Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 65/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІ БӨЛІМ.   Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) үшін ең әуелі өз тұрмысымызды біл- ме гіміз, үйренбегіміз, халық аузын- дағы адабиятымызды жиып бір тәр- тіпке белгілі сарынға салмағымыз,  өз жұртымызды әр жақтан білмегі- міз керек», – дегенде ұлт әдебиеті нің  тарихын ғылыми тұрғыда зерттеуді  көтеріп отырғаны анық. Автор дың  «бір тәртіпке, бір сарынға салу ке- рек» дегендегі негізгі айтпақ ойы  осында жатыр. Мақаланың ұлттық әдебиет ту- ралы ғылымының туа бастаған ке- зеңіндегі елеулі ғылыми-зерттеу  ең бек екенін айтқан уақытта, әдеби- та рихи ой-пікірге қосқан тағы бір  жаңалығын айтпай кетуге болмайды.  Ол – ғылыми-зерттеушілік ой-пікір дің  әдебиет тарихын тексеру бағы тында  мәнді арна табудағы ұмтылы сында,  басқа мақалаларда кездесе қой маған  әдебиеттің халықтығы мәселесі.  Ғы лыми-теориялық тұрғыда негіз- деле қаралмаса да автордың әдебиет  қашанда ел өмірімен тығыз бай- ланыста болғанын, алдағы әдеби  өркендеуде де бұл үрдістен айырыл- мау қажеттігіне тоқталуын көңіл ау- дарарлық ой қорытындысы деу керек.  Нақты айтсақ, «адабият һәр қашан  тұрмыспен айырылмай қол ұстасып  бірге кетсін. Тұрмыстың һәрбір са- зына адабият жаңғырық – саз қайтар- сын, халықтың һәр бір қайғысын ада- бият айнадай көрсетсін. Сөздің қыс- қасы, адабият тұрмыспен берік бай- лаулы болсын», – деген тұжырым ның  танымдық қана емес, ғылымилық  мәні де зор. «Әдебиетімізге көз салу»  мақаласы шын мәнінде әдебиетке  ғылыми-зерттеушілік тұрғыда көз  салып,  бар-жоқты  түсіндіруге,  келешегін түзетуге ұмтылды.  Қорыта айтқанда, ұлттық әде- биетті басқа да қоғамдық-әлеумет- тік мәселелермен бірге қарастыр- ған мақалалар мен ғұмырнамалық  сипаттағы зерттеулер, әдебиет тари- хының мәселесін нақты көтерген  ғы лыми мақалалар қазақ әдебиетта- ну ғылымы өзінің туу дәуіріндегі  алғашқы қадамдарын нық басып, енді  толысу, нығаю жолына бет алғанын  дәлелдеп берді. Ғасыр басындағы ғылыми-зерт- теушілік ой-пікір фольклортану са- ласында да соны ізденістер жасап,  ғылыми тұрғыда тексеруде көңіл  аударарлықтай нәтижеге қол жет кізді.  Қазақ баспасөзі бетінде фольклор- лық мұраның көптеген үлгілері жа- рияланды, жеке кітап болып шық ты,  ол эстетикалық таным-біліктің өсе  түсуі мен рухани мұраны танып- білуге деген халық сұранысына,  оқу-білімге ұмтылған талабына сай  келді. Қазақ кітаптарының тарихын  зерттеушілердің дерегіне сүйенсек,  ғасыр басында 322 кітап қазақ ті- лінде жарық көрген екен. Олардың  көпшілігі фольклорлық шығармалар  екені түсінікті. Егер ХІХ ғасырда  фольклорлық мұраны жинап-жари- ялау жұмыстарында жалпыламалық  Ре по зи то ри й Ка рГ У 81 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз