И. В. Савельев жалпы физика курсы I том Алматы 2004


ІЗекторлардың скаляр көбейтіндісі



жүктеу 28,35 Mb.
Pdf просмотр
бет54/251
Дата25.05.2022
өлшемі28,35 Mb.
#38762
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   251
ІЗекторлардың скаляр көбейтіндісі. 
Жүмысқа ариал- 
гап өрпек күпі векторы мсп орып ауыстыру вскторыпыі; 
скаляр квбейтіпдісі туріпде бсрілуі мүмкіп.
А жоне В екі всктордыц скаляр көбептіндісі деп осы 
вскторлардыц модульдарып олардың арасындагы а бу- 
рыштыц косппусына көбепткепге тем; скалярды аіітады 
(54-сурет) Скаляр көбсГітіидісіпіі; символы векторлар 
символдарыпың арасыпа еіпқапдап таңба коіімастап АВ 
түріпдс жааылады1
Сөпгі
11
, скаляр кобечгппді апықтама боГіыпіпа мыпа- 
гап тсц:
A B =/lZ Jcosa. 
(24.6)
а
сүйір- бурыш болганда, АВ полі.дсн артық, ал 
a
догал бурыш болгапла, АВ польдеяі кем болады; өл ара 
перпендикуляр скі г.ектордыи скаляр кобейтіпдісі (а^-- 
— л/2) польге тсц.
Киадрат’ астындагы вектор деп вектордың о ;іпе-ө:;і- 
піц скаляр кобеіітіпдісі екепдігіп ескерелік:
А2 —АА = /1Л cos ( W l 2 
(24.7)
(всктордыц өаіне о 
іііііц
пскторлық көбейтіпдісі польге 
тсц). Демск, вектордыц квадраты оиыц мо ;улыпыц 
квадратыпа тем;.
Аиықтамалаи, скаляр көбейтіпчі қосылгыштартыц 
рстіпе баііланысты болмаііды, сопдыктап ча векторлык 
көбеіітіидіден гөрі скаляр кнбсіітімді коммутатипті екеп.
1 Л - В жопе (А, П) піякты (нмігі.меуіер а: ка/ідапі.падм.
82


(2 Кб) өрпеккс мыпа төмспдеғідеіі түр бсруғе болады: 
AD 
— АВ
-cos сс = /1 

cos a) 
—В (A
cos a)
54-суреттен 
В
cos a —A векторыныц бағытындагы D 
векторыныц нроекцнясына— Вд-ға тец екендігі, осыған 
уқсас / l c o s a =
\ ң
— В векторыныц бағытындағы А век­
торыныц проекциясына тец екендіғі көріпіп тұр. Соидық- 
там скаляр көбейтіндісіпе анық- 
таманы басқаша да бсруге бола- 
ды: екі вектордыц скаляр көбеіі- 
тіндісі дсп, төмендегідей көбей- 
тілгсн вскторлардыц біріпіц мо­
дули» екіпші вектордыц бірінші-
піц багытындағы 
нроекцпясыпа 

}
------------ -в
көбепткенгс тец скалярды аііта- 
мыз.
А В - Л / ,
В = ЛВл
6-l-cy|U‘ г.
(24.8)
Всктпрлар қосындысыныц проскцпясы 
ҚОСЫЛГЫІІІ 
вок- 
торлар проекцняларыпыц қосыпдысына тсц. Осыдаи:
/V ( В + С +...) — Л ( В-}-С + ...) д = А
(В \
+
Сд
+ ...) =
= А В Л + А С
а
+... = АВ + АС + ...
екендігі шығады. Сонымеи, векторлардыц скаляр көбей- 
тіндісі дистрибутивы — қандай да бір А векторыныц бір- 
неше векторлардыц қосындысына скаляр көбептіндісі 
жеке-жеке алғандағы әрбір А векторлар қосылі ыіптары- 
ны-ц скаляр көбейтіндісіне тец.
Векторлардыц скаляр көбейтіндісін гіайдаланын, жұ- 
мысқа арналған (24.4) өрнегін мына түрде жазуга бо­
ла ды:
.4 = 1 іm ^ ^ 3 , =

ids,
Ss(->0
К
(24.9)
мүпдағы As дсн элсментар орып ауыстыру векторыи тү- 
сінсміз, оны сртсректе Аг арқылы белгілегенбіз [|Аг| 
элементар орын ауыстыру модулы элсментар жолдьтц 
шегіндегі As-ке тец болады (3-параграфты қарацыз)].
Денеге бір мезгілде бірнеше күш эсер етсіп делік, 
оныц қорытқьг күші мынаган тсц билгып: f=J_f/.. Вск-
к
торлардыц скаляр көбейтіндісінің дистрибутивтігінен
83


As жолыида істелген қорытқы АЛ жұмыс мына формула 
бойынша есептелінеді:
A4 = (2f*)As =
=


k
яғни бірнеше күштің қорытқы жұмысы әрбір күштіц же- 
ке-жеке атқарғаы жұмысыныц алгсбралық қосындысы-
на тең, As элементар орын ауысты- 
РУЫ
As = vA 
t
арқылы берілуі мүмкін. Сондықтан 
(24.9} формуласы мына түргс кел- 
тірілсді:
Л = lim УЛ ^ Д / г — f fvc//- 
(2-1.10)
дү
-> 0
(24.8) 
формуламеи сәйкес f5As =
= /Asy, мүндағы As^— күш багытын- 
дағы элементар орын ауыстырудыц 
проекциясы. Сондыктан жүмысты 
былай жазуға болады:
А = 1іш 2/
і
(
д
5Д- = 
l f d sf
(24.11)
( А
1
/ ) Г
0
s
Егер күш тұрақты шама, әрі ба- 
ғыты болса (55-сурет), (24.9) фор-
муладағы f векторын интеграл сыртына шығаруға бо­
лады, нәтижссінде жұмысқа арналған өрнек мына түрде 
жазылады:
Л =fjflfs = fs = /s/ , 
(24Л2)
мұндағы s — орын ауыстыру векторы, ал 
S j
—• күш ба- 
ғытындағы оның проекциясы.
жүктеу 28,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   251




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау