Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 106/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІ БӨЛІМ.   Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) лениндік әдіснамаға мойынсұнба ған  әдебиетші-сыншылар, ғалымдар да  кетті. Осыған байланысты «тұрпайы  социологизмнің» дауылы бәсең тар- тып, ғылыми-зерттеу жұмыстарын  жаңа әдіснама талаптарына сай жүр- гізу қолға алынды. Заман тала бына  сай әдеби мұраны игерудің жаңа  проблемалары көтерілді. Ол проб- лемалардың ең ірісі – қазақ фолькло- ры мен әдебиетінің тарихын жазу,  дәуірлеу мәселелері еді. Бұлар 1920  жылдардағы мақалаларда сөз ара- сында айтылып жүргенімен, әдебиет  тарихын жазуға ғылыми тұрғыдан  көңіл аударып, практикалық тұрғыда  орындаудың кезі келгенде С. Сей- фуллин 1929 жылы «Қазақ әдебиеті  туралы» ашық хат жариялады. Онда  қазақ әдебиетінің тарихын мектепке  лайықтап жаңа заман талабына сай  жасау мәселесін көтереді. Қазақстанда бастауыш, орта мек- тептердің көптеп ашылуы, педа- гогикалық техникумдер мен учили- щелер, 1928 жылы Қазақтың мем- лекеттік университетінің ашылуы,  оларда қазақ әдебиетінің пән ретін- де оқытылуы қазақ әдебиетінің бір  жүйеге түскен оқулығы мен тарихын  жазуды талап етті. «Қазақ әдебиеті  тарихынан университетте дәріс бе- ріледі. Дәріс берілуі үшін тәртіпке  қойылған аңғармен құрылған құрал  боларлық қорытылған кітап керек»  болды. С. Сейфуллиннің қазақ әдебие- тінің тарихын жазуға байланысты кө- терген осы проблемалық пікірі ауыз  әдебиеті үлгілерін жинау, жария- лауды насихаттау мақсатында жазы- лып жатқан сан түрлі мақалалардың  бетін жаңа арнаға, ғылыми негізге  қарай бағыттады. С. Сейфуллин қа- зақ әдебиетінің ғылыми тарихын жа- сау мәселесін 1931 жылы жазған «Ер- тедегі жырлы әңгімелер, яки ноғайлы  дәуірінен қалған әдебиет нұсқалары»,  «Билер сөздері» атты мақалаларында  жалғастырды. Оның бұл бастамасы- на ақын-жазушылар, қазақ зиялыла- ры қызу үн қосты.  Егер де 1920 жылдары ауыз әде- биетін жинау жалпылама түрде жүрсе,  енді халық әдебиетінің ғылымдық  тарихын жасау мақсатында белгілі  бір жүйемен ғылыми-зерттеу жұ- мыс тары жүргізілді. Соның нәти- же сінде мектептер мен жоғарғы оқу  орындарын оқулық, хрестоматия- лармен қамтамасыз ету процесі бас- талды. Осы игі қадамға Ораз Исаев- тың фольклорлық мұра жайында  ҚазАПП басқармасына жазған хат- тары әдеби мұраға деген мемлекеттік  қамқорлықты ғана көрсетіп қой май,  әдебиет тарихын зерттеу барысына  ай рықша назар аударды. «Көркем  шы ғармалардың бәрі де байшыл шы- ғарма деп, бәрін де іске алғысыз етіп  тастаймыз деу дұрыс емес дей келіп,  әдебиет зерттеушілерін әдеби мұраны  біржақты бағалаудан сақтанды рады.  Ре по зи то ри й Ка рГ У 123 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз