И. В. Савельев жалпы физика курсы I том Алматы 2004

жүктеу 28,35 Mb.

Pdf просмотр

бет	61/251
Дата	25.05.2022
өлшемі	28,35 Mb.
	#38762

1 ... 57 58 59 60 61 62 63 64 ... 251

—
U2 —
(
і
Ч) + A I d ) — (
Uu + Л'2
II j —
Л
і и - - Л о 0 =
Л
ю "Һ ' 1 0 2 -
Бірақ v 1
1
о~Ь/1
02
қосындысы
О
нүктссі арқылы өтетіи
траектория бойыпіпа доііені / пүктодеп
2
пүктеге орын
ауыстыргап кездегі оріс күштеріпіц істегеп жүмысьш бе-
реді. Дламда дічіеиі / пүктетен
2
нүктсге баска ксз ксл-
ген траекториямсн орып ауыстырган кеядегі жүмыс та
дол осыпдап болады. (ДАүпда еиді траектория
О
иүктесі
арқылы өтиспді.) Сондықтан /1ю + /12о қосындыны жой
/4
12
түрінде жалуга бо.іады, қорытындысыида біз мыпа
қатысқа кслсміл:
U l - U 2 =
A
|2.
(27.11)
Сөйтіп,
U ( r )
функциясы арқылы қалауымызша алын-
ған
1
нүктедеп басталып
2
нүктеде аяқталатын кез кел-
ген жолда өріс күштерінің дснеге қатысты істсйтін жұ-
мысын анықтауымызға болады. Бұл жұмыс / —
2
жол-
дағы
U (г)
функциясының кемуіне тсц болады. Соңгы
жағдай
U (г)
физпкалық шаманы п о т е н ц п я л ы қ
энергия деп аталатын механикалық энергияның бір түрі
ретінде баяндауға негіз болады.
U
о мәнін қалауымызша алатындықтан да, [(27.9)
фор.муланы қараңыз] потенциялық энергия қандай да
бір белгісіз аддитивтік түрактыға дейінгі дәлдікпен
аиықталады екен. Алайда мұның ешқандай әсері жок,
өйтксні барлық физнкалық қатысқа дененің екі түрлі
жагдайындагы
U

мәнініц тек айырмасы гана енеді. Іс
жүзінде дененің белгілі бір жагдайында б/-ды нольге
тец дсп, ал баска жагдайындагы энергиями осы энсрпія-
га катынасы арқылы алуга ксліселік.
U(г)

функцнясының нақты түрі күш өрісініц сипаты-
на тэуелді. Айталык, мысалы, жер бетіне жақын ауыр-
лық күш өрісіндс массасы
т
дсненің потенцнялық энер-
гнясы мына түрде болады:
U
=
mgh,
(27.12)
мүндағы
h — U —
0 деп есептегендегі деңгейден алынған
биіктік. Мүны тікелей, денені
һ\
децгейден /і2 дсңгсйгс
ауыстырғамдагы ауырлық күшінің жұмысын анықтайтын
(26.5) формуладан шығарып алуга болады.
Санақ бастамасы
U-
ды қалауымызша алатындықтап
да потепцпялық энсргпяныц моні тсріс таңбалы болады.
93

L;i'cp, мигали, Жор бстіндсгі депсніц потепипялик эпср-
піясын ноль доп қабылдасақ, онда тсрецдігі
һ'
шүңқыр-
дыц түоінде жатқан депснің потенциялиқ энергиясы
U — nigh'
шамасына тсц болады (63-сурст). Кннетика-
лық энергпяныц теріс танбалы бола алмайтынын анық-
талык.
Жогарыда қараетыргап мысалда б і ;
V ^ m g h
потен-
цпялык. энергиями ауырлық күш орісіндо түрган до него
қатыеты алгап болатыпбиь Ддайда, пактылы нйтцапда.
потенцііялық энергиями бір-бірімоп өз ара әсерлосетіп
денелер, спстомасына қатілсты алуга болады. Сопымсн,
жан-жақты қарастыргаи жагдайда
U = mgh
Жор — депо
снстемагыиыц энергиясы. Демолср снсто.масыныц потеп-
циялық энергиясы олардыц бір-біріпс қатысты орпала-
суыпа байланыеты.
Өз ара осорлосстін допелер системней гама омсс же-
келеп алынгаи доформациялаигаи (мысалы, сыгыліап
пемссе созылгап пружина) серпімді донспіц до потеп-
циялық энергиясы болады. Бүл жагдайда потспцпялық
энергия дсіісіііц жекс бөліктеріпіц өз ара орналасуына
(мысалы, пружпнаныц көршілес орамдарыпыц ара қа-
шықтыгына) байланыеты болады.
(24.5)
-кс сойкес .пружпнаны
х
шамасына со
іү
үшін
дс, сыққапдагыдай
Л = '/2kx‘2
жұмыс жүмсау қажет. Бүл
жұмыс пружипаныц потепцпялық энсргиясын арттыруга
кетеді. Демек, пружпнаныц потонциялық энсргпясы
(У-дыц
х
үзаруга тоуслділігі мыпа түргс кслоді:
Бүл тоуелділік бі-сурстте график түріпде корсотілген.
и
63-сурет
04-сурст.

жүктеу 28,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 57 58 59 60 61 62 63 64 ... 251