И. В. Савельев жалпы физика курсы I том Алматы 2004

Қішкене бұрыштыц синусын шамамен бұрыштыц өзінің 
мәнімен алмастыруга болады:
а~ 0,0018 sin 2ф. 
(47.3)
Сонымен, ср ендікке байланысты 
а
бұрыш нольден 
(ф = 0 болатын экваторда, және ср = 90° болатын полюс- 
терде) 0,0018 радианға немесе 6'-қа дейінгі (45° ендік- 
те) аралықта өзгереді.
Р күшінің бағыты тіктеуіш бағыты деп аталатын жә- 
не жүкпен керілген жіптің бағытымен дәл келеді. 
күші 
Жер центріне бағытталғаи. Демек, тіктеуіш жіп тек 
полюстер мен экваторда ғана Жер центріне бағытталған, 
ал аралық ендіктерде (47.3) өрнегімен анықталатын бү- 
рышқа ауытқиды.
f g — Р
айырымы полюстерде нольге тең, ал зкватор- 
да 
fg
күшінің 0,3 процентіне тең максимум мәніне же- 
теді. Жер шарының сығылыңқы болуының салдарынан 
полюстерде 
f g
күші өз-өзінен ендікке байланысты бір- 
шама құбылады да, экваторда болганда полюстердегі- 
сінен шамамен 0,2% кем болады. Қорыта келгенде, 
g
еркін түсу үдеуі ендікке байланысты экватордағы 
9,780 
м/сек2
мәнінен полюстердегі 9,832 
м/сек2
мәніне 
дейінгі аралықта өзгереді. 
g =
9,80665 
м/сек2
мәні қалып- 
ты (стандарттық) мән ретінде қабылданған.
Инерциялы, мысалы, гелиоцентрлік санақ системасы- 
на қатысты еркін түсетін дене 
g
үдеуімен емес, 
сияқты 
бағытталған және шамасы бойынша 
fs Jm
мәніне тең w 
үдеуімен қозғалатындығын ескерейік. Әр түрлі денелер 
үшін 
g
үдеуінің теңдігінен 
w
үдеуінің теңдігі шығатын- 
дығын байқау қиын емес (131-суретті қараңыздар). Шы- 
нында, әр түрлі денелер үшін f 
g
және Р векторларынан 
құрыЛған ұшбұрыштар ұқсас болып келеді (Л<ер бетінің 
берілген нүктесінде болатын барлық денелер үшін 
а
жә- 
не ф бұрыштары бірдей болады) Демек, 
w /£
қатына- 
сымен дәл келетін 
fg /Р
қатынасы барлық денелер үшін 
бірдей болады, осыдан 
g
бірдей болғанда 
w
да бірдей 
болып шығады.

жүктеу 28,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: