Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 34/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

І БӨЛІМ.  Әдеби мұраны зерттеудің негізгі арналары тарихы туралы еңбекке Ә. Бөкейха- нов еңбегін жасырын атымен болса  да енгізді. Бұл мақаланың ғылыми сипат- тағы мазмұны мен көтерген проб- лемасы сол кездегі ғылыми-зерт- теушілік ой-пікірдің деңгейін көр- сететінін айта келіп ғалым С. Қас- қабасов: «Мақалада қазақ фолькло- рис тикасы үшін аса маңызды бір- неше мәселе көтерілген. Бұлар:  эпос тың тарихилығы, «Қобыланды»  жырының шығу мерзімі, қазақ фоль- клорының түрлері, жыршы және  оның шеберлігі, қоғамдық ой-сана- ның көрініс табуы, «Қобыланды» жы- рындағы әйелдер бейнесі, олардың  атқарып отырған идеялық қызме ті», – деп жазады. Біз бұған толығынан  келісеміз. Өйткені, ұлттық ғылыми- зерттеушілік ой-пікірдің сол кезде  нақты сөз етуге ұмтылған басты  мәселелерінің өзі осы болатын. Тың- нан қосылғаны – жырдың образ- дық жүйесіне теориялық талдау жа- саудағы алғашқы қадамның көрініс  табуы. Ұлттық ғылыми-зерттеушілік  ой-пікір бұған дейін тарихи-мәдени  мектептің тарихилық принципі бо- йынша фольклорлық жырдағы та- рихи оқиғалардың көрініс табуын,  жырдың алғаш рет пайда болуын,  аңыздық желілер мен тарихи де рек- тер бойынша қарап келген бо ла тын.  Мақала авторы оны жырдың сю- жеттік құрылымынан іздейді. Бас- қа жыр-аңыздар мен тарихи дерек- терді салыстырмалық тұрғыда қара- мауының себебі де осында. «Мақаланың басты концептуаль- дық идеясы, – деп жазады одан әрі  С. Қасқабасов – қазақ тұрмысы мен  мә дениетіне ислам ықпалы ның кү- шеюі заңды деген ой». Бұл – Ә. Бө- кейханов еңбегінің зерт теу шілік мә - нін дұрыс таныған пікір. Өйткені,  мақала авторының ғылыми-зерт- теушілік көзқарасында тарихи-са- лыстырмалық бағыттың басты бел- гілері нақты орын алған. Тарихи- салыстырмалық әдебиеттану әдеби  мұрадағы екі дінділіктің (двое верия)  көрініс табуын арнайы зерт теу проб- лемаларының бірі етіп қойған бо- латын. «Немало затруд нений – при- чем не только западноевро пейским, а  и русским исследователям – достав- ляло истолкование так называемого  «двоеверия» – смешения языческих  элементов с христианскими. Оно  наблюдалось как в средневековой  европейской литературе так и в  фоль клоре», – деп жазылғандай, бұл  мәселе орыс зерттеушілерінде әр  түрлі бағыттағы пікірталас туғызды  [12, 273]. Әдебиеттегі екі дінділіктің  көрінісі туралы ғалымдардың бір  тобы, әсіресе славянофилдар, халық- тың христиан дініне деген ықыласы  мен ынтасы шамандыққа негіз дел- ген дүние-танымды (языческую  культуру) ығыстырып шығарды да,  олардың белгілері әдеби мұрада- ғы мифтік таным мен образдарда  Ре по зи то ри й Ка рГ У 49 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз