И. В. Савельев жалпы физика курсы I том Алматы 2004

үшеуі бірдей заттық шешулерге айналатындай болады, 
қысымның баска мәндерінде тек бір шешу ғана заттык 
шеш^ болады. Теңдеудің үш түрлі заттық шешулерінің 
арасындағы айырмашылық температура артқан сайын 
азая түседі 
(Т'
және 
Т"
изотермаларды, 
т">Т'
салыс- 
тырыңыз) Әр зат үініп әр түрлі богі келетін белгілі бір 
нақтылы температурадан 
Т кр
бастап, қалаған қысымда тең- 
деудің (118.4) тек бір ғаиа шс- 
шімі заттык, шешім болып ка- 
лады. Температура 
Т
кр к р и
з и с т і к температура деп ата- 
лады. Егер температураны жо- 
ғарылатсақ, онда 
теңдеудің 
шешулеріне VT, 
V>
және 
Уз
сәйкес нүктелер барған сайын 
жакындай түседі де, акырын- 
да, кризистік температураға 
жеткенде, 268-суретте 
К
аркы- 
лы белгіленген бір нүктегс ай- 
налады. 
К
нүктссі кризистік 
нүкте деп аталдды. Сәнкес изотерма үшін 
К
иілу нүктесі 
болып табылады. (118.1) теңдеуінің өз ара тсң үш шешуі 
осы нүктеге сәйкес келеді. Кризистік нзотермаға осы 
К
нүктесінде жүргізілгеп жанама температура крйзистік 
мәнге жакымдаған сайын 
р', р"
және т. б. киюшылардың 
ұмтылатын шегі бон табылады. Демек, бұл жанама бар- 
лык, қиюшылар сияқты 
V
осіие параллель болады да, со-
дан 
К
нүктесіндс туынды 
d
j y
иольғе тсц болып шығады.
268-сурет.
Онын. үстіне иілу нүктесінде екінші туынды да 
ге тең болуға тиіс.
(118.1) тендеуін 
р-г
а қатысты шешелік:
р
d-p
d Vs
ноль-
--
У
K
V
(118.5)
Бұл өрнекті 
V
бойынпіа дифференциялдаудан мы- 
нау шығады:
dp
d-У
км 
d-p
d V
b y
KM
R T
{ V
K M -
2 
R T
{Укм-ьу
+
2g
V3
KM
6 
a
1 /
KM
407

мән-
Кризистік нүктеде, ягни 
Т = Т кр,
Р кч = 1/ км.кр 
дерін койғанымызда, бұл өрнектер нольге айналуға тиіс:
RT 
2а
(V
км. кр
2
 
RTK
ьу
+
(^км.кр-*)3
V*
к м . кр 
6й
к 4
км. кр
0.
= 0.
Кризпстік 
К
нүктс үшіп жазылган
ЯГкр 
а
Ркр =
V 
— Ь
к м , кр
V
км. кр
(118.5) теңдеуімен бірге 
р
кр , УКм.кр және 7 кр 
белгісіз- 
дері бар үш теңдеу шыгады. Осы тсцдсүлер спстсмасын 
шешкепіміздс, мыналар шыгады:
V
км.кр — 3 5 ,
а
271)-
’
8 
а
27bR
Сөйтіп, 
а
жәнс 
b
Ван-дер-Ваальс константаларын бі- 
ле отырып, 
к р и з и с т і к 
шамалар деп аталатын 
Укм.кр, 
Р
к
р және 7 кр кризистік нүктеге сәйкес келетін- 
дерді табуға болады. Сонымеи қатар, керісінше, белгілі 
кризистік шамалар арқылы Ван-дер-Ваальс констапта- 
ларын табуға болады.
Кризистік шамаларға арналган өрнсктсрдсн мынау 
шығады:
РкрУ
км. кр
_3_
8
R7]
К[)і
ал идеал газ күйіиіц теңдеуі бойынша мына тсңдік орын- 
далуға тпіс еді:
Рк
Р 
У
КМ. к р -"= 

жүктеу 28,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: