және одан да астам диаметрмен ересектерде инфильтраттың бар болу кезінде, сондай-ақ лимфангоитпен немесе онсыз инфильтраттың көлемінен сулы бөртпе-некроздық реакцияға тәуелсіз – гиперергиялық болып есептеледі.

      72. Жоспарлы теріішілік БЦЖ вакцинасымен вакцинациялау (ревакцинациялау) жағдайларында Манту туберкулин сынамасын инфекциялық аллергияға да, вакцинациялаудан кейінгі аллергияға да анықтайды. Аллергияның сипаттамасын саралап диагностикалау кезінде мынадай жиында ескеріледі:

      1) оң туберкулин реакциясының қарқындылығы;

      2) вакцинадан кейінгі жиектердің бар болуы және көлемі;

      3) БЦЖ екпесінен өткеннен кейінгі мерзімі (вакцинациядан кейін 5 жылға дейін вакцинациядан кейінгі аллергия болмайды);

      4) туберкулез ауруымен байланыста болу немесе болмау;

      5) аурулардың клиникалық белгілерінің болуы.

      73. Вакцинациядан кейінгі аллергияны күмәнді немесе оң реакцияның 5-11 мм папул көлемімен сипаттайды.

      74. Гиперергиялық реакциялар вакцинациядан кейінгі аллергияға жатпайды.

      75. Туберкулинге сезімталдық сипатын талдау қиындығы кезінде фтизиатр дәрігердің бақылауындағы созылмалы аурулар кезінде ауру бетінің қайту кезеңіне жеткенге дейін балалар қосымша тексерілуге және профилактикалық емделуге (гипосенсибилизация, инфекция ошағының санациясы, дегельминтизация) жатқызылады. Туберкулинге сезімталдық этиологиясын дифференциалды диагностикадан өткізу кезінде бір-үш айдан кейін туберкулезге қарсы ұйымда Манту сынамасын қайта салады. Өзіне тән емес аллергияның жиі клиникалық белгілері бар балаларға десенсибилизациялайтын дәрілерді қабылдағаннан кейін күнтізбелік жеті - он төрт күннің ішінде Манту сынамасын салады.

      76. Манту сынамасы бойынша туберкулинге сезімталдық динамикасы туралы дұрыс деректердің болуы кезіндегі адамдар мына жағдайларда ТМБ жұқтырған деп есептеледі:

      1) БЦЖ вакцинасымен иммунитеттеуге (туберкулинді сынаманың виражы) байланысты емес алғашқы рет оң реакциясы (5 мм және одан көп мөлшерлі папула);

      2) 12 мм және одан да астам көлемді инфильтраты бар тұрақты түрде (4-5 жыл аралық бойы) сақтайтын реакция;

      3) 1 жылдың ішінде (туберкулині оң балалардағы) туберкулинге сезімталдықтың кенет күшеюі (6 мм және одан да астам).

      77. Манту сынамасын қойған сәттен бастап күнтізбелік үш күннің ішінде баланы тұрғылықты жері бойынша туберкулезге қарсы диспансердегі фтизиатр дәрігерге кеңес алуға жібереді:

      1) туберкулезге қарсы бұрынғы иммунитеттеуге байланысты емес алғашқы оң реакциямен (5 мм және одан да көп папула);

      2) 12 мм және одан да көп инфильтраты бар тұрақты (төрт жыл) сақталатын реакциямен;

      3) туберкулині оң нәтижелі балаларда туберкулинге сезгіштікті дамытумен – инфильтратты 6 мм және одан да көп өсуі немесе 6 мм қарағанда артық өсуі, бірақ инфильтраттың 12 мм көлеммен пайда болуымен;

      4) туберкулинге гиперреакциямен – инфильтраты 17 мм және одан көп немесе кішкентай көлемде, бірақ сулы бөртпелі-некроздық сипатта.

      78. Балалардың фтизиатр-дәрігеріне толық тексерілуге туберкулинді реакцияның виражы және гиперергиясы бар балалар, кейбір жағдайларда аллергияның этиологиясы туралы мәселені шешу үшін (вакцинадан кейінгі немесе инфекциялы) бұрын жасалған туберкулин сынамасын, БЦЖ вакцинациясы мен ревакцинациясының нақты күнін көрсететін құжаттамасы бар балалар жіберіледі. Толық тексерілудің бүкіл кезеңі бір айдан аспайды.

      79. Вираж және гиперергиялық реакциясы бар балаларда белсенді туберкулин процесін жою кезінде диспансерлік есепке алудың (бұдан әрі – ДЕ) III тобы бойынша есепке алады.

      80. Туберкулинге қайталама гиперергиялық реакциясы бар адамдарды жергілікті туберкулез процесін анықтау мақсатында кеңінен тексереді. Жергілікті туберкулез өзгерістері болмаған жағдайда мұндай балалар ДЕ алынбайды және химиялық профилактикадан қайтадан өтпейді.

      81. Туберкулез ауруы бойынша "тәуекел" тобына мынадай:

      1) әлеуметтік жағдайы қолайсыз отбасынан шыққан (аз қамтылған және көп балалы ата-аналар, жұмыссыз, маскүнемдіктен, нашақорлықтан зардап шегетін, АИТВ-жұқтырған, тұрақты мекенжайы жоқ адамдар, көшіп-қонушылар);

      2) ұзақ жөтелу (екі аптадан астам) және үдемелі улану симптомдарымен (субфебрилитет, тершеңдік, тәбеттің және дене массасының төмендеуі, тітіркенгіштік, салбырлық және әлсіздік) амбулаториялық және стационарлық емделуде жатқан;

      3) әртүрлі аурулардың себебі бойынша педиатрда ДЕ-де тұрған балалар;

      4) жабық оқу орындарының (мектеп-интернаттар, мүгедек балаларға арналған мамандандырылған мектептер) контингенті;

      5) вакцинацияланбаған және вакцинациядан кейінгі дамымаған БЦЖ тыртықтарымен;

      6) гормондық терапияны қабылдайтын;

      7) иммунндық супрессивті терапияны алатын (глюкокортикоидиер, иммунодепрессанттар, цитостатиктер, генді-инженерлік биологиялық препараттар);

      8) егу статусы белгісіз балалар жатады.

      82. Баланың даму тарихында "Денсаулық сақтау ұйымдарының бастапқы медициналық құжаттама нысандарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының 2010 жылғы 23 қарашадағы № 907 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6697 болып тіркелген) (бұдан әрі – № 907 бұйрық) бекітілген № 112/у нысаны бойынша учаскелік педиатрмен, жалпы практика дәрігерімен (бұдан әрі - ОТД) туберкулез бойынша қауіп факторларын көрсете отырып, баланың "тәуекел" тобына алынуы жөніндегі эпикриз-негіздемеде рәсімделеді. Учаскелік педиатр (ОТД) барлық қызмет көрсетілетін бала тұрғындар үшін "Тәуекел" тобын ұйымдастырады.

      83. Ұйымдастырылған ұжымдарда медициналық ұйым басшысының бұйрығымен бекітілген ұйымдарға бару кестесіне сәйкес балалар ұйымдарына баратын арнайы оқытылған медицина персоналы туберкулин диагностикасын жүргізеді.

      84. Вираж және гиперергиялық реакция анықталған жағдайда, басқа профилактикалық егулер бақыланатын химиялық профилактика курсы аяқталғаннан кейін бірден жүргізіледі.

      85. Манту сынамасын жүргізуге әдістемелік басшылықты туберкулезге қарсы ұйымның балалардың дәрігер-фтизиатры жүзеге асырады.

      86. Манту сынамасының нәтижелері № 907 бұйрығымен бекітілген профилактикалық екпелер картасында (№ 063/е нысаны), баланың медициналық картасында (№ 026/е нысаны), баланың даму тарихында (№ 112/е нысаны) белгіленеді. Баланың даму тарихында:

      1) стандартты туберкулин шығаратын ұйым, сериясы, бақылау нөмірі және оның жарамдылық мерзімі;

      2) туберкулинді сынаманы жүргізу күні;

      3) Манту сынамасының нәтижесі инфильтрат болмаған кезде инфильтраттың миллиметрдегі көлемі түрінде теріс нәтижені, не болмаса гипермия көлемін көрсетеді.

      87. Манту сынамасын қоюға қарсы көрсетілімдер:

      1) асқыну кезіндегі тері аурулары, жіті және созылмалы инфекциялы және соматикалық аурулар (оның ішінде эпилепсия). Манту сынамасын барлық клиникалық симптомдар басылғаннан соң екі айдан кейін жүргізуге жол беріледі;

      2) аллергиялық жағдай, ауру ішіндегі жіті және өткір фазалардағы ревматизм, бронх демікпесі, асқыну кезеңінде теріден көрініп айқындалған идиосинкразия. Барлық клиникалық симптомдар басылғаннан кейін 2 айдан соң Манту сынамасын жүргізуге жол беріледі.

      88. Қарсы көрсетілімдерді анықтау мақсатында дәрігер (мейірбике) Манту сынамасын қою алдында медициналық құжаттаманы қарап шығады, сондай-ақ сынамаға алынатын адамдарға сұрақтар қойып, тексеру жүргізеді.

      89. Балалар инфекциялары бойынша карантиндегі балалар ұжымдарында Манту сынамасын жүргізуге жол берілмейді (карантин алынғаннан кейін жүргізіледі).

      90. "Тәуекел" тобына туберкулин диагностикасын әртүрлі инфекцияларға қарсы профилактикалық егулерді жүргізгенге дейін жоспарлайды.

      Егер Манту сынамасын қандай да бір себептер бойынша әртүрлі профилактикалық егулерге дейін емес, кейін жүргізген жағдайда туберкулин диагностикасын екпе егілгеннен соң кемінде екі айдан кейін жүзеге асырады.

      91. Үйде туберкулиндік Манту сынамасын жүргізуге жол берілмейді.

      92. Туберкулез ошақтарындағы балаларға туберкулин диагностикасын туберкулезге қарсы ұйымдарда жүргізеді.

      93. АИТВ-жұқтырған балалар мен жасөспірімдерге диагностикалық мақсатпен Манту сынамасы қойылмайды.

      94. Жасөспірімдердегі туберкулезді ерте анықтау мақсатында профилактикалық медициналық және флюорографиялық тексерулер жүргізіледі.

      95. Жасөспірімдердің профилактикалық медициналық және флюорографиялық тексерілуін оқу орны орналасқан жеріндегі емханада немесе тұрғылықты жері бойынша бастапқы медициналық-санитариялық көмек (бұдан әрі – БМСК) ұйымында жүзеге асырады.

      96. Профилактикалық медициналық (флюорографиялық) тексеру 15, 16 және 17 жастағы жасөспірімдерге жүргізіледі. Көрсетілген жастарда профилактикалық тексеру туралы деректер болмаған кезде флюорографиялық тексеруді кезектен тыс тәртіппен жүргізеді.

      97. Кортикостероидті, сәуле және цитостатикалық терапия емін қабылдайтын тыныс алу органдарының, асқазан-ішек жолдарының созылмалы өзіне тән емес ауруларымен, қант диабетімен ауыратын науқастарға, жасөспірімдерге туберкулезді анықтау мақсатында жылына бір рет профилактикалық медициналық тексеру (флюорографиялық тексеру) жүргізеді.

      98. Наркологиялық және психиатрия мекемелерінде диспансерлік есепте тұрған, сондай-ақ АИТВ жұқтырған жасөспірімдерге жылына бір рет флюорографиялық тексеру жүргізіледі.

      99. Туберкулезбен ауыру ықтималдығын көрсететін симптомдары бар жасөспірімдер (ұзаққа созылған өкпе ауруы, экссудативті плеврит, жіті және созылмалы лимфаденит, түйінді эритема, зәр шығаратын жолдың созылмалы ауруы) фтизиатрдан консультация алуға жіберіледі.

      100. МСАК ұйымдарының медицина қызметкерлеріне мыналар жүктеледі:

      1) клиникалық белгілері бар адамдар арасында қақырық жағындысын микроскопия әдісімен және туберкулез ауруының қаупі жоғары тұрғындар арасында флюорография әдісімен туберкулезді ерте ("тәуекел" тобы) анықтау;

      2) бақыланатын химия терапияның жүзеге асуы;

      3) туберкулездің алғашқы белгілері және оның алдын алу әдістері туралы халық арасында түсіндіру жұмыстарын жүргізу.

      101. МСАК ұйымдарының медицина қызметкері қақырықты жинауды және оны зерттеу үшін зертханаға уақтылы жеткізуді жүзеге асырады. Қақырық жинауды ТҚҰ-да оқытылған және жыл сайын қайта даярлаудан өтетін медицина қызметкері жүргізеді.

      102. МСАК ұйымдарында қақырыққа микроскопиялық зерттеу және генно-молекулярлық диагностика әдісі (Xpert MTB/RIF) қолжетімді болған кезде екі апта бойы жалғасқан жөтел (жөтел туберкулездің өкпе (жұқпалы) формасы бар науқаста басты симптом болып табылады) және төменде көрсетілген бір немесе бірнеше клиникалық симптомдар болған жағдайда жүргізеді:

      1) салмақ жоғалту;

      2) кеуде қуысының ауруы;

      3) қан түкіру;

      4) дене қызуының ұзақ уақыт жоғарылауы.

      103. Жөтелі бар науқастар МСАК желісінде кезектен тыс зерттеліп-қаралады және бір рет қолданылатын медициналық бетперделермен қамтамасыз етіледі.

      104. Науқаста осы Санитарлық қағидалардың 102-тармағында жазылған клиникалық симптомдар болған жағдайларда медицина қызметкері науқасты туберкулезге тексерудің диагностикалық алгоритміне сәйкес толық іс-шаралар кешенін жүргізеді.

      105. Туберкулезге рентгенологиялық күдік, бірақ өкпеге шағымдар мен улану симптомдары болмаған кезде қақырық жағындысының микроскопиясы теріс болған жағдайда диагностикалық алгоритмді жүргізбей диагнозды нақтылау үшін науқасқа фитизиатр консультация береді.

      106. Туберкулезбен ауыратын науқаспен байланыс болған кезде клиникалық-рентгенологиялық күдігі бар жағдайларда диагностикалық алгоритмді жүргізбей диагнозды нақтылау үшін фитизиатр консультация береді.

      107. Бактерия бөлетіні анықталған кезде науқас оған қосымша зертханалық зерттеулер жүргізу және тиісті туберкулезге қарсы ем тағайындау үшін туберкулезге қарсы ұйымға жіберіледі.

      108. ТМБ-ға қақырықтың микроскоптық теріс нәтижелері болған және туберкулезге күдіктену симптомдары артқан кезде науқасқа дәрігер-фтизиатрдың консультациясы жүргізіледі.

      109. Халық арасында флюорография тәсілімен туберкулезді анықтау 15 жастан бастап жүргізіледі. Флюорография нәтижесі оң адамдарды тексеру кезеңі қалалық жерде 2 аптадан аспауы және ауылдық жерде 1 айдан аспауы тиіс.

      109-1. МСАК ұйымдарында флюросуретті талдау екі кезеңмен (екі рет оқу) жүргізіледі.

      Ескерту. Қағида 109-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық экономика министрінің 26.11.2015 № 732 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      110. Жыл сайын туберкулезге міндетті флюорографиялық тексерілуге жататын тәуекел топтарына мыналар жатады:

      1) меншік нысанына қарамастан медициналық ұйымдардың қызметкерлері;

      2) әскери қызметке шақырылғандар;

      3) жоғары және арнаулы орта оқу орындарының студенттері, училищелердің оқушылары;

      4) 15-17 жастағы жасөспірімдер;

      5) өкпенің созылмалы ерекшелік емес ауруларымен, қант диабетімен, алкоголизммен, нашақорлықпен, АИТВ/ЖИТС-пен диспансерлік есепте тұрған адамдар;

      6) иммунндық супрессивті терапия алып жүрген адамдар;

      7) өкпесінде кез келген этиологиядағы қалдық көріністер бар адамдар;

      8) туберкулездің бактерия бөлмейтін түрімен ауыратын науқаспен байланыстағы адамдар;

      9) мектепке дейінгі ұйымдардың, жалпы білім беру және мамандандырылған мектептердің, лицейлердің және гимназиялардың қызметкерлері;

      10) Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың әскери қызметшілері;

      11) табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын алу және жою саласындағы органдардың қызметкерлері;

      12) Қазақстан Республикасына тұрақты тұруға және уақытша тұруға келген адамдар, оның ішінде еңбек көші-қоны бойынша келген адамдар;

      13) тамақ өнеркәсібі, қоғамдық тамақтану және азық-түлік саудасы объектілерінің қызметкерлері;

      14) халыққа қызмет көрсету саласының қызметкерлері;

      15) жолаушыларды тасымалдаумен, көліктің барлық түрлерінде оларға қызмет көрсетумен айналысатын адамдар;

      16) жоғары және арнаулы орта оқу орындарының қызметкерлері;

      17) дәрілік заттарды дайындаумен, өлшеп-ораумен және өткізумен айналысатын дәріханалардың қызметкерлері;

      18) туберкулезге қарсы вакцинациясыз перзентханадан немесе босандыру бөлімшесінен шығарылғанға дейін жаңа туған нәрестенің отбасы мүшелері.

      111. 6 айда 1 рет туберкулезге флюорографиялық тексерілуге жататын тәуекел тобына мыналар жатады:

      1) тергеудегі және сотталған адамдар;

      2) Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі жүйесінің қызметкерлері, оның ішінде мамандандырылған күзет қызметінің, патрульді-бекеттік, жол-патрульдік және учаскелік қызметтердің, тергеу изоляторларының және түзету мекемелерінің қызметкерлері, сондай-ақ сотталғандарды айдауылдау, түзету мекемелері мен қоғамдық тәртіпті күзетуді қамтамасыз ететін әскери қызметшілер;

      3) шұғыл қызметтің әскери қызметшілері.

      4) туберкулездің бактерия бөлетін түрімен ауыратын науқаспен байланыстағы адамдар.

      111-1. Барлық босанған әйелдер шығарылғанға дейін босандыру ұйымында болған кезеңінде флюорография әдісімен туберкулезге міндетті түрде тексерілуге жатады. Медициналық босандыру ұйымдарының басшылары босанудан кейінгі кезеңде туберкулезге күдікті әйелдерді жеке палатаға уақтылы оқшаулауға жауапты болады және туберкулезге күдік анықталған сәттен бастап алты сағат ішінде туберкулезді растау немесе жоққа шығару мақсатында фтизиатр дәрігер консультантын шақыруды және қосымша зерттеу жүргізуді қамтамасыз етеді.

      Ескерту. Қағида 111-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық экономика министрінің 26.11.2015 № 732 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.