«Қылмыстық іс бойынша сот өндірісі»

Судьяға қатысты алдын ала тергеу iсiн жүргiзу

жүктеу 465,5 Kb.

бет	6/6
Дата	28.12.2019
өлшемі	465,5 Kb.
	#25283

1 2 3 4 5 6

Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына қатысты алдын ала тергеу iсiн жүргiзу
Қазақстан Республикасы Парламентiнiң депутатына, Конституциялық Кеңесiнiң Төрағасына немесе мүшесiне, судьяға, Қазақстан Республиканың Бас Прокурорына қатысты қылмыстық істі соттың талқылауы.
Қылмыстық iзiне түсуден дипломатиялықиммунитетi бар адамдар
Дипломатиялық иммунитеттi пайдаланушы адамдарды ұстау және қамауға алу
Айғақтар беруден дипломатиялық иммунитет
Үй-жайлар мен құжаттардың дипломатиялық иммунитетi
Лекция № 12.Сот өндірісі саласындағы халықаралық ынтымақтастық. 1.Соттардың және тергеу органдарының шет мемлекеттермен өзара іс-қимылының жалпы ережелері.Құқықтық көмек туралы сұрау алу.
2. Қылмыстық қуғындауды және үкімді орындауды жүзеге асыру үшін тұлғаны беру. 3. Жазасын өтеу үшін тұлғаны азаматы болып табылатын мемлекетке табыстау.
Лекция № 13 Қылмыстық сот өндірісіндегі ақтау. 1.Ақтау түсінігі мен мәні. 2.Ақтау құқығының пайда болу негіздері. 3.Ақтаудың іс жүргізу тәртібі.
Моральдық зиянның зардаптарын жою.
Заңды тұлғаларға зиянды өтеу .
Құқықтарды талап қою тәртiбiмен қалпына келтiру.

Судьяға қатысты алдын ала тергеу iсiн жүргiзу

Судьяға қатысты тергеу iсiн Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры ғана қозғауы мүмкiн, ол анықтау мен алдын ала тергеудi жүзеге асырушы органға тергеу жүргiзудi тапсырады. Судьяға қатысты iстер бойынша алдын ала тергеу iсiн жүргiзу мiндеттi. Судья Қазақстан Республикасы Президентiнiң Қазақстан Республикасы Жоғары Сот Кеңесiнiң қорытындысына негiзделген келiсiмiнсiз не Конституцияның 55-бабының 3-тармақшасында көзделген жағдайда - қылмыс үстiнде қолға түсу немесе ауыр немесе аса ауыр қылмыстар жасау жағдайларын қоспағанда, Қазақстан Республикасы Парламентi Сенатының келiсiмiнсiз қамауға алынбайды, мәжбүрлеп келтiрiлмейдi, қылмыстық жауапқа тартылмайды. Судьяны қылмыстық жауапқа тартуға, қамауға алуға, мәжбүрлеп келтiруге келiсiм алу үшiн Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры Қазақстан Республикасының Президентiне, ал Конституцияның 55-бабының 3) тармақшасында көзделген жағдайда - Қазақстан Республикасы Парламентi Сенатына ұсыныс енгiзедi. Ұсыныс судьяға айып тағу, қамауға алуға санкция беру, судьяны қылмыстық iзге түсу органына мәжбүрлеп жеткiзу қажеттiгi туралы мәселенi шешу алдында енгiзiледi. Қылмыс жасаған деп айыпталушы судьяны қамауға алу немесе үйде қамауда ұстау түріндегі бұлтартпау шарасына санкция беру туралы мәселені алдын ала тергеуді жүзеге асыратын адамның Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры қолдаған қаулысының негізінде Астана қаласының аудандық соты шешеді. Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры Қазақстан Республикасы Президентiнiң, Қазақстан Республикасы Парламентi Сенатының шешiмiн алған соң iс бойынша әрi қарай iс жүргiзу осы Кодекстiң 496-бабының төртiншi, бесiншi, алтыншы, жетiншi, сегiзiншi, тоғызыншы бөлiктерiнде белгiленген тәртiппен жүргiзiледi.

Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына қатысты алдын ала тергеу iсiн жүргiзу

Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына қатысты қылмыстық iстi оның бiрiншi орынбасары ғана қозғауы мүмкiн. Қазақстан Республикасының Бас Прокурорын өзiне қатысты қылмыстық iс қозғалған кезден бастап Бас Прокурордың бiрiншi орынбасарының ұсынуы бойынша тергеу аяқталғанға дейiн өзiнiң қызметтерiн атқарудан Қазақстан Республикасының Президентi шеттетедi. Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры өзiнiң өкiлеттiктерiнiң мерзiмi iшiнде Қазақстан Республикасы Парламентi Сенатының келiсiмiнсiз, қылмыс үстiнде қолға түскен немесе ауыр немесе аса ауыр қылмыстар жасау жағдайларын қоспағанда, қамауға алынбайды, мәжбүрлеп келтiрiлмейдi, қылмыстық жауапқа тартылмайды. Қазақстан Республикасы Бас Прокурорын қылмыстық жауапқа тартуға, қамауға алуға, мәжбүрлеп келтiруге келiсiм алу үшiн Бас Прокурордың бiрiншi орынбасары Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Сенатына ұсыныс енгiзедi. Ұсыныс Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына айып тағудың, қамауға алуға санкция берудiң, оны қылмыстық iзге түсу органына мәжбүрлеп жеткiзудiң қажет екенi туралы мәселенi шешудiң алдында енгiзiледi. Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының бiрiншi орынбасары Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Сенатынан шешiм алған соң iс бойынша одан әрi iс жүргiзу осы Кодекстiң 496-бабының төртiншi, бесiншi, алтыншы, жетiншi бөлiктерiнде белгiленген тәртiппен жүргiзiледi. Қылмыс жасаған деп айыпталушы Қазақстан Республикасының Бас Прокурорын қамауға алу немесе үйде қамауда ұстау түріндегі бұлтартпау шарасына санкция беру туралы мәселені алдын ала тергеуді жүзеге асыратын адамның Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының бірінші орынбасары қолдаған қаулысының негізінде Астана қаласының аудандық соты шешеді. Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына қатысты қылмыстық iстi тексерудiң заңдылығын қадағалауды оның бiрiншi орынбасары жүзеге асырады. Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына қатысты тергеу қимылын жүргiзуге санкцияны оның бiрiншi орынбасары бередi. Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына қатысты тергеу мерзiмiн ұзартуды осы Кодексте көзделген тәртiппен Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының бiрiншi орынбасары жүргiзедi. Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына қатысты қамауға алу немесе үйде қамауда ұстау мерзімін ұзарту Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының бірінші орынбасары өтінішті қолдағаннан кейін осы Кодекстің 153-бабында және 496-бабының сегізінші бөлігінде көзделген тәртіппен жүргізіледі. Айыптау қорытындысымен бiрге аяқталған iстi тергеушi осы Кодексте белгiленген тәртiппен сотқа жiберу үшiн Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының бiрiншi орынбасарына тапсырады.

Қазақстан Республикасы Парламентiнiң депутатына, Конституциялық Кеңесiнiң Төрағасына немесе мүшесiне, судьяға, Қазақстан Республиканың Бас Прокурорына қатысты қылмыстық істі соттың талқылауы.

Iстi қарау осы бапта жазылған ережелер ескерiле отырып сотта талқылаудың жалпы қағидалары бойынша жүргiзiледi. Сот сотталатын Қазақстан Республикасы Парламентiнiң депутатына, Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесiнiң Төрағасына немесе мүшесiне, судьяға, Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына тыйым салу шарасы ретiнде қамауға алуды, ал iс жүргiзушiлiк мәжбүрлеу шарасы ретiнде - егер Қазақстан Республикасы Конституциясының 52-бабының 4-тармағында, 71-бабының 5-тармағында, 79-бабының 2-тармағында, 83-бабының 3-тармағында көрсетiлген мемлекеттiк органдар қамауға алуға, мәжбүрлеп келтiруге келiсiм беруге алдын ала тергеуде бас тартса немесе мұндай келiсiм сұралмаса, осы Кодекстiң 496-бабының үшiншi бөлiгiне, 497-бабының үшiншi бөлiгiне, 498-бабының үшiншi бөлiгiне, 499-бабының екiншi бөлiгiне сәйкес көзделген тәртiппен бұған келiсiм беру туралы ұсыныспен өтiнiш жасап, мәжбүрлеп келтiрудi қолдануға құқылы.

Қылмыстық iзiне түсуден дипломатиялықиммунитетi бар адамдар

Қазақстан Республикасының заңдарына және Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттарға сәйкес қылмыстық iзiне түсуден иммунитеттi мынадай адамдар пайдаланады:

1) шет мемлекеттiң дипломатиялық өкiлдiктерiнiң басшылары, осы өкiлдiктердiң дипломатиялық қызметкерлерi және, егер олармен бiрге тұрса және Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылмаса, олардың отбасыларының мүшелерi;
2) өзара негiзде дипломатиялық өкiлдiктердiң қызмет көрсету қызметкерлерiмен, егер осы қызметкерлер мен олардың отбасыларының мүшелерi Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылмаса немесе Қазақстанда тұрақты тұрмаса, олармен бiрге тұратын олардың отбасыларының мүшелерi, консулдықтардың басшылары және олардың қызмет мiндеттерiн атқаруы кезiнде жасаған әрекеттерiне қатысты, егер Қазақстан Республикасының халықаралық шартында өзгеше көзделмесе, басқа да консулдық лауазымды адамдар;
3) өзара негiзде дипломатиялық өкiлдiктердiң әкiмшiлiк-техникалық қызметтерiнiң қызметкерлерi және, егер бұл қызметкерлер мен олардың отбасыларының мүшелерi Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылмаса немесе Қазақстанда тұрақты тұрмаса, олармен бiрге тұратын олардың отбасыларының мүшелерi;

4)дипломатиялық курьерлер

5) шет мемлекеттердiң басшылары мен өкiлдерi, Парламент және Үкiмет делегацияларының мүшелерi және өзара негiзде - Қазақстанға халықаралық келiссөздерге, халықаралық конференциялар мен кеңестерге қатысу үшiн немесе басқа ресми тапсырмалармен келетiн, не сондай мақсаттармен Қазақстан Республикасының аумағы арқылы транзитпен жол шеккен шет мемлекеттер делегацияларының қызметкерлерi және егер бұл отбасылар мүшелерi Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылмаса, аталған адамдардың олардың қасына ерiп жүрген отбасыларының мүшелерi;
6) халықаралық ұйымдардағы шет мемлекеттер өкiлдiктерiнiң басшылары, мүшелерi мен қызметкерлерi, халықаралық шарттардың немесе жалпы жұрт таныған халықаралық салт-дәстүрлер негiзiнде Қазақстан Республикасының аумағында жұмыс iстейтiн осы ұйымдардың лауазымды адамдары;
7)зақстан Республикасының аумағы арқылы транзитпен өтушi шет мемлекеттердiң үшiншi бiр елдегi дипломатиялық өкiлдiктерiнiң басшылары, өкiлдiктерiнiң дипломатиялық қызметкерлерi және аталған адамдардың қасына ерiп жүретiн немесе оларға қосылу немесе өзiнiң елiне оралу үшiн жеке келе жатқан олардың отбасыларының мүшелерi;

8)Қазақстан Республикасыныхалықаралық шартына сәйкес өзге де адамдар.

Дипломатиялық иммунитеттi пайдаланушы адамдарды ұстау және қамауға алу Осы Кодекстiң 501-бабының бiрiншi бөлiгiнiң 1, 4-7-тармақтарында аталған адамдар, сондай-ақ өзге де адамдар Қазақстан Республикасының халықаралық шартына сәйкес жеке басына тиiспеушiлiк құқығын пайдаланады. Оларға қатысты заңды күшiне енген үкiмдi орындау үшiн қажет жағдайларды қоспағанда, оларды ұстауға немесе қамауға алуға болмайды. Осы Кодекстiң 501-бабының бiрiншi бөлiгiнiң 2 және 3-тармақтарында аталған адамдар, егер Қазақстан Республикасының халықаралық шартында өзгеше көзделмесе, олар ауыр, аса ауыр қылмыс жасағаны үшiн iзiне түскен жағдайда не соттың заңды күшiне енген үкiмiн орындау кезiнде ғана ұсталуы немесе қамауға алынуы мүмкiн.

Айғақтар беруден дипломатиялық иммунитет Осы Кодекстiң 501-бабының бiрiншi бөлiгiнiң 1, 3-6-тармақтарында аталған адамдар, сондай-ақ өзге де адамдар Қазақстан Республикасының халықаралық шартына сәйкес куәгер, жәбiрленушi ретiнде айғақтар бермеуiне болады, ал мұндай айғақтарды беруге келiскен жағдайда бұл үшiн қылмыстық процестi жүргiзушi органға келуi мiндеттi емес. Аталған адамдарға тапсырылған жауап алуға шақыру қағазында олардың қылмыстық процестi жүргiзушi органға келмегенi үшiн мәжбүрлеу шараларымен қоқан-лоққы жасалмауы тиiс. Егер осы адамдар алдын ала тергеуде жәбiрленушi, куәгер ретiнде айғақтар берген, ал сот отырысына келмеген жағдайда, сот олардың айғақтарын оқып бере алады. Осы Кодекстiң 501-бабының бiрiншi бөлiгiнiң 2-тармағында аталған адамдар, өздерiнiң қызмет мiндеттерiн атқаруына байланысты мәселелер бойынша берген айғақтарды қоспағанда, куәгерлер мен жәбiрленушiлер ретiнде айғақтар беруден бас тарта алмайды. Консулдық лауазымды адамдар куәгерлiк айғақтар беруден бас тартқан жағдайда оларға iс жүргiзушiлiк мәжбүрлеу шаралары қолданыла алмайды. Дипломатиялық иммунитеттi пайдаланушы адамдар қылмыстық процестi жүргiзушi органға хат-хабар мен өздерiнiң қызметтiк мiндетiн атқаруға қатысты басқа да құжаттарды табыс етуге мiндеттi емес.

Үй-жайлар мен құжаттардың дипломатиялық иммунитетi . Дипломатиялық өкiлдiк басшысының резиденциясы, дипломатиялық өкiлдiк орналасқан үй-жайлар, дипломатиялық қызметкерлер мен олардың отбасылары мүшелерiнiң тұрғын үй-жайлары, олардағы мүлiк пен жүрiп-тұру құралдары қол сұғылмайтын болып табылады. Осы үй-жайларға кiру, сондай-ақ тiнту, сұрыптап алу, мүлiкке тыйым салу дипломатиялық өкiлдiк басшысының немесе оны алмастыратын адамның келiсiмiмен ғана жүргiзiледi. Өзара негiзде осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көзделген иммунитет дипломатиялық өкiлдiктiң қызмет көрсетушi қызметкерлер және олармен, егер бұл қызметкерлер мен олардың отбасыларының мүшелерi Қазақстан Республикасының азаматтары болмаса, олармен бiрге тұратын олардың отбасыларының мүшелерi орналасқан тұрғын үй-жайларға қолданылады. Консулдық орналасқан үй-жай мен консулдық басшысының резиденциясына өзара негiзде қол сұғылмаушылық құқығы қолданылады. Осы үйлерге кiру, тiнту, сұрыптап алу, тыйым салу тиiстi шет мемлекет консулдығының немесе дипломатиялық өкiлдiгi басшысының өтiнiшi бойынша немесе келiсiмiмен ғана орын алуы мүмкiн. Дипломатиялық өкiлдiктер мен консулдықтардың архивтерi, ресми жазысқан хаттары және басқа да құжаттар қол сұғылмайтын болып табылады. Олар дипломатиялық өкiлдiк консулдық басшысының келiсiмiнсiз қаралмайды және алынбайды. Дипломатиялық почта ашылуға және ұсталуға тиiс емес.
Лекция № 12.Сот өндірісі саласындағы халықаралық ынтымақтастық.
1.Соттардың және тергеу органдарының шет мемлекеттермен өзара іс-қимылының жалпы ережелері.Құқықтық көмек туралы сұрау алу.

2. Қылмыстық қуғындауды және үкімді орындауды жүзеге асыру үшін тұлғаны беру.

3. Жазасын өтеу үшін тұлғаны азаматы болып табылатын мемлекетке табыстау.

ҚР ҚІЖК 524-бабына сәйкес,тергеу және сот іс-әрекеттерін жүргізу туралы тапсырма жазбаша нысанда жасалуы тиіс.Тапсырманы жіберуші лауазымды адам оған қол қояды,мекеменің елтаңбалы мөрңмен куәландырылады.

Тапсырмада мынадай мәліметтер көрсетілуі тиіс:

1)тапсырманы беріп отырған органның атауы;

2)тапсырма жіберіліп отырған органның атауы мен мекен-жайы;

3)қылмыстық істің атауы (қандай қылмыс туралы қозғалғандығы)және тапсырманың сипаты;

4)өздеріне қатысты тапсырма жасалып отырған адамдар,олардың азаматтығы,кәсібінің түрі,тұратын жері немесе жүрген жері,заңды тұлғалар үшін-олардың орналасқан жері;

5)анықталуға жататын мән-жайларды баяндауды,сондай-ақ сұралынатын құжаттардың,заттық және басқа да айғақтардың тізбесі;

6)жасалған қылмыстың іс жүзіндегі мән-жайларын және оның саралануы туралы мәліметтерді,қажет болса-іс-әрекетпен келтірілген залалдың мөлшері;

7)тапсырманы орындауға қажет басқа да мәліметтер.

Шетел мемлекетінің аумағында қылмыс жасап және Қазақстанғ қайтып оралған Қазақстан Республикасының азаматы жөнінде қозғалған қылмыстық істі әрі қарай тексеру үшін беру туралы шетел мемлекетінің тергеу органдарының өтінішін Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры немесе уәкілетті прокурор қарайды.егер іс тергеу органдарына берілсе,бұл іс бойынша алдын ала тергеу мен сот талқылауы ҚР ҚІЖК бойынша жүргізіледі.

Шетел мемлекетінің аумағында істі тергеу кезінде осыған уәкілетті органның немесе лауазымды адамның өз құзыреті шегінде және белгіленген нысан бойынша алған дәлелдері,іс бойынша Қазақстанда Қазақстанның тергеу органдары жиналған басқа да дәлелдемелермен тең заңды күшіне ие болған.

Қазақстан Республикасының азаматы шетел мемлекетінің аумағында қылмыс жасап,іс қозғалмай тұрып Қазақстанғақайтып оралса,Қазақстан Республикасының алдын ала тергеу органдары шетел мемлекетінің тиісті мекемелерінің Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасына берген материалдары бойынша қылмыстық іс қозғалуы мүмкін.

Қылмыстық іс жүргізуші орган іс бойынша қабылданған түпкілікті шешім туралы Қазақстан Республикасының Бас прокурорына немесе уәкілетті прокурорға хабарлауға тиіс және бұл шешімнің көшірмесін жіберуге міндетті.(ҚР ҚІЖК 528-б,4-бөл.).

Қазақстан Республикасының азаматы Қазақстан аумағында қылмыс жасап шетел мемлекетіне қашып кетсе,оны қылмыстық жауапқа тарту үшін не ол туралы қабылданған үкімін орындау үшін Қазақстан Республикасының бас Прокуроры шетел мемлекетінің тиісті мекемесіне өтініш жасайды (ҚР ҚІЖК 529-б.1-бөлм).

Қылмыскерді қайтарып беру туралы өтініште мынадай мәліметтер көрсетіледі:

1)қылмыстық істі жүргізіп жатқан органның атауы;

2)сотталушының (айыпталушының) тегі,аты,туған жылы,азаматтығы туралы деректер,сыртқы бет-пішін сипаттамасы,фотосуреті;

3)жасалған қылмыстың іс жүзіндені мән-жайларының баяндауымен бірге жасалған қылмыс үшін жауаптылықты көздейтін заңның мәтінін келтіріп,жаза мөлшері міндетті түрде көрсетіледі;

4)тиісті құжаттардың көшірмелері тіркелген заңды күшіне енген үкім немесе айыпталушы ретінде қылмыстық жауапқа тарту туралы қаулының шығарылған жері мен уақыты туралы мәліметтер көрсетіледі.

Ұстап беру туралы өтінішке тіркелетін құжаттар:

1)айып тағу туралы қаулының көшірмесі;

2)қамауға алу туралы қаулының көшірмесі;

3)ұстап берілуге тиісті адамның азаматтығын растайтын құжаттар;

4)тиісті прокурордың ұстап беру туралы өтінішінің заңдыоығы мен негізділігі туралы қорытындысы (ҚР ҚІЖК 529-б.3,4-бөл).

Шетел мемлекеті ұстап берген адам беруге қатысы жоқ өзге қылмысы үшін

-қылмыстық жауапқа тартылмайды;

-жазаланбайды;

-сондай-ақ оны ұстап берген мемлекеттің келісімінсіз;

-үшінші бір мемлекетке берілмейді (ҚР ҚІЖК 530-б.1-бөл).

Шетел мемлекетінің қылмыстық жауапқа тартылған не сотталған шетел азаматын қайтарып беру туралы талапты Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры немесе уәкілетті прокурор қарайды.бас прокурордың шешімі ұстап беруді орындау үшін негіз болып табылады.

Егерде ұстап беру туралы талапты бірнеше мемлекет жасаса,Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры қандай мемлекетке ұстап беруді шешеді.

Басқа қылмысы үшін жазасын өтеп жүрген азамат жөнінде ұстап беру туралы өтініш түссе,ұстап беру жазасын өтеуге дейін не кез келген заңды негіз бойынша жазасынан босатылғанға дейін ұзартылуы мүмкін.

Егер ұстап берудің мерзімін ұзарту қылмыстық ізге түсу мерзімі өтуіне алып баратын болса немесе қылмысты тексеруге залал келтіруі мүмкін болса,ұстап беру өтініші бойынша талап етілетін адам тараптардың келісімімен айқындалатын белгілі бір уақытқа берілуі мүмкін (ҚР ҚІЖК 531-б.3-бөл).

Тергеу әрекеттерін жүргізу үшін уақытша ұстап берілген адам үш айдан кешіктірілмей қайтарылуы тиіс.тараптардың келісімімен бұл мерзім ұзартылуы мүмкін,бірақ ұзарту мерзімі жаңа мерзімінен аспауы тиіс не заң бойынша тағайындалу мүмкін мерзімнен аспауы керек.

Қамауда ұстау орнының әкімшілігі Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының немесе уәкілетті прокурордың ұстап беру туралы нұсқауын алғаннан кейін,отыз тәулік ішінде нұсқауды орындауға тиіс.Содан кейін Бас Прокурорға немесе уәкілетті прокурорға хабарлауға тиіс (ҚР ҚІЖК 531-б.3-бөл.).

1)Экстрадиция-халықаралық келісімдер мен ұлттық заңнама нормалары негізінде жүзеге асырылатын құқықтық көмек көрсету актісі.

Оның мәнісі:ұстап беру туралы талап бойынша айыпталушыны не сотталған адамды,қылмыстық жауапқа тарту немесе заңды күшіне енген үкімді орындау мақсатында,аумағында қылмыс жасаған мемлекетке ұстап беру.

2)Экстрадиция-дербес құқықтық институт,оның ережелерін халықаралық келісімдер нормалары рәсімдеумен бірге,ұлттық қылмыстың іс жүргізу заңнамасының нормалары реттейді.

Экстрадиция институты мынадай ұғымдардан елеулі айырмашылықта болады:

-жер аудару (высылка)-сотталған адамды белгілі бір жерлерде мекендеп тұруына тыйым салып тұратын жерінен басқа жаққа жіберу;

-репатриация-соғыс тұтқындарының,тұтқынға алынған жәй адамдардың,басқындардың,қоныс аударушылардың соғыстан кейін өз Отанына қайтарылуы.

3)Адамды ұстап беру туралы талапта оның жасаған қылмыстарының барлығы көрсетілуі тиіс,себебі кейбір қылмыс жасағандығы үшін ұстап беруге (экстрадицияға) болмайды,мысалы,кейбір іс-әрекет ұстап беретін елдің заңнамасы бойынша қылмыс деп саналмауы мүмкін.

4)Ұрлық заңнамада адамды міндетті түрде ұстап беру негіздері және факультатифтік негіздер анықталуы тиіс.

5)Әрбір термин қамтитын жұмыс көлемінен байланысты қылмыстық іс жүргізу заңнамасында «ұстап беру»терминінің орнына «экстрадиция» деген терминді қолдану керек.

6)Экстардицияныв тиімді түрде жүзеге асыру үшін алыстағы шетел мемлекеттерімен экстрадиция туралы келісім шарт жасасу қажет.Сонымен бірге Еуропалық коныенцияға және оның Хаттамасына қосылу туралы шешім қабылдау қажет.

7)Қазақстан Мемлекетіне халықаралық келісім-шарт жасап қолдануға,ұлттық заңнама негіз болып саналады,бірақ ҚР ҚІЖК-Да оларды жүзеге асыру механизмі жетілмеген,сол себепті Қазақстан Республикасы біздің ойымызша «Экстрадиция туралы» арнайы заң қабылдауға тиіс.

Қазақстан Республикасының азаматы шет елде қылмыс жасап,Қазақстанға қайтып келген жағдайда,ол жөніндегі шетел мемлекетінің тиісті мекемесінің тергеуді ары қарай жүргізуді көздеген өтінішін қазақстан Республикасының Бас Прокуроры немесе уәкілетті прокурор қарайды.

Шетел мемлекеттен келген істер бойынша тергеу мен сот әрекеттері Қазақстан Республикасының Қылмыстық істер жүргізу кодексі бойынша жүргізіледі.Мұндай жағдайда шет елде жиналған дәлелдемелер Қазақстанда жиналған дәлелдемелермен тең заң күшіне ие болады.

Қазақстан республикасының азаматы шет елде қылмыс жасап,оған қарсы қылмыстық іс қозғалғанға дейін Қазақстанға қайтып келсе,Қазақстанның тергеу органдары шет елден келген материалдар бойынша қылмыстық іс қозғап,алдын ала тергеу жүргізуге құқылы.Осындай іс бойынша қабылданған түпкілікті шешімді Қазақстан Республикасының Бас прокурорына хабарлайды және қаулының көшірмесін жібереді.

Лекция № 13 Қылмыстық сот өндірісіндегі ақтау.
1.Ақтау түсінігі мен мәні.

2.Ақтау құқығының пайда болу негіздері.

3.Ақтаудың іс жүргізу тәртібі.

4.Ақтау мазмұны.
Сот бойынша ақталған адам, сонымен бiрге оған қатысты осы Кодекстiң 37-бабының бiрiншi бөлiгiнiң 1, 2, 5, 7, 8-тармақтарында көзделген негiздер бойынша қылмыстық iстi қысқарту туралы қылмыстық iзге түсу органының қаулысы шығарылған айыпталушы (сезiктi) кiнәсiз деп саналады және оның Қазақстан Республикасының Конституциясымен кепiлдiк берiлген құқықтары мен бостандықтарын қандай да бiр шектеуге болмайды.

Сот, қылмыстық iзге түсу органы осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көрсетiлген адамды ақтау және оған қылмыстық процестi жүргiзушi органның заңсыз iс-әрекетiнiң салдарынан келтiрiлген зияндарды өтеу жөнiнде заңда көзделген барлық шараларды қолдануға тиiс. Адамға заңсыз ұстаудың, қамауға алудың, үйде қамауда ұстаудың, қызметiнен уақытша шеттетудiң, арнаулы медициналық ұйымға орналастырудың, соттаудың, медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолданудың нәтижесiнде келтiрiлген зиян қылмыстық процестi жүргiзушi органның кiнәсiне қарамастан толық көлемде республикалық бюджеттен өтеледi.Қылмыстық процестi жүргiзушi органның заңсыз iс-әрекеттерiнiң салдарынан келтiрiлген зиянды өтеуге мыналар құқылы:

1) осы Кодекстiң 39-бабының бiрiншi бөлiгiнде көрсетiлген адамдар;
2) егер осы Кодекстiң 33-бабының екiншi бөлiгiнде және 34-бабының екiншi бөлiгiнде көзделген жағдайлардың болмауына қарамастан қылмыстық iс қозғалған болса немесе қылмыстық iзге түсудi жоққа шығаратын жағдайлар анықталған кезден бастап қысқартылмаса, өздерiне қатысты қылмыстық iс қозғалмауға тиiстi, ал қозғалған iс осы Кодекстiң 37-бабының бiрiншi бөлiгiнiң 6-тармағында көзделген негiздер бойынша қысқартылуға тиiстi адамдар;
3) өздерiне қатысты қылмыстық iс осы Кодекстiң 37-бабы бiрiншi бөлiгiнiң 3 және 4-тармақтарында көзделген негiздер бойынша қысқартылуы тиiс, бiрақ қылмыстық iзге түсудi жоққа шығаратын мән-жайлар анықталған кезден бастап қысқартылмаған және мұндай адамдардың қылмыстық iстi қысқартуға келiскенiне қарамастан қылмыстық iзге түсу заңсыз жалғастырылған адамдар;
4) жасаған әрекетiнiң саралануы Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексiнiң оны жасағаны үшiн сезiк келтiрiлу немесе айыптау кезiнде осы Кодекспен ұстауға немесе күзетпен ұстауға жол берiлмейтiн одан жеңiлiрек қылмыс үшiн жауаптылықты көздейтiн бабына өзгерген не осы бап бойынша неғұрлым жеңiл жаңа жаза тағайындалған немесе үкiмнен айыптаудың бөлiгi алып тасталған және осыған байланысты жазасы төмендетiлген жағдайда, сол сияқты медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шарасын немесе тәрбиелiк ықпал ету мәжбүрлеу шарасын қолдану туралы соттың заңсыз шешiмi бұзылған жағдайда қамауға алуға, бас бостандығынан айыруға сотталған, ұсталған немесе күзетпен ұсталған адам. Қамауға алудың немесе бас бостандығынан айырудың iс жүзiнде өтелген мерзiмi Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексiнiң кiнәлi адам жасаған әрекет жаңадан сараланған бабында көзделген қамауға алу немесе бас бостандығынан айыру түрiндегi жазаның ең жоғары мөлшерiнен асатын бөлiгiнде заңсыз өтелген болып саналады;
5) заңды негiзсiз тиiстi мерзiмiнен артық қамауда ұсталған, сонымен бiрге қылмыстық iс бойынша iс жүргiзу барысында iс жүргiзуге мәжбүр етудiң кез келген өзге де шараларына заңсыз ұшыраған адамдар.
3. Азамат қайтыс болған жағдайда зиянды өтеттiру құқығы белгiленген тәртiппен оның мұрагерлерiне, ал төленуi тоқтатыла тұрған зейнетақылар мен жәрдемақыларды алу бөлiгiнде - отбасының асыраушысынан айрылу жағдайы бойынша жәрдемақымен қамтамасыз етiлетiн адамдар тобына жататын мүшелерiне ауысады.
4. Егер анықтау, алдын ала тергеу және сот талқылауы процесiнде ерiктi түрде өзiне өзi жала жабу жолымен ақиқатты ашуға кедергi келтiргендiгi және сол арқылы осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көрсетiлген зардаптардың пайда болуына жағдай жасағандығы дәлелденген адамға зиянның өтелуi тиiс емес.

Осы Кодекстiң 40-бабының екiншi және үшiншi бөлiктерiнде көрсетiлген адамдардың мүлiктiк зиянның толық көлемiнде өтелуiне, моральдық зиянның зардаптарының жойылуына және еңбек, зейнетақы, тұрғын үй және өзге де құқықтарының қалпына келтiрiлуiне құқығы бар. Соттың үкiмi бойынша құрметтi, әскери, арнаулы немесе өзге де атағынан, сыныптық шенiнен, дипломаттық дәрежесiнен, бiлiктiлiк сыныбынан, сондай-ақ мемлекеттiк наградаларынан айырылған адамдардың атағы, сыныптық шенi, дипломаттық дәрежесi, бiлiктiлiк сыныбы қалпына келтiрiледi, мемлекеттiк наградалары қайтарылады. Қылмыстық процестi жүргiзушi орган адамды толық немесе iшiнара ақтау туралы шешiм қабылдай отырып, оның келтiрiлген зиянның өтелуiне құқығын да тануы тиiс. Ақтау үкiмiнiң немесе қылмыстық iстi қысқарту туралы, өзге де заңсыз шешiмдердiң күшiн жою немесе өзгерту туралы қаулының көшiрмесi мүдделi адамға тапсырылады не почта арқылы жiберiледi. Сонымен бір мезгілде оған зиянның өтелу тәртiбi түсiндiрiлген хабарлама да жолданады. Залалдың өтелуiне құқығы бар қайтыс болған адамның мұрагерлерiнiң, туыстарының немесе асырауындағылардың тұратын жерлерi туралы мәлiмет болмаған жағдайда хабарлама олар қылмыстық процестi жүргiзушi органға өтiнiш жасаған күннен бастап бес тәуліктен кешiктiрiлмей жолданады.

Мүлiктiк зиянды өтеу .

1. Осы Кодекстiң 40-бабының екiншi бөлiгiнде көрсетiлген адамдарға келтiрiлген мүлiктiк зиян:

1) жалақыны, зейнетақыны, жәрдемақыны, олар айырылған өзге де қаражаттар мен кiрiстердi;
2) соттың үкiмiнiң немесе өзге де шешiмiнiң негiзiнде заңсыз тәркiленген немесе мемлекеттiң кiрiсiне айналдырылған мүлiктi;
3) соттың заңсыз үкiмiн орындау үшiн өндiрiлiп алынған айыппұлдарды; сот шығындарын және адам заңсыз әрекеттерге байланысты төлеген өзге де сомаларды;
4) көрсетiлген заңгерлiк көмек үшiн адам төлеген сомаларды;
5) қылмыстық iзге түсудiң салдарынан келтiрiлген өзге де шығыстарды өтеудi қамтиды.
2. Осы Кодекстiң 40-бабының екiншi бөлiгiнде көрсетiлген адамдарды күзетпен ұстауға, қамауды немесе бас бостандығынан айыруды өтейтiн жерлерде ұстауға жұмсалған сомалар, бұл адамдардың қылмыстық iзiне түсуге байланысты сот шығындары, сонымен бiрдей олардың күзетпен ұсталуын, қамауға алынуын немесе бас бостандығынан айырылуын өтеуi уақытында қандай да бiр жұмыстарды орындағаны үшiн жалақысы қылмыстық процестi жүргiзушi органның заңсыз iс-әрекетiнiң салдарының келтiрiлген зиянды өтеу төлемiне жататын сомадан шегерiле алмайды.
3. Зиянды өтеудiң тәртiбi туралы хабарламамен бiрге осы Кодекстiң 42-бабында көрсетiлген құжаттардың көшiрмесiн алған кезде осы Кодекстiң 40-бабының екiншi және үшiншi бөлiктерiнде көрсетiлген адам iстi қысқарту, өзге де заңсыз шешiмдердiң күшiн жою және өзгерту туралы үкiм, қаулы шығарған органға мүлiктiк зиянды өтеу туралы талап қоюға құқылы. Егер iстi жоғары тұрған сот қысқартса немесе үкiмдi өзгертсе, зиянды өтеу туралы талап үкiмдi шығарған сотқа жолданады. Кәмелетке толмаған адам ақталған жағдайда зиянды өтеу туралы талапты оның заңды өкiлi қоя алады.
4. Осы баптың үшiншi бөлiгiнде аталған орган өтiнiш түскен күннен бастап бiр айдан кешiктiрмей, қажет болған жағдайларда қаржы және әлеуметтiк қорғау органдарынан есеп сұрату арқылы зиянның мөлшерiн айқындайды, одан кейiн инфляцияны ескере отырып бұл зияндарды өтеуге өтем төлеудi жүргiзу туралы қаулы шығарады. Егер сот iстi апелляциялық, кассациялық немесе қадағалау тәртiбiмен қарау кезiнде тоқтатса, көрсетiлген әрекеттердi бiрiншi саты бойынша қараған сот жүргiзедi.
5. Мүлiктiк зиянды өтеу туралы талапты осы Кодекстiң 371-бабының екiншi бөлiгiнде белгiленген үкiмдi атқаруға байланысты мәселелердi шешуге арналған тәртiппен судья шешедi.
6. Гербiлi мөрмен расталған қаулының көшiрмесi төлем төлеудi жүргiзуге мiндеттi органдарға көрсету үшiн адамға тапсырылады немесе жолданады. Төлем төлеу тәртiбi заңдармен айқындалады.

Моральдық зиянның зардаптарын жою.

1. Қылмыстық процестi жүргiзушi, адамды ақтау туралы шешiм қабылдаған орган келтiрiлген зиян үшiн одан ресми түрде кешiрiм сұрауға мiндеттi.

2. Келтiрiлген моральдық зиян үшiн ақшалай өтемақы туралы талап қою азаматтық сот iсiн жүргiзу тәртiбiмен ұсынылады.
3. Егер адам заңсыз қылмыстық iзге түсуге ұшыратылып, ал қылмыстық iс қозғау, ұстау, күзетпен ұстау, қызметiнен уақытша шеттету, медициналық ұйымға мәжбүрлеп орналастыру, соттау туралы мәлiметтер және оған қатысты қолданылып, кейiннен заңсыз деп танылған басқа да iс-әрекеттер баспасөзде жарияланса, радио, теледидар немесе өзге де бұқаралық ақпарат құралдары арқылы таратылса, осы адамның талап етуi бойынша, ал ол қайтыс болған жағдайда - оның туыстарының немесе қылмыстық процестi жүргiзушi органның талап етуi бойынша тиiстi бұқаралық ақпарат құралы бiр айдың iшiнде ол туралы қажеттi хабарлама жасауға мiндеттi.
4. Осы Кодекстiң 40-бабының екiншi және үшiншi бөлiктерiнде көрсетiлген адамдардың талап етуi бойынша қылмыстық процестi жүргiзушi орган екi апта мерзiм iшiнде өзiнiң заңсыз шешiмдерiнiң күшiн жойғаны туралы оның жұмыс iстейтiн, оқитын, тұратын жерi бойынша жазбаша хабарлама жолдауға мiндеттi.

Талап қою мерзiмдерi.

1. Мүлiктiк зиянды өтеуге ақшалай төлем жасау туралы талап осы Кодекстiң 40-бабының екiншi және үшiншi бөлiктерiнде көрсетiлген адамдар мұндай төлемдердi жасау туралы қаулыны алған сәттен бастап үш жылдың iшiнде ұсыныла алады.

2. Өзге де құқықтарды қалпына келтiру туралы талап құқықтарды қалпына келтiрудiң тәртiбi түсiндiрiлген хабарлама алынған күннен бастап алты айдың iшiнде ұсыныла алады.
3. Бұл мерзiмдердi дәлелдi себептермен өткiзiп алған жағдайда оларды мүдделi адамдардың өтiнiшi бойынша қылмыстық процестi жүргiзушi орган қалпына келтiредi.

Заңды тұлғаларға зиянды өтеу .

Қылмыстық процестi жүргiзушi органның заңсыз iс-әрекеттерiнен заңды тұлғаларға келтiрiлген зиянды толық көлемде және осы тарауда белгiленген мерзiмдерде мемлекет өтейдi.

Құқықтарды талап қою тәртiбiмен қалпына келтiру.

Егер ақтау немесе зиянды өтеу туралы талап қанағаттандырылмаса не адам қабылданған шешiмге келiспесе, ол азаматтық сот iсiн жүргiзу тәртiбiмен сотқа шағымдануға құқылы.

жүктеу 465,5 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6